Słownik:Śląsko-polski

Słownik śląsko-polski

Powiedzenia

• My tu zalewaju, wsiewo haroszewo! – My se tu chlejemy, mocno daje!
• Łon mie durś napasztuje – on mi się ciągle naprzykrza
• W antryju na byfyju stoi szolka tyju – w przedpokoju na kredensie stoi filiżanka herbaty.
• Wejrzij na cajtmaszin, kero je godzina – sprawdź, która godzina
• Wejrzij no jaki momy cajt – zobacz, która godzina
• Wyciep to do hasioka. – Wyrzuć to do kosza na śmieci.
• Jak ciulać to my, a nie nos. – Najpierw dbaj o siebie, potem o innych.
• Kaj jo je, kaj je moje koło i kaj som moje szczewiki?? – A gdzież to podziałem się ja, mój rower i moje buty?
• Kogo nima, tyn pojodł. – Punktualność – dobra cecha.
• Chrobołk w choszczach skrziczy kole familoków – W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie

Powiedzonka grzecznościowe (używaj jak najczęściej!)

• Zarozki ci przilutuja! – Miło mi cię widzieć
• Ty pieroński chapolu.. – Szanowny Panie...
• Jeronie! Jakiś ty je żodny! – O jej! Ale ślicznie wyglądasz!
• Kajś ty ta franca znalos? Na hasioku? – Gdzie spotkałeś tak niezwykłą dziewczynę? W swoim mieście?
• Raus pieroński giździe! – Do widzenia
• Pizło ci w dekel? – Czy wszystko w porządku?

A

• abfal – ściepki, resztki
• abo – albo
• adyć – przecież
• afa – małpa
• akuratny – dokładny
• amajz – mrówka
• ana - ci*pa
• ancug – garnitur, ubranie
• andrychta – szafka pod oknem
• antryj – przedpokój
• ańfart – brama, przejście między domami, wejście na podwórze
• apluzina – pomarańcza
• aprikołza – morela
• apszisfajer – impreza pożegnalna (z różnych powodów)
• apsztyfikant – zalotnik
• arbajtać – pracować
• arbajtsanzug - ubranie robocze
• aszynbecher – popielniczka
• auslender – obcokrajowiec

B

• bachraty – gruby, puszysty
• badyancug - strój kąpielowy

• badyhołzy - kąpielówki
• bal – piłka

• bana – tramwaj
• banhof – dworzec
• bamber – rolnik
• barzo – bardzo
• batki – spodenki
• bajs, dej bajsa, bajsnonć – gryz/kęs, daj ugryźć, ugryźć
• bajtel – mały chłopiec, w kopalni nowicjusz
• bajtlik – portmonetka
• bek – płacz
• bele – chociaż, żeby, tylko
• bele kaj – gdziekolwiek
• berga – duży kamień
• bery – gadanie od rzeczy
• biksa – puszka
• binder - krawat
• bir – piwo
• bigel – wieszak
• blajsztift – ołówek
• blank – całkiem, zupełnie
• bombon – cukierek
• borsztajn – krawężnik
• bryle – okulary
• brałza – oranżada jak również obecnie prysznic
• briftasza – portfel
• brzidok – jak ktoś je szpetny, brzydki
• byfyj – kredens
• bonclok – kamionkowy duży garnek
• bratruła – piekarnik
• brecha – łom
• bożo krówka – biedronka
• byndala - pedał (część rowera)
• byrna – żarówka
• bydzie loć – zanosi się na deszcz

C

• cajtung – gazeta
• cera – córka
• chachor – łobuz
• ciaplyta – błoto
• ciepać – rzucać
• colsztog – metr stolarski
• cug – pociąg, pęd powietrza w kominie
• cześnia – czereśnia
• ciulać – oszukiwać lub bić – np.szwagra
• cug – pociąg; tj jak się przewlekle pije i pije i pije
• cyganić – kłamać
• cygareta – papieros
• cyferblat – zegarek
• cześnie - czereśnie

D

• deka – koc
• dyć – przecież
• dziołcha – dziewczyna
• dzióbka dej – całusa daj
• dupać – zapieprzać

E

• elwer – rzut karny, osoba bezrobotna
• eli – czy
• epa – torba (plastikowa)
• etreple – ziemniaki (kartofle)

F

• fajer – impreza
• fajrant – koniec zmiany w pracy
• familok – wielorodzinny ceglany dom pracowniczy( obecnie szumnie nazywany "kamienicą" przez goroli)
• fanzolić – mówić głupoty
• farorz – proboszcz
• fater – ojciec
• fejderbiksa – piórnik
• fenster – okno
• fensterblet – parapet
• fet – smalec, tłuszcz
• filok – długopis
• fisze – ryby
• flinta - strzelba
• fliza - kafelka
• fojer – ogień
• fojera – ognisko
• fojercoig – zapalniczka
• fojerwera – straż pożarna
• forhangi – zasłony
• frela, frelka – dziewczyna, narzeczona
• frup – korek od butelki
• fulać – kłamać
• funs - wons
• furgać – latać
• fuzekle – skarpety
• fuzeltregle – szelki
• fyrlać – mieszać

G

• galert – galareta
• galoty – spodnie
• gardina – firana
• gardinsztanga – karnisz
• geburstag – urodziny
• gelt – wypłata
• geltag – wypłata
• geltasza – portfel
• gelynder – poręcz schodowa
• geszenk – prezent
• gibis – sztuczna szczęka
• gipsdeka – sufit
• gira – noga
• gizd – łobuz, urwis (np. Ty giździe!)
• glaca – łysina
• glajzy – tory
• gorol – nie-Ślonzok
• gruba – kopalnia
• gryfny – ładny
• gulik – kratka ściekowa
• gupielok – głupek
• gynsi pympek - stokrotka

H

• habić – kraść
• haja – awantura
• hajcung – kaloryfer
• haka – kilof
• halba – pół litra wódki
• hanys – Ślązak
• harpun – przezwisko kobiety
• hasie – popiół z węgla
• hasiok – śmietnik/gnojowisko
• hazok – zając
• haziel, haźlik – ustęp, ubikacja
• hica – gorąc
• hadziaj – „czysty” Polak
• hajer przodowy – górnik
• hawerfloki – płatki owsiane
• heksenszus – postrzał
• hareszt – więzienie
• hut – kapelusz

I

• ini – inni
• inkszy; inszy – inny
• ino – tylko (czasami mówione: yno)
• istny – prawdziwy, właściwy, ów
• isto – zapewne, chyba

J

• ja – tak
• jakla – sweter zapinany na guziki, bluza
• jakosik – jakoś
• jankor – troska, zmartwienie
• jeno, jeny – tylko
• Jeron – pieron
• jezderkusie – okrzyk przestrachu
• jeżyć – pieklić się
• jo – ja
• joch – ja, jam

K

• kaj – gdzie
• kaja – czapka
• kałoń – głupek
• kapsa – kieszeń
• kapuca – kaptur
• kara – taczka
• karlus – chłopak
• kark -szyja
• karnąć sie – przejechać się
• keta – łańcuch
• kibel - wiadro
• kiszka - siadłe mleko
• kyjza – ser
• klachać – plotkować
• klopsztanga – trzepak
• klupać – pukać, stukać
• knefel – guzik
• koło – rower
• kołkastla – węglarka
• konsek – kawałek
• kopruch – komar
• krajzyga – piła tarczowa
• krałza – słoik
• krepel – pączek
• kromlojter – żyrandol
• kromflek – obcas
• kryka – laska
• kucać – kaszleć
• kuklok – wizjer w drzwiach
• krupniok – kaszanka
• kulok – okrągły klocek drewna
• kyjznonć sie – pomylić sie
• kyjźlik – kamień rzeczny, otoczak
• kesel – czajnik

L

• lak - lakier, farba
• larmo – hałas
• leberwoszt – pasztetaa
• lico - policzek
• lukaty – o kręconych włosach
• luft – powietrze
• lulać - sikać (oddawać mocz)
• lulok - siusiorek
• luki – loki

Ł

• łechtać, połechtać - łaskotać, połaskotać /mom łechtaczki - mam łaskotki/
• łonaczyć – nie ma odpowiednika w j. polskim. W zależności od kontekstu i w połączeniu z przedrostkiem („wy–”, „za–”, „prze–”) może zastąpić dowolny czasownik. W języku polskim potocznym znaczy mniej więcej tyle co "tentegować".

• łon/łona/łono - on, ona ono

• łon/łona/łono – podobnie jak łonaczyć nie oznacza nic konkretnego. Tylko końcówki wskazują na rodzaj jakiego użyto (tu: m, ż, n). Przeważnie używane w połączeniu z wskazaniem osoby lub rzeczy o którą nam chodzi (np. Podej mi łona [ze wskazaniem np. na torbę]). W polszczyźnie odpowiednikiem mogłoby być połączenie "to" i "ten/ta" gdyby takie istniało.
• łodmiynić'" - zrobił jej(kobiecie)dziecko,"je łodmiynino"-jest w ciąży

M

• majs – kukurydza
• mandle - migdały
• mantel – płaszcz
• maras – brud
• maszkiecić – zjeść coś słodkiego
• mieć ała – być niespełna rozumu
• mieć ruła – być flegmatykiem
• moplik – motorower
• motyka – obraźliwie o kobiecie
• majzel – przecinak
• mamo, jo ni mom lustu – mamo, nie mam chęci
• malancia - kobieta lubiąca się stroić i robić wrażenie na facetach, lubiąca towarzystwo męskie,lubiąca się bawić
• miedziowka - pieczarka (grzyb)
• miesionczek - księżyc
• muskla - mięsień

L

• lacze - kapcie
• lata - poprzeczka
• lipsta – dziewczyna (narzyczona)
• lecykandy – oto tego kapke roz za kiedy (jedyne sensowne tłumaczenie tego słowa na język polski)
• loncetla - pasek z informacją o wynagrodzeniu
• lutnąć – przywalić, uderzyć
• myjtermas – centymetr krawiecki

N

• nazdać – nawymyślać (komuś)
• nec – siatka
• nikaj – nigdzie
• nogawica - nogawka
• nudle – makaron
• nudelkula – wałek do ciasta
• nupel – smoczek dziecięcy

O

• ojla – siniec pod okiem
• okolnik - słupek w płocie
• oma – babcia
• opa – dziadek
• ołberiba – kalarepa
• ożarty – pijany
• ożyrok – pijak

P

• pampoń - gospodarz, rolnik
• paplaty – pucołowaty
• pazur - paznokieć
• Pitej! – Uciekaj!
• piźniynty – stuknięty
• piznyć - uderzyć (np. piznyć sie - uderzyć się)
• plaskaty – płaski
• podciep – podrzutek (np. Ty podciepie pieruński!)
• po leku – powoli, pomału
• pora – kilka, para
• potek, potka - chrzestny, chrzestna
• Pra – prawda (Tak, to prawda.)
• Przaja ci – kocham cie
• psińco – nic
• pulok – penis
• pultok – indyk
• pyrol – młotek (duży)
• pukel – garb
• pódź – chodź
• pukeltasza – tornister
• putnia - skrzynka
• piykny – ladny

R

• radiska - rzodkiewka
• rewiyr – zwolnienie lekarskie, popularne L4
• ruby – gruby
• rychtować – szykować
• ryczka – taboret
• ryma – katar
• rzić – dupa
• rzykać – modlić się
• ryl – górnik
• rychtyk – naprawdę, racja

S

• sam – tu, tutaj
• seblykać się – rozbierać się
• sipi – mży
• skiż, skuli – z powodu
• smolić fleki – gadać głupoty
• spodnioki - kalesony
• starzik, starka - dziadek, babcia
• stracić – zgubić
• synek – chłopak
• syr do krocio - ser żółty
• syr - twaróg
• szac – narzeczony
• szczewiki – buty
• szipa – szufla do zmiotki
• szklonka – szklanka
• szkrobać – drapać
• szlajfka – wstążka
• szmaterlok – motylek (również sklep z używaną odzieżą)
• sznelcug – pociąg pośpieszny
• sznupać – szukać
• sznuptychla – chusteczka do nosa
• szola – winda na kopalni
• szolka – filiżanka
• szpil – gra, mecz
• szplatka(-ki) – sznurówka(-ki)
• szrank – szafa
• sztrachecle – zapałki
• sztrom – prąd
• szupy – łupież
• szychta – zmiana w pracy
• szynk – bar z piwem
• szulmajster – woźny w szkole
• sztygar/sztajger – kierownik (na kopalni)
• szusblech – błotnik z rowera
• szwarny - piękny, urodziwy
• sztalbyszta – szczotka druciana
• świyntojanki - czerwona porzeczka

T

• tasza, tasia – torebka
• tinta – atrament
• tłusty, tłuścioch - otyły
• toć – przecież
• tomata – pomidor
• tukej – tutaj
• tyj – herbata
• tyknyć – dotknąć
• taszyntuch - chusteczka
• tisztuch - obrus

U

• udzik – udko
• ujek – wujek
• umasta – okrasa, omasta
• umazany – ubrudzony
• ustoń – zaprzestań
• uślimtany – zapłakany
• uważyć – ugotować
• uzdo – spodobało
• użąglić – użądlić

W

• Wycabrować ausgus – odetkać zlew
• Wyciep to do hasioka. – Wyrzuć to do kosza na śmieci.
• wadzić się – kłócić się
• warzyć – gotować
• westa – kamizelka
• wela – fryzura/welon
• weta – zakład (haz.)
• wiela – ile
• wieprzki – agrest
• wija – awantura
• winkel– kąt
• woniać – wąchać / pachnieć
• wulc – hotel robotniczy , obecnie również zaniedbany człowiek
• wuszt – kiełbasa

Z

• zawrzić – zamknąć
• zaszlachtować - dokonać uboju, zabić
• zelter – woda gazowana
• zicherka – agrafka
• zista - babka (ciasto)
• zmaścić – zepsuć
• zokel – lamperia
• zolety/zolyty – randka
• zymft – musztarda
• zydel – taboret, ryczka
• zol – podłoga, ziemia, posadzka
• zola – podeszwa
• zoki – skarpetki

Ż

• żadny/żadno/być żadnym – brzydal/brzydka kobieta/być brzydkim
• żeleźniok – okrągły piecyk żelazny
• żymlok - bułczanka
• żymła – bułka
• żynąć – gnać, pędzić