Akronim

Akronim – zbiór literek powstałych przy wyselekcjonowaniu pierwszych liter poszczególnych wyrazów.

Na przykład:

JTDŻBJTB – Jak To Dobrze Że Biedronka Jest Tak Blisko (wymowa: jot-te-de-żet-be-jot-te-be),

PPPPPPPPPPPP – Polska Partia Pijanych Policjantów Pobitych Przez Piekarskich Piekarzy Piekących Piękne Pszenne Pieczywo (wymowa: pe-pe-pe-pe-pe-pe-pe-pe-pe-pe-pe-pe)

CSS? – Co Się Stało? (wymowa: ce-es-es)

Jak to już bywa w naszym pięknym języku narodowym akronimy, czyli popularnie rzecz ujmując skrótowce akcentujemy inaczej niż większość wyrazów. W większości z nich akcent pada na ostatnią sylabę.

I tak w skrócie AWS, pada na S, wymawiamy więc to, (lub przynajmniej wiemy, że należy) awues.

Język polski obfituje w rodzaje skrótowców. Mamy więc:

• skrótowce literowe i są to te, które składają się z pierwszych literek wyrazów. (AWS, PPPPPP) wymawiamy je sylabizując a-wu-es.
• skrótowce głoskowe: o dziwo złożone także z pierwszych liter wyrazów, jednak wymawiane inaczej. Mimo wielości wyrazów w skrócie, wymawiamy je łącznie, czyli: DUPA (Dziękuję Uprzejmie, Pojadę Autobusem)
• skrótowce grupowe: najdziwniejsza grupa skrótowców, powstałe w szale twórczym. Składają się z fragmentów wyrazów np. Polfa = Polska Farmacja.
• skrótowce kombinowane: trochę tego, trochę tamtego. To taka kombinacja wszystkich powyższych. Dziwny twór i nie można było ich łatwo zaklasyfikować. Jednakże znane umiłowanie Polaków do kombinacji sprawiło, że typ ten doczekał się swoich podtypów, które mnożą się i mnożą.
  • literowo-głoskowe: CBOS – Centrum Badania Opinii Społecznej wymawiamy to: ce-bos, choć przecież nie różnią się w piśmie od pierwszej grupy skrótowców. Pewnie komuś trudno było wymówić cbos i stworzył taka kombinację, która przyjęła się ku utrapieniu uczniów.
  • literowo-grupowe: PZMot – Polski Związek Motorowy wymawiamy to: pe-zet-mot. PZM pewnie kojarzył się z nazwą jakiejś partii, natomiast powstały PZMot brzmi neutralniej i nieco dostojniej. :)
  • głoskowo-grupowe: Polmos – Polski Monopol Spirytusowy wymawiamy to, jak zapewne orientuje się duża grupa miłośników ich wyrobów: pol-mos
  • grupowo-literowo-głoskowe: tych jest najmniej, więc jest to doskonałe pole do zapełnienia. Wyglądałoby to mniej więcej tak: TeSNaS – Telewizor stoi na szafce, lub tak: KuPa – Kup pan arbuza.
• skrótowce złożeniowe: taki obcobrzmiący wyraz, który ukrywa prawdę pod postacią złożenia kilku wyrazów, np.: Inwestbank – Bank Inwestycyjny wymawiamy to po prostu: inwestbank.

• Akronimy wyjaśniające tłumaczą znaczenie danego słowa, jak np.: nieudolna aktywizacja umysłu kończona amnezją (nauka) albo sadyści agresywnie narzucający empiryczny porządek i demoralizację (sanepid).
• Istnieje także grupa akronimów, którą importowaliśmy z języka angielskiego, z tym że u nich jest to skrót, u nas natomiast jest to niczym nie wyróżniający się wyraz.

Przykłady:

• radar – radio detection and ranging,
• laser – light amplification by stimulated emission of radiation.

Zobacz też:

• Palindrom