Język chorwacki: Różnice pomiędzy wersjami
Z Nonsensopedii, polskiej encyklopedii humoru
M (Przywrócono przedostatnią wersję, jej autor to Vae. Autor wycofanej wersji to 83.2.30.194.) |
(Ale ze mnie lama, blankuję Nonsensopedię...) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Grafika:Jdt-str.GIF|thumb|right|200px|''Judita'' – [[XVI wiek|XVI-wieczna]] modlitwa chorwacka o urodzajność pól jęczmiennych]] |
|||
{{medal}} |
|||
'''Język chorwacki''' ''(hrvtsk jzk)'' – [[język]] południowosłowiański, którym posługują się mieszkańcy [[Chorwacja|Chorwacji]], studenci chorwatologii oraz [[językoznawca|językoznawcy]]-hobbyści. |
|||
==Ogólna charakterystyka== |
|||
Język chorwacki charakteryzuje się przede wszystkim ubogością [[samogłoska|samogłosek]], a w zasadzie ich brakiem. Biedni [[Chorwaci]] łamią sobie język, wymawiając zbitki spółgłoskowe, ale nic na to poradzić nie mogą. |
|||
==Alfabet== |
|||
Alfabet chorwacki jest unikalny, gdyż (z uwagi na brak samogłosek) nie zaczyna się – jak wszystkie normalne alfabety – od litery „A”, ale od „B”. Niektórzy językoznawcy zastanawiają się nawet nad możliwością zmiany jego nazwy na ''„balfabet”'', ''"bet"'' , ''"becadło"'' lub nawet ''"bcdł"'' (''"bcdlj"'' w [[Transliteracja|transliteracji chorwackiej]]). |
|||
===Kolejność i wymowa liter=== |
|||
*B b – jak dowolnie wybrane „b” w wyrazie Bóbr |
|||
*C c – jak dowolnie wybrane „c” w wyrazie cyc |
|||
*Č č – jak „cz” w wyrazie czyrak |
|||
*Ć ć – jak „ć” w wyrazie ćma |
|||
*D d – jak „d” w wyrazie... dupa |
|||
*Dž dž – jak „dż” w wyrazie dżdżu |
|||
*Đ đ – jak „dź” w wyrazie dźwięk |
|||
*F f – jak „f” w wyrazie filodendron |
|||
*G g – jak „g” w wyrazie gazrurka |
|||
*H h – jak „h” w popularnym wyrazie, który piszę się zazwyczaj przez trzy litery, a powinno przez cztery |
|||
*J j – jak „j” w wyrazie jajecznica na boczku ze szczypiorkiem |
|||
*K k – jak „k” w wyrazie konstantynopolitańczykowianeczka |
|||
*L l – jak „l” w wyrazie lewarek |
|||
*Lj lj – jak „lj” w wyrazie... no, takie miękkie „l”, kresowe... |
|||
*M m – jak „m” w wyrazie metatetrahydrobenzen |
|||
*N n – jak „n” w wyrazie nocnik |
|||
*Nj nj – jak „ń” w wyrazie okoń |
|||
*P p – jak „p” w wyrazie piwowarnia |
|||
*R r – jak „r” w wyrazie rozparcelowywanie |
|||
*S s – jak „s” w wyrazie smorodinówka |
|||
*Š š – jak „sz” w wyrazie szambonurek |
|||
*T t – jak „t” w wyrazie teściowa |
|||
*V v – jak „w” w wyrazie wyindywidualizowany |
|||
*Z z – jak „z” w wyrazie zdenerwowany |
|||
*Ž ž – jak „ż” w wyrazie żmija |
|||
==Budowa języka== |
|||
Język jest wałem mięśniowym położonym na dnie jamy ustnej... |
|||
Pardon. |
|||
Język chorwacki wykazuje znaczne podobieństwo do pozostałych [[języki słowiańskie|języków słowiańskich]], jeśli chodzi o [[gramatyka|gramatykę]] i [[składnia|składnię]]. Ma standardową ilość koniugacji, deklinacji, przypadków, trybów, etc. |
|||
===Teściosłowy ''(tsćslv)''=== |
|||
Tym, co wyróżnia język chorwacki pośród języków słowiańskich, jest niezwykła wprost ilość słów określających [[teściowa|teściowe]]. Słowa te chorwaci nazywają ''tsćslv''. Wyrażają one niezwykłe przywiązanie do osoby teściowej, świadomość jej wielkiej roli w kształtowaniu oblicza [[rodzina|rodziny]], wychowaniu [[wnuk]]ów, ale także jej niewątpliwy powab i dostojność oraz niekłamane piękno duszy i ciała. |
|||
Oto wybór niektórych z tych określeń (w nawiasie przybliżone znaczenie polskie): |
|||
*„''žmj''” (ukochana mamusia) |
|||
*„''vjđm''” (opiekunka rodziny) |
|||
*„''plzjc plz''” (ta, która jest blisko nas) |
|||
*„''krtnk''” (ta, która zawsze nam dobrze radzi) |
|||
*„''bzmzgj jtj''” (nasza jedyna) |
|||
*„''wrjtk''” (pomysłowa, kreatywna) |
|||
*„''kčkdn''” (kobieta z klasą) |
|||
*„''str drn ršpl''” (mądra i urodziwa) |
|||
*„''vžd n nšj rđnj''” (błogosławieństwo naszej rodziny) |
|||
==Historia języka chorwackiego== |
|||
Język chorwacki powstał „''nie-wiadomo-jak-dawno-temu''” na terenach obecnego [[Tybet]]u, na co wskazują pewne związki z tamtejszym językiem. Najnowsze hipotezy zakładają, że starożytni Chorwaci przywędrowali do [[Europa|Europy]] ok. 1234 roku p.n.e. Podbiwszy zamieszkujące podówczas teren obecnej Chorwacji plemiona Chorwatów, osiedlili się tam i pozostają w tym miejscu do dnia dzisiejszego. |
|||
===Wczesne zabytki języka chorwackiego=== |
|||
Pierwsze zdanie w języku chorwackim zostało zanotowane na glinianej tabliczce odnalezionej w grocie na południu Chorwacji. |
|||
Brzmiało ono: |
|||
'''„''khnj, pvjđ tvj hlrnj mmsj, žb s vršcj zmknl!''”''' |
|||
co ma oznaczać: |
|||
„''najdroższa, jakże miły jest mym uszom głos Twej rodzicielki!''” |
|||
Istotnym jest, że zdanie to rzuca nowe światło na stosunki panujące w pierwotnych rodzinach. |
|||
===Reforma Rolno-Ortograficzna „''(Rfrm Rln-Rtgrfjčn)''”=== |
|||
W roku 1337 władca ówczesnego Królestwa-Chorwacji-I-Państw-Ościennych-Które-I-Tak-Za-Parę-Lat-Zostaną-Przyłączone-Do-Chorwacji „''(Krlstv Hrvcj j pnjstv scjnnh ktr jtk zprlt zstn pžlčn d-Hrvcj)''”, Kzmjž Njdž (Kazimierz Nieduży), ogłosił Reformę Rolno-Ortograficzną (Rfrm Rln-Rtgrfjčn), która w ogromnym stopniu usprawniła i przyśpieszyła produkcję rolną. Reforma polegała na zastąpieniu słowa „''tkj-zbž-ktr-mžn-dć-j-knjm-j-krvm-j-jnnj-gđjnj''” (takie-zboże-które-można-dać-i-koniom-i-krowom-i-innej-gadzinie) słowem „''jnčmjn''” (to samo, tylko krócej; przybliżone znaczenie polskie – [[jęczmień]]). W ślad za [[Chorwacja|Chorwacją]], reformę przyjęły stopniowo pozostałe kraje europejskie. |
|||
==Dzieła literatury chorwackiej== |
|||
[[Video:VatrogasacSam|right|thumb|250px|[[Nonźródła:Strażak Sam: Historia Prawdziwa|Strażak Sam]] ([[język serbsko-chorwacki|srb-chor.]] ''Vatrogasac Sam'', [[język chorwacki|hrv]]. ''Vtrgsc Sm'') w wersji serbsko-chorwackiej, ponieważ nie ma możliwości śpiewania piosenek po chorwacku.]] |
|||
Literatura chorwacka jest niezwykle bogata. Przez wieki Chorwacja wydała wielu wybitnych [[poeta|poetów]] i [[pisarz]]y. Najwybitniejszym z nich, jest narodowy wieszcz chorwacki („''nrdv vjšč hrvtskj)''” '''Dm Mckjvč''' (Damazy Mackiewicz; także „''Adamazy Macka, Macek, Macuś, Adaś od Chlewa''”). Twórca wielu wierszy, poematów, a także porywającej prozy, zasłynął przede wszystkim swą [[epopeja|epopeją]] ''Pn Tdš'' (Pan Tadaszi). Kolejne roczniki poruszonych uczniów, uczą się na pamięć początkowych wersów tego dzieła: |
|||
''Hrvcj, Jčzn mj, Tjsts jk zdrvj''<br>''Jl Cj tžb cnć, tn tlk sj dvj''<br>''Kt Cj strcjl...'' |
|||
Tekst epopei opisuje cierpienia młodego Chorwata, który czekając na granicy na opóźniającą się [[odprawa paszportowa|odprawę paszportową]], wzdycha do swej [[ojczyzna|ojczyzny]]. |
|||
Poza tym mają jeszcze [[Fall Out Boy|Thnks fr th mmrs]]. |
|||
==Mini rozmówki chorwacko-polskie== |
|||
*„''Đndbr!''” – Dzień dobry! |
|||
*„''Čsć lsk!''” – Witam młodą damę! |
|||
*„''Jksmš?''” – Jak się masz? |
|||
*„''Mvš phrvtsk?''” – Czy mówisz po chorwacku? |
|||
*„''Vskkj z tlfn!''” – Czy nie wiesz która godzina? |
|||
*„''Sppžj!” – Miłego dnia! |
|||
*„''Krv!''” – szeroki wachlarz znaczeń |
|||
==Podobieństwa językowe== |
|||
Niektóre słowa w języku chorwackim są bardzo podobne do polskich. Przykładem jest chorwackie słowo "lstpd" które nie znaczy nic innego, jak "październik". |
|||
{{Języki}} |
|||
[[Kategoria:Chorwacja]] |
|||
[[kategoria:Języki świata|Chorwacki]] |
|||
[[hr:Hrvatski jezik]] |
|||
