Esperanto

Esperanto – pierwszy i do tej pory jedyny powszechnie znany język sztuczny, stworzony w XIX wieku przez białostoczanina Ludwika Zamenhofa. Język esperanto jest jak na razie najbardziej znanym i rozpowszechnionym projektem języka międzynarodowego, używanym przez setki tysięcy osób. Względem liczby użytkowników esperanta istnieje znaczna rozbieżność szacunków. Szacunku na poziomie 1,5 miliona dokonał w latach osiemdziesiątych XX wieku prof. Sidney Culbert z uniwersytetu w Waszyngtonie w swoim opracowaniu dotyczącym najczęściej używanych języków. Jest jednak bardziej prawdopodobne, że językiem tym płynnie posługuje się kilka razy mniej osób, tj. około 0,4-1 mln (na całym świecie członkami organizacji esperanckich jest ok. 20 tys. osób).

Dla pewnej grupy ludzi, szacowanej na kilkaset do kilku tysięcy osób, jest on językiem rodzimym. Społeczność tę interlingwiści dzielą na podgrupy i typy by zbadać przemiany znaczeniowo-fonetyczne wśród poszczególnych grup i ludzi. Wśród niektórych dzieci poznających esperanto jako pierwszy język, które przez długi czas nie poznają innego języka zauważa się innowacje znaczeniowe - potwierdzenie sprachspiele Wittgensteina. Objawia się to tworzeniem wieloczłonowych słów i zniekształceń członów najczęściej będących skrótami, co prowadzi do naturalnego wytwarzania się skomplikowanej znaczeniowo mowy esperanckiej. Język taki chciał już utworzyć wybitny esperancki poeta Kalman Kalocsay wprowadzając człony łacińskie, a także eksperymentował esperantem Julian Tuwim. Skomplikowanie mowy dzieci mówiących esperantem jako pierwszym swoim językiem przekraczało jednak wyobrażenia jego znawców, a pozostawienie takich dzieci dla dalszego rozwijania się ich języka może grozić ich niekomunikatywnością.