Awokado: Różnice pomiędzy wersjami

Z Nonsensopedii, polskiej encyklopedii humoru
WizualnieWikikod
(nowy artykuł)
(nowa strona)
Linia 1: Linia 1:
{{Roślina infobox
'''Awokado''' - [[owoc]] występujący głównie na uprawach w lasach [[Indonezja|Indonezji]] i [[Tajlandia|Tajlandii]]. W Polsce występuje jedynie w [[Biedronka|Biedronce]] i to w dodatku postaci pustej kulki porośniętej puchem. Awokado rzadko kto stosuje do [[jedzenie|jedzenia]]. Częściej rzuca się w nią w głowę ekspedientki pokazującą rachunek za ten owoc czy rzuca się w nią szyby. W hodowli rośnie bardzo szybko. Trwa to tylko 6 lat. Awokado posiada smak pośredni między ananasem a jabłkiem.
| nazwa = Awokado
| obrazek = Persea americana fruit.JPG
| opis obrazka = Owoc ''Persea americana''
| system = Reveala
| podkrólestwo = [[Rośliny naczyniowe|naczyniowe]]
| nadgromada = [[Rośliny nasienne|nasienne]]
| gromada = [[okrytonasienne]]
| klasa = ''[[Magnoliopsida]]''
| rząd = [[wawrzynowce]]
| rodzina = [[wawrzynowate]]
| łacina = Persea
| autor = Mill.
| commons = Persea americana
}}


'''Awokado, smaczliwka''' (''Persea'' Scheffer) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] wiecznie zielonych [[drzewo|drzew]] z rodziny [[wawrzynowate|wawrzynowatych]]. Występuje w klimacie tropikalnym i subtropikalnym [[Ameryka|Ameryki]].
{{stub}}

⚫
[[Kategoria:Owoce]]
=== Charakterystyka ===
; Pokrój: Dorasta do 20 m wysokości.
; [[Liść|Liście]]: Skórzaste, lancetowate, całobrzegie, o długości do 25 cm, 2-12 cm szerokości, ułożone na pędzie skrętolegle lub naprzemianlegle.
; [[Kwiat]]y: Żółtawozielone, zebrane w [[wiecha|wiechy]] na szczytach pędów.
; [[Owoc]]e: Owoc smaczliwki, nazywany '''gruszką awokado''', jest jednonasienną [[jagoda (botanika)|jagodą]] kształtu gruszkowatego, o zielonej skórze, może mieć też kształt okrągły lub jajowaty. Zawiera niejadalne [[nasienie (botanika)|nasienie]] oraz tłusty, kremowozielonkawy miąższ. Częścią jadalną jest właśnie ten miąższ, stanowiący ok. 85% masy owocu.

: Okres dojrzewania owocu jest wyjątkowo długi – przeciętnie trwa 6-8 miesięcy.

=== Systematyka ===
; Pozycja w [[system Reveala|systemie Reveala]]:
Gromada [[okrytonasienne]] (''Magnoliophyta'' Cronquist), podgromada ''[[Magnoliophytina]]'' Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa ''[[Magnoliopsida]]'' Brongn., podklasa ''[[Magnoliidae]]'' Novák ex Takht., nadrząd ''Lauranae'' Takht., rząd [[wawrzynowce]] (''Laurales'' Perleb), rodzina [[wawrzynowate]] (''Lauraceae'' Juss.), podrodzina ''Perseoideae'' Pax in Engl. & Prantl, plemię '' Perseeae'' Nees, rodzaj smaczliwka (''Persea'' Mill.)<ref>Reveal James L. ''System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy.'' Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. [http://www.crescentbloom.com/IV/O/Plants37.htm[http://www.crescentbloom.com/Plants/Genus/P/E/Persea.htm Systematyka rodzaju ''Persea'' wg Reveala]</ref>.
; Gatunki (wybór):
* ''Persea americana'' Mill. – [[smaczliwka wdzięczna]] (awokado właściwe)
* ''Persea borbonia'' (L.) Spreng.
* ''Persea humilis'' Nash

=== Substancje czynne ===
W 100 g awokado znajdują się:

* [[kaloria|kalorie]]: 221 kcal
* [[Celuloza|błonnik]]: 6,3 g
* [[węglowodan]]y: 0,4 g
* [[tłuszcze]]: 23,5 g (w tym duży udział tłuszczów jednonienasyconych)
* [[białko|białka]]: 1,9 g
* [[woda]]: 66%
* witaminy: [[witamina A|A]], [[witamina B1|B<sub>1</sub>]], [[witamina B2|B<sub>2</sub>]], [[Kwas askorbinowy|C]], [[Witamina B3|PP]], [[witamina K|K]] i [[Biotyna|H]], [[kwas pantotenowy]]
* substancje mineralne: [[wapń]], [[potas]] i [[fosfor]]

=== Zastosowania ===
Awokado jest stosowane przede wszystkim w [[Sztuka kulinarna|sztuce kulinarnej]]. Zawarte w owocach tłuszcze są równie łatwo przyswajalne przez organizm człowieka co [[masło]]. Zawartość nienasyconych tłuszczów sprawia, że polecane powinno być osobom chorującym na [[miażdżyca|miażdżycę]], nadciśnienie oraz jako uzupełnienie diety lub zamiast masła.
Awokado wskazane jest dla osób chorujących na stłuszczenie wątroby i zaburzenia metabolizmu tłuszczów, gdyż zawarta w nim miedz powoduje normalizację funkcji enzymatycznych wątroby i ustępowanie stłuszczenia.

Dojrzały owoc pozwala się doskonale rozsmarowywać, dzięki czemu w niektórych krajach jest doskonałym zamiennikiem tłuszczów zwierzęcych. Spożywać można w postaci [[sałatka|sałatek]] oraz jako przystawki. Dodanie soku z [[Cytryna zwyczajna|cytryny]] zapobiega brunatnieniu miąższu owocu.

Owoc znajduje także różnorodne zastosowanie w kuchniach etnicznych:
* wegetariańskie [[sushi]] ([[Japonia]]/Kalifornia)
* napoje mleczne z awokado i lodem (''vitamina de abacate'', [[Brazylia]])
* pasta z awokado (''[[guacamole]]'', [[Meksyk]])
* Odwar sporządzony ze skóry pomaga w rozstrojach żołądkowo–jelitowych oraz wykazuje działanie przeciwrobacze.

Awokado stosuje się także w [[kosmetyka|kosmetyce]]. Maseczki z tego owocu łagodzą podrażnienia [[Skóra|skóry]] (w tym również spowodowane słońcem) i odżywiają [[cera|cerę]].

=== Bibliografia ===
{{Bibliografia start}}
# Barlow, Connie und Paul Martin; ''The Ghosts of Evolution: nonsensical fruit, missing partners and other ecological anachronisms'', 2002
{{Bibliografia stop}}
{{Przypisy|stopień= ===}}

=== Linki zewnętrzne ===
* http://www.crfg.org/pubs/ff/avocado.html

[[Kategoria:Wawrzynowate]]
[[Kategoria:Rośliny owocowe]]
⚫
[[Kategoria:Owoce tropikalne]]

[[az:Avokado]]
[[da:Avocado-slægten]]
[[de:Persea]]
[[en:Persea]]
[[es:Persea]]
[[fr:Persea]]
[[it:Persea]]
[[no:Avokadoslekten]]
[[pt:Persea]]
[[ru:Персея]]
[[sv:Avokadosläktet]]
[[uk:Персея]]
[[zh:鳄梨属]]

Wersja z 12:58, 27 mar 2010

Szablon:Roślina infobox

Awokado, smaczliwka (Persea Scheffer) – rodzaj wiecznie zielonych drzew z rodziny wawrzynowatych. Występuje w klimacie tropikalnym i subtropikalnym Ameryki.

Charakterystyka

Pokrój
Dorasta do 20 m wysokości.
Liście
Skórzaste, lancetowate, całobrzegie, o długości do 25 cm, 2-12 cm szerokości, ułożone na pędzie skrętolegle lub naprzemianlegle.
Kwiaty
Żółtawozielone, zebrane w wiechy na szczytach pędów.
Owoce
Owoc smaczliwki, nazywany gruszką awokado, jest jednonasienną jagodą kształtu gruszkowatego, o zielonej skórze, może mieć też kształt okrągły lub jajowaty. Zawiera niejadalne nasienie oraz tłusty, kremowozielonkawy miąższ. Częścią jadalną jest właśnie ten miąższ, stanowiący ok. 85% masy owocu.
Okres dojrzewania owocu jest wyjątkowo długi – przeciętnie trwa 6-8 miesięcy.

Systematyka

Pozycja w systemie Reveala

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Magnoliopsida Brongn., podklasa Magnoliidae Novák ex Takht., nadrząd Lauranae Takht., rząd wawrzynowce (Laurales Perleb), rodzina wawrzynowate (Lauraceae Juss.), podrodzina Perseoideae Pax in Engl. & Prantl, plemię Perseeae Nees, rodzaj smaczliwka (Persea Mill.)[1].

Gatunki (wybór)
  • Persea americana Mill. – smaczliwka wdzięczna (awokado właściwe)
  • Persea borbonia (L.) Spreng.
  • Persea humilis Nash

Substancje czynne

W 100 g awokado znajdują się:

Zastosowania

Awokado jest stosowane przede wszystkim w sztuce kulinarnej. Zawarte w owocach tłuszcze są równie łatwo przyswajalne przez organizm człowieka co masło. Zawartość nienasyconych tłuszczów sprawia, że polecane powinno być osobom chorującym na miażdżycę, nadciśnienie oraz jako uzupełnienie diety lub zamiast masła. Awokado wskazane jest dla osób chorujących na stłuszczenie wątroby i zaburzenia metabolizmu tłuszczów, gdyż zawarta w nim miedz powoduje normalizację funkcji enzymatycznych wątroby i ustępowanie stłuszczenia.

Dojrzały owoc pozwala się doskonale rozsmarowywać, dzięki czemu w niektórych krajach jest doskonałym zamiennikiem tłuszczów zwierzęcych. Spożywać można w postaci sałatek oraz jako przystawki. Dodanie soku z cytryny zapobiega brunatnieniu miąższu owocu.

Owoc znajduje także różnorodne zastosowanie w kuchniach etnicznych:

  • wegetariańskie sushi (Japonia/Kalifornia)
  • napoje mleczne z awokado i lodem (vitamina de abacate, Brazylia)
  • pasta z awokado (guacamole, Meksyk)
  • Odwar sporządzony ze skóry pomaga w rozstrojach żołądkowo–jelitowych oraz wykazuje działanie przeciwrobacze.

Awokado stosuje się także w kosmetyce. Maseczki z tego owocu łagodzą podrażnienia skóry (w tym również spowodowane słońcem) i odżywiają cerę.

Bibliografia

Szablon:Bibliografia start

  1. Barlow, Connie und Paul Martin; The Ghosts of Evolution: nonsensical fruit, missing partners and other ecological anachronisms, 2002

Szablon:Bibliografia stop

Przypisy

  1. ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. [http://www.crescentbloom.com/Plants/Genus/P/E/Persea.htm Systematyka rodzaju Persea wg Reveala


Linki zewnętrzne

az:Avokado

Źródło: „https://nonsa.pl/index.php?title=Awokado&oldid=751863”