Queen

Queen Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Skocz do: nawigacji, szukaj Ujednoznacznienie Ten artykuł dotyczy brytyjskiego zespołu rockowego. Zobacz też: album o tym tytule. Queen Queen 1984 012.jpg Koncert we Frankfurcie nad Menem (1984) Rok założenia 1970 Pochodzenie Wielka Brytania Gatunek contemporary rock[1], contemporary pop[1], rock albumowy[1], rock stadionowy[1], heavy metal[1], art rock[1], hard rock[1], glam rock[1], dance rock[1] Wytwórnia płytowa EMI, Elektra, Capitol, Hollywood, Parlophone Powiązania Smile, The Cross, Paul Rodgers Obecni członkowie Brian May Roger Taylor Byli członkowie Freddie Mercury John Deacon Galeria zdjęć w Wikimedia Commons Galeria zdjęć w Wikimedia Commons Kolekcja cytatów w Wikicytatach Kolekcja cytatów w Wikicytatach Strona internetowa

Queen – brytyjski zespół rockowy utworzony w 1970 w Londynie przez Briana Maya, Rogera Taylora i Freddiego Mercury'ego. Basista John Deacon dołączył do grupy rok później.

Muzyka Queen odznacza się różnorodnością brzmienia, sprawiającą, że zespół trudno jest przypisać do konkretnego stylu. Większość utworów nosi cechy rocka i jego odmian (hard rock, glam rock, rock progresywny) oraz, w pewnym stopniu, muzyki pop. Charakterystyczną cechą zespołu są też wielowarstwowe aranżacje, harmonie wokalne oraz aktywny udział publiczności podczas koncertów.

W 2001 grupa Queen została wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame w USA, a 11 listopada 2004 do Hall of Fame w Wielkiej Brytanii. W 2007 Queen została wybrana najlepszą brytyjską grupą wszech czasów przez słuchaczy BBC Radio 2[2]. Spis treści

   * 1 Muzycy
         o 1.1 John Deacon
         o 1.2 Brian May
         o 1.3 Freddie Mercury
         o 1.4 Roger Taylor
   * 2 Historia
         o 2.1 Smile (1968–1970)
         o 2.2 Początki (1970-1973)
         o 2.3 Przełom (1974-1979)
         o 2.4 Era syntezatorów (1980-1984)
         o 2.5 Późniejsze lata (1985-1989)
         o 2.6 Ostatnie albumy (1990-1997)
         o 2.7 Po 1997
   * 3 Obecność w kulturze popularnej
         o 3.1 Film
         o 3.2 Teatr
         o 3.3 Gry komputerowe
         o 3.4 Wpływ na innych muzyków
   * 4 Osiągnięcia
         o 4.1 Wybrane nagrody
         o 4.2 Certyfikacje
         o 4.3 UK Charts
               + 4.3.1 Albumy z pierwszym miejscem
               + 4.3.2 Single z pierwszym miejscem
         o 4.4 Inne
   * 5 Dyskografia
   * 6 Trasy koncertowe
   * 7 Przypisy
   * 8 Bibliografia
   * 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Muzycy

Queen przez cały okres swej aktywności zachował stabilność składu. Nie licząc zmian na stanowisku basisty na samym początku działalności zespołu (przed dołączeniem Deacona do grupy basistami byli m.in. Mike Grose oraz Barry Mitchell, jednak w tym składzie zespół nie dokonał żadnych nagrań ani nie dał ważniejszych koncertów[3]), skład kształtował się następująco:

   * John Deacon – gitara basowa, instrumenty klawiszowe (w zespole od 1971, formalnie nadal jest jego członkiem, jednak zawiesił swą czynną działalność w 1997)
   * Brian May – gitary, śpiew, instrumenty klawiszowe
   * Freddie Mercury – śpiew, fortepian, instrumenty klawiszowe, gitara (zmarł w 1991)
   * Roger Taylor – perkusja, śpiew, instrumenty perkusyjne, instrumenty klawiszowe

Mimo śmierci Mercury'ego (24 listopada 1991) zespół nie rozwiązał się. Od 2004 do 2009 roku Brian May i Roger Taylor współpracowali z Paulem Rodgersem i działali pod szyldem Queen + Paul Rodgers. Rodgers nie był jednak formalnym członkiem Queen. [edytuj] John Deacon

   Information icon.svg Zobacz więcej w osobnym artykule: John Deacon.

John Richard Deacon (ur. 1951) jest najmłodszym członkiem zespołu i wstąpił do niego najpóźniej (1971). Z wykształcenia jest elektronikiem[4]. Przed Deaconem zespół próbował współpracy z kilkoma basistami – Mike Grose (3 koncerty), Barry Mitchell (9 koncertów), Doug Bogie (2 koncerty)[5]. Pierwszy występ z Deaconem miał miejsce 2 lipca 1971[5]. Brian May wspominał później: Czuliśmy, że jest on tym właściwym, chociaż był taki spokojny. Prawie wcale się do nas nie odzywał![4].

Deacon jest autorem następujących utworów: "You're My Best Friend", "Spread Your Wings", "Another One Bites the Dust", "I Want to Break Free" oraz "Friends Will Be Friends", który napisał wspólnie z Freddiem Mercurym. Jest też konstruktorem wzmacniacza, którego Brian May używał przez cały okres swojej kariery muzycznej i używa do dziś – Deacy Amp[6][7]. Współpracował gościnnie m.in. z Anitą Dobson, Cozym Powellem, Eltonem Johnem, a także przy solowych projektach pozostałych członków Queen[8]. Po śmierci Mercury'ego coraz rzadziej brał udział w projektach związanych z Queen, w końcu wycofując się całkowicie z branży muzycznej po wydaniu Made in Heaven w 1995[8], zgodził się jednak na wspólne nagranie utworu "No-One But You" z pozostałymi członkami zespołu w 1997. Ostatni raz wystąpił z Eltonem Johnem 17 stycznia 1997 w Paryżu na gali Maurice'a Bejarta wykonując "The Show Must Go On". [edytuj] Brian May

   Information icon.svg Zobacz więcej w osobnym artykule: Brian May.

Brian Harold May (ur. 1947) rozpoczął karierę muzyczną w wieku 15 lat, grając w lokalnych zespołach[4]. Rok później rozpoczął wraz z ojcem budowę swojej własnej gitary, Red Special. W 1967 rozpoczął studia na wydziale fizyki w Imperial College w Londynie. Na uczelni poznał Tima Staffella i Rogera Taylora, z którymi założył zespół Smile[4]. Grupa rozpadła się po wydaniu jednego singla, ale Staffell przed swoim odejściem poznał Maya i Taylora z Mercurym i ta trójka wkrótce potem założyła Queen[4].

May jest autorem takich przebojów, jak "We Will Rock You", "The Show Must Go On", "I Want It All", "Who Wants to Live Forever", "Save Me"[9]. Po śmierci Mercury'ego poświęcił się karierze solowej, ale również w projekty związane z Queen (w tym prace nad albumem Made in Heaven), zaś w latach 2005 - 2008 występował wraz z Rogerem Taylorem i Paulem Rodgersem pod szyldem Queen + Paul Rodgers. Jest doktorem astronomii i komandorem Orderu Imperium Brytyjskiego[9]. [edytuj] Freddie Mercury

   Information icon.svg Zobacz więcej w osobnym artykule: Freddie Mercury.

Farrokh (Frederick) Bulsara (ur. 1946) był absolwentem studiów plastycznych w Ealing College of Art[4]. Jednymi z jego pierwszych zespołów były: Sour Milk Sea i Wreckage[4]. Później wraz z Mayem i Taylorem stworzył zespół Queen, zmieniając wkrótce potem nazwisko na Freddie Mercury. To on był pomysłodawcą nazwy, zaprojektował logo i wyznaczył kierunek artystyczny, w którym zespół miał się rozwijać[4].

Był autorem takich utworów, jak "Killer Queen", "Bohemian Rhapsody", "We Are the Champions", "Crazy Little Thing Called Love". Oprócz występów z Queen prowadził również działalność solową, m.in. nagrywając album Mr. Bad Guy, a także współpracował z innymi artystami, w tym ze śpiewaczką operową Montserrat Caballé (album Barcelona). Pod koniec lat 80. zaraził się HIV[10]. Pomimo choroby, pracował nad nowym materiałem Queen, dopóki był w stanie to robić[11]. Zmarł 24 listopada 1991. Roger Taylor (2005) [edytuj] Roger Taylor

   Information icon.svg Zobacz więcej w osobnym artykule: Roger Taylor (Queen).

Roger Meddows-Taylor (ur. 1949) początkowo zamierzał zostać gitarzystą, dopiero później zainteresował się perkusją[4]. Studiował stomatologię, później przeniósł się na wydział biologiczny Imperial College. Odpowiedział na ogłoszenie Maya (poszukującego chętnych do współpracy w zespole) tuż po Staffellu[4].

Roger napisał następujące utwory Queen: "Radio Ga Ga", "A Kind of Magic", "Breakthru", "The Invisible Man" i "These Are the Days of Our Lives", Od 1981 nagrywał też solowe albumy, zaś w 1987 założył własny zespół, The Cross, w którym był wokalistą i gitarzystą (z repertuaru tej grupy pochodzi utwór "Heaven for Everyone", który później stał się znany w wykonaniu Queen[11]). W latach 2005-2008, podobnie jak May, występował jako Queen + Paul Rodgers. [edytuj] Historia [edytuj] Smile (1968–1970)

   Information icon.svg Zobacz więcej w osobnym artykule: Smile (grupa muzyczna).

W 1968 Brian May, wówczas student Imperial College w Londynie, skompletował skład zespołu Smile poprzez uczelnianą tablicę ogłoszeń. Głównym wokalistą i basistą został Tim Staffell, zaś perkusistą – Roger Taylor. Grupa grała głównie w pubach i college'ach[4].

Smile podpisał jednorazową, niekorzystną umowę z wytwórnią Mercury Records. Efektem było wydanie singla Earth, który jednak ukazał się tylko w Stanach Zjednoczonych (gdzie zespół był praktycznie nieznany), a jego premiery nie poprzedziła żadna promocja[4]. Po komercyjnej porażce singla Staffell odszedł do zespołu Humpy Bong, natomiast May i Taylor wkrótce potem rozpoczęli współpracę ze współlokatorem Staffella – wokalistą, który później stał się znany pod nazwiskiem Freddie Mercury[4].

Kilka utworów Smile zostało w późniejszym okresie nagranych ponownie przez Queen, w tym "Doin' All Right", umieszczony na albumie Queen. [edytuj] Początki (1970-1973)

Zespół został założony w 1970 roku, gdy do Rogera Taylora i Briana Maya, wówczas członków rozpadającej się formacji Smile, dołączył Freddie Mercury. Czwartym stałym członkiem zespołu został w 1971 roku John Deacon. Zgodnie z pomysłem Mercury'ego, przyjęto nazwę Queen[12]. „

Wymyśliłem nazwę "Queen". To tylko nazwa, ale jest królewska i brzmi wspaniale. Lubię się otaczać wspaniałymi rzeczami. ” — Freddie Mercury

Pierwszy występ Queen odbył się w czerwcu 1971 roku[13], pierwszym wykonanym utworem, zgodnie ze słowami Mercury'ego był "Stone Cold Crazy"[12], zaś prace nad pierwszymi nagraniami studyjnymi rozpoczęły się w 1972, gdy zespół otrzymał propozycję przetestowania wyposażenia nowego studia De Lane Lea[14]. Powstałe wtedy wersje demo utworów nie zainteresowały żadnej wytwórni, ale pracownicy studia – Roy Thomas Baker i John Anthony – namówili swoich szefów do współpracy z zespołem[14]. Queen podczas koncertu w 1978. Od lewej: Deacon, May, Mercury

Mimo że Queen mógł korzystać ze studia tylko wtedy, gdy nie pracował w nim żaden inny zespół[14], udało się przygotować materiał na pierwszy album i podpisać umowę z przedstawicielami EMI. 9 kwietnia 1973 odbył się pokazowy koncert w The Marquee w Londynie. Na tym i na wcześniejszych koncertach zespół wykonywał niewiele własnych kompozycji, preferując znane utwory innych artystów, w tym "Jailhouse Rock", "Be-Bop-A-Lula" czy "Big Spender"[14]. W czerwcu, pod nazwą Larry Lurex, członkowie Queen nagrali eksperymentalny singiel, zawierający dwa utwory: "I Can Hear Music" (oryginalnie wykonywany przez The Beach Boys) oraz "Goin' Back" (autorstwa Gerry'ego Goffina i Carole King, oryginalnie wykonywany przez Dusty Springfield)[14].

Debiutancki singiel Queen, "Keep Yourself Alive" ukazał się w lipcu 1973, a wkrótce potem został wydany pierwszy album, zatytułowany po prostu Queen. Zespół ruszył też w trasę koncertową (Queen Tour) jako support dla Mott The Hoople[14].

Zanim zdecydowano się na nazwę Queen II, zespół rozważał kilka innych pomysłów, w tym Over the Top[15]. Po raz pierwszy od swojego powstania zespół mógł korzystać ze studia nagraniowego w dowolnej porze, jednak kryzys naftowy 1973 roku i związane z nim, wprowadzone przez brytyjski rząd ograniczenia zużycia energii doprowadziły do opóźnienia nagrań[15]. Pomysł na okładkę został zainspirowany, jak twierdził Mercury, fotografią Marleny Dietrich, a zrealizowany przez Micka Rocka – zdjęcie to stało się później słynne, gdy zespół "ożywił" je w teledysku do "Bohemian Rhapsody"[15]. W oryginalnym wydaniu płyta była podzielona na stronę Białą i Czarną, zamiast standardowego podziału na strony A i B. Na stronie Białej znalazły się kompozycje Maya i Taylora, a na Czarnej – Mercury'ego. Album był promowany przez singiel "Seven Seas of Rhye" – rozwinięcie instrumentalnego utworu o tym samym tytule z pierwszej płyty.

Trasa koncertowa Queen II Tour rozpoczęła się w marcu 1974. Zespół tym razem był główną gwiazdą koncertów, z których jeden odbył się w Rainbow Theatre[15]. Niektóre z wykonywanych na żywo utworów ("Procession", "Father to Son", "Ogre Battle") były grane już w 1973 podczas pierwszych zagranicznych występów grupy: w Niemczech, Luksemburgu oraz na Sunbury Music Festival w Melbourne[15]. Natomiast skróconą wersję "The March of the Black Queen" włączono dopiero później do programu trasy Sheer Heart Attack Tour[15]. Podczas drugiego etapu trasy Queen II Tour, który miał miejsce w Stanach Zjednoczonych, zespół ponownie towarzyszył Mott The Hoople[15]. [edytuj] Przełom (1974-1979)

Punktem zwrotnym kariery Queen był singiel "Killer Queen" (napisany, jak twierdził Mercury, w jedną noc[16]), promujący następny album, Sheer Heart Attack. Od tej pory popularność zespołu rosła gwałtownie, zwłaszcza w Japonii, gdzie nowy album trafił na pierwsze miejsce w zestawieniach. Sheer Heart Attack stanowił przełom w muzycznym stylu Queen – wcześniejsze albumy miały wyraźne cechy rocka progresywnego, tutaj mamy do czynienia z muzyką lżejszą i łatwiejszą w odbiorze[17]. Trend ten stał się jeszcze wyraźniejszy na następnym albumie. Jeden z koncertów Queen w Rainbow Theatre w Londynie został zarejestrowany na kasecie wideo, wydanej później pod tytułem Live at the Rainbow.

W roku 1975 Queen ruszył w trasę koncertową po Stanach Zjednoczonych i Japonii. W sierpniu zespół zerwał kontrakt z firmą Trident, skarżąc się na zbyt niskie udziały w zyskach[18]. Nowym menedżerem zespołu został John Reid, znany do tej pory ze współpracy z Eltonem Johnem[19]. W tym samym roku Queen nagrał i opublikował album A Night at the Opera. Nowe dzieło zespołu charakteryzowała jeszcze większa różnorodność stylów muzycznych oraz eksperymentów z różnymi technikami nagrywania. Przyniosło też zespołowi długo oczekiwany sukces komercyjny – również w rodzimej Wielkiej Brytanii, gdzie singiel "Bohemian Rhapsody" trafił wreszcie na 1. miejsce list przebojów[20] i pozostał na nim przez 9 tygodni. Do "Bohemian Rhapsody" nakręcono też pierwszy na świecie teledysk promocyjny[21] – powstał on w cztery godziny i kosztował 4,5 tysiąca funtów[20]. „

Wiele osób nie zaakceptowało "Bohemian Rhapsody", ale pokażcie mi choć jeden zespół, który nagrał singel operowy![22] ” — Freddie Mercury

W lipcu 1976 rozpoczęły się sesje nagraniowe do albumu A Day at the Races. Tym razem zespół sam zajął się produkcją, gdyż Roy Thomas Baker, z którym członkowie Queen nagrywali A Night at the Opera, postanowił zakończyć współpracę z muzykami[23]. Na wrześniowym występie Queen w Hyde Parku w Londynie pojawiło się 150 tysięcy fanów[23]. W listopadzie zakończyły się nagrania do A Day at the Races, a jednocześnie ukazał się w sklepach singiel "Somebody to Love" / "White Man". Sam album zadebiutował w grudniu. Okładka, utrzymana w kolorystyce odwrotnej niż poprzedni album oraz nawiązujący do tego ostatniego tytuł (będący zarazem tytułem filmu braci Marx) mogą sugerować, że jest to kontynuacja A Night at the Opera[23]. Najbardziej znane przeboje z tego albumu to zainspirowany stylem gospel utwór "Somebody to Love" oraz hardrockowy "Tie Your Mother Down" – utwór, który od tej pory stał się żelaznym punktem koncertów. Freddie Mercury w 1978

News of the World, który ukazał się w 1977, wziął swą nazwę od brytyjskiego tabloidu. Nagrany został między lipcem a wrześniem tego samego roku, w przerwie między trasami A Day at the Races Tour (zakończoną w czerwcu) i promującą nowy album News of the World Tour (rozpoczętą w listopadzie)[24]. Album różnił się od wcześniejszych dwukrotnie krótszą sesją nagraniową, co zaowocowało surowszym brzmieniem, zwłaszcza w zarejestrowanej w pierwszym podejściu kompozycji Maya, "Sleeping on the Sidewalk"[24]. W dwóch utworach – "Fight from the Inside" i "Sheer Heart Attack" – Roger Taylor, oprócz perkusji, zagrał również na gitarze rytmicznej i basowej, a w tym drugim był również głównym wokalistą[24].

Album odniósł sukces na całym świecie, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie uzyskał status poczwórnej platynowej płyty, podczas gdy w Wielkiej Brytanii – podwójnej platynowej płyty[24]. Prawie wszystkie utwory z News of the World były wykonywane na żywo (jedyne wyjątki to "All Dead, All Dead", "Who Needs You" oraz "Fight from the Inside"), natomiast dwa z nich "We Will Rock You" i "We Are the Champions" grane były odtąd na każdym koncercie zespołu[24]. Ta ostatnia para została też wydana na singlu (tzw. podwójna strona A), stając się przebojami, często odtwarzanymi (a nawet śpiewanymi przez kibiców) na dużych imprezach sportowych[24][25].

W roku 1978 ukazał się album Jazz. Wbrew nazwie, zachował on rockowe brzmienie z charakterystyczną dla zespołu różnorodnością kompozycji. W produkcji pomagał zespołowi Roy Thomas Baker[26]. Krytycy, jak Mitchell Cohen z miesięcznika Creem, nie potrafili zrozumieć, dlaczego album o takim tytule nie ma nic wspólnego z jazzem[27]. Z kolei magazyn Rolling Stone określił zespół mianem aroganckiego, otwierający utwór "Mustapha" nazwał parodią wrzasku muezzina, "Let Me Entertain You" – bezwstydnym (jest w nim wers o sprzedawaniu swojego ciała na scenie), zaś "Fat Bottomed Girls" oskarżył o propagowanie seksizmu[28]. Zespół podsycił kontrowersje, nagrywając na stadionie Wembley teledysk, w którym kilkadziesiąt nagich kobiet ściga się na rowerach[26][29]. Został on wykorzystany do promocji podwójnego singla "Fat Bottomed Girls / Bicycle Race". Mimo opinii krytyków, album osiągnął status złotej płyty, podobnie jak "Fat Bottomed Girls / Bicycle Race", podczas gdy singiel "Don't Stop Me Now" zdobył status srebrnej płyty[26].

Rok 1979 był pierwszym od momentu debiutu, w którym Queen nie wydał nowego albumu studyjnego. Za to przez większość pierwszej połowy roku trwała trasa koncertowa (Jazz Tour), z której wybrane występy (etap europejski) zostały utrwalone na wideo i wydane w postaci koncertowego albumu Live Killers. Wzbudził on pewne kontrowersje ze względu na niską jakość techniczną nagrań, jak również fakt, że znalazło się wśród nich koncertowe wykonanie "Bohemian Rhapsody", którego większa część była odtworzona z taśmy[30]. W tym okresie grupa zmieniła swój sceniczny image, rezygnując z kostiumów w stylu glam i zastępując je skórzanymi kurtkami i dżinsami[26]. Zatrudniono Macka (dotychczasowego inżyniera) jako współproducenta, a ponieważ równocześnie John Reid zrezygnował z funkcji menedżera, zespół postanowił od tej pory samodzielnie zajmować się sprawami biznesowymi (szczególnie utalentowany w tej dziedzinie okazał się John Deacon)[30]. W październiku ukazał się singiel "Crazy Little Thing Called Love", zwiastujący nowy album studyjny. Pod koniec roku rozpoczęła się krótka trasa koncertowa Crazy Tour. Zyski z ostatniego koncertu tej trasy, który odbył się 26 grudnia 1979 w Hammersmith Odeon w Londynie, zostały przeznaczone na rzecz narodu Kampuczy[30]. Występ ten został sfilmowany. [edytuj] Era syntezatorów (1980-1984) Queen w 1981 w Argentynie

Album The Game miał swoją premierę w 1980. Jest to pierwszy album Queen, na którym wykorzystano syntezatory – na razie oszczędnie, w zaledwie trzech utworach. Nagrania miały miejsce w czerwcu i lipcu 1979, kiedy powstały cztery utwory, w tym "Crazy Little Thing Called Love", oraz między lutym i majem 1980[31]. Wszystkie sesje odbyły się w studiu Musicland w Monachium, mimo iż zespół był już wtedy właścicielem Mountain Studios w Montreux[31].

Utwór "Another One Bites the Dust", wydany również na singlu, okazał się ogólnoświatowym przebojem, ale największy sukces odniósł w Stanach Zjednoczonych, gdzie zdobył 1. miejsce na listach przebojów – po raz pierwszy w historii utworów Queen wydanych w tym kraju[31]. Autorem "Another One Bites the Dust" jest John Deacon, który charakterystyczną linię basu oparł na stylu spopularyzowanym przez amerykańską grupę Chic[31]. Powodzenie tego utworu zapewniło muzyce zespołu obecność w środowiskach, kojarzonych raczej z "czarnym" funkiem[31].

W teledysku do "Play the Game" Freddie Mercury po raz pierwszy wystąpił publicznie z wąsami, co spotykało się z gwałtowną krytyką ze strony fanów[31]. Natomiast teledysk do "Save Me", kolejnego singla z albumu, był jednym z pierwszych w świecie, w których wykorzystano animację[31]. W tym samym roku Queen wziął udział w jeszcze jednym projekcie – nagrał ścieżkę dźwiękową do filmu Flash Gordon, wydając ją następnie jako samodzielny album. Z powodu równoczesnej pracy nad dwoma albumami i tras koncertowych wydanie pierwszego albumu kompilacyjnego w karierze zespołu przełożono na następny rok[32]. Inaczej niż zwykle do tej pory w podobnych przypadkach, zespół miał całkowitą swobodę w tworzeniu muzyki do filmu[32]. Gitarzysta o motywacji do tego przedsięwzięcia: „

Obejrzeliśmy dwadzieścia minut skończonego filmu i uznaliśmy go za bardzo dobry... Chcieliśmy skomponować coś, co mogłoby żyć własnym życiem, a nie służyć jedynie jako tło dla akcji. ” — Brian May[32]

9 grudnia 1980, podczas koncertu na Wembley Queen wykonał utwór Johna Lennona, który dzień wcześniej zginął zastrzelony przez psychopatę[32].

W roku 1981 Queen koncertował, jako pierwszy znany zespół rockowy, w Ameryce Południowej[33]. Pierwszy z występów w Argentynie i Brazylii w ramach trasy "Gluttons for Punishment" przyciągnął ponad 500 000 fanów, a koszty koncertów wyniosły 25 tysięcy funtów dziennie[33]. Zespół był krytykowany za tę trasę – wówczas w Argentynie władzę sprawowała junta, która kilka miesięcy później doprowadziła do wojny o Falklandy. Muzycy byli jednak zadowoleni z gorącego przyjęcia przez fanów i zignorowali te opinie, deklarując apolityczność. Roger Taylor powiedział później: Nie graliśmy dla rządu, graliśmy dla mnóstwa zwykłych Argentyńczyków[33], oraz: W Argentynie byliśmy zespołem numer jeden, gdy wybuchła ta głupia wojna i było nam tam wspaniale. To tylko dowodzi, jak niezwykle uniwersalna i ponadnarodowa jest muzyka[34].

W tym samym roku ukazał się pierwszy album kompilacyjny Queen – Greatest Hits. Równocześnie wydano Greatest Flix (kompilację teledysków) oraz Greatest Pix – książkę z artykułami o zespole oraz ze zdjęciami. W lipcu, podczas spontanicznych prób z Davidem Bowie (w ramach sesji nagraniowych do nowego albumu Queen) powstało nagranie "Under Pressure"[35]. Roger Taylor wydał natomiast swój pierwszy solowy album, Fun in Space[33]. Queen na koncercie we Frankfurcie w 1984

Album Hot Space, wydany w 1982 i utrzymany w stylu funk[34], spotkał się z niezbyt entuzjastycznym przyjęciem fanów, kojarzących Queen wyłącznie z rockiem (Taylor: Uświadomiliśmy sobie, że nie był on tym, czego oczekiwała i spodziewała się po nas nasza publiczność[36]). Największą popularność zdobyły utwory niepasujące do tego nowego stylu – "Under Pressure", "Las palabras de amor" czy "Put Out the Fire". W tym samym czasie Freddie Mercury wziął udział w nagraniach z Michaelem Jacksonem, w rezultacie których powstało kilka utworów (dotychczas nie opublikowanych). Mercury powiedział o nich: Chciałbym kiedyś wydać coś firmowanego przez Michaela i mnie, bo wspaniale się z nim pracuje. Niewiele brakowało, a wziąłbym udział w nagraniu "Thrillera"! Pomyśleć tylko o tantiemach, które mnie ominęły[37].

Po zakończeniu wyczerpującej trasy Hot Space Tour, Queen postanowił nie występować na żywo w 1983 roku[36]. Zespół był bliski rozwiązania ze względu na narastające konflikty wewnętrzne. May: Nie chcieliśmy rozwiązywać zespołu, czuliśmy bowiem, że byłby to wielki błąd. Talent pojedynczych muzyków nie ma znaczenia, zespół to coś więcej niż jego poszczególni członkowie[36]. Mercury: Nie, nie było mowy o rozwiązaniu zespołu. Byliśmy na to za starzy. Czy możecie sobie wyobrazić założenie nowej grupy, gdy dobiega się czterdziestki?[36]. Zamiast tego członkowie zespołu pracowali nad swoimi solowymi projektami. May wspólnie m.in. z Eddiem Van Halenem i Alanem Gratzerem (REO Speedwagon) nagrał album Star Fleet Project, Deacon wystąpił gościnnie na trasie koncertowej grupy Status Quo, a Taylor wydał swój drugi album solowy, zatytułowany Strange Frontier.

W 1984 ukazał się album The Works, promowany przez takie single, jak "Radio Ga Ga" (wydany miesiąc wcześniej) czy "I Want to Break Free". Stanowił on powrót do tradycyjnego brzmienia Queen po eksperymencie, jakim był Hot Space, jednak zespół nie zrezygnował całkowicie z syntezatorów[38]. Prace nad albumem rozpoczęły się w sierpniu 1983 w studiach Record Plant w Los Angeles (pierwsze nagrania Queen poza Europą), zaś zakończyły się w styczniu 1984 w Musicland Studios w Niemczech[38]. Produkcją zajmował się sam zespół (z pomocą Macka), podobnie jak projektem okładki, na której znalazły się zdjęcia autorstwa George'a Hurrella[38].

W sierpniu zespół ruszył w trasę The Works Tour, która trwała aż do maja 1985 i była jedną z najdłuższych w historii zespołu. Wykorzystano w niej nowy zestaw świateł o większej mocy, niż dotychczas używane przez zespół, zaś głównymi elementami scenografii były dwa koła zębate wielkich rozmiarów oraz kurtyna z wizerunkiem wieżowców (nawiązanie do teledysku singla "Radio Ga Ga", w którym pojawiają się fragmenty filmu Metropolis)[38]. Grupa prezentowała publiczności wszystkie utwory z nowego albumu, wyjątkiem były jedynie kompozycje "Man on the Prowl" i "Keep Passing the Open Windows" (utwór "Machines" odtwarzano na początku koncertów z taśmy)[38]. W programie trasy znalazły się występy w Sun City w Afryce Południowej, za które zespół został skrytykowany ze względu na politykę apartheidu, prowadzoną przez władze RPA[38][39]. Zespół zdementował pogłoski, jakoby ich występy miały cokolwiek wspólnego z polityką – Brian May stwierdził: Zawsze opowiadaliśmy się zdecydowanie przeciwko apartheidowi i temu, co się z nim wiąże, ale z drugiej strony poczuliśmy, że udało nam się zbudować pewien pomost pomiędzy żyjącymi tam rasami[39]. W listopadzie ukazał się świąteczny singiel "Thank God It's Christmas". [edytuj] Późniejsze lata (1985-1989)

W styczniu 1985 Queen wziął udział w festiwalu Rock in Rio[40]. Był to pierwszy występ Queen w Ameryce Południowej od 1981 roku. W kwietniu Freddie Mercury wydał swój pierwszy solowy album, Mr. Bad Guy. Na rynku ukazała się gitara BBM-1 firmy Guild, wzorowana na Red Special[40]. Brian May wziął udział w jej promocji na targach muzycznych. 13 lipca zespół wystąpił na Live Aid, gdzie wykonał "Bohemian Rhapsody", "Radio Ga Ga", "Crazy Little Thing Called Love", "We Will Rock You", "We Are the Champions" i "Hammer to Fall". Udział w Live Aid zaproponował Spike Edney, który często występował z Queen na koncertach jako keyboardzista[40]. W tym samym roku ukazał się singiel "One Vision". W prasie pojawiła się informacja, że utwór został zainspirowany występem na Live Aid, jednak Brian May w imieniu zespołu zdecydowanie temu zaprzeczył[40]. Został również wydany zestaw The Complete Works, zawierający wszystkie wydane do tej pory albumy Queen, a dodatkowo także niepublikowany do tej pory materiał, w tym przede wszystkim singiel świąteczny "Thank God It's Christmas". Queen na koncercie 12 kwietnia 1982

W 1986 roku zespół nagrał i wydał album A Kind of Magic. Większość utworów została napisana dla filmu Nieśmiertelny, chociaż na albumie zostały zamieszczone alternatywne ich wersje. Reżyser filmu, Russel Mulcahy, stwierdził, że Queen był jedynym zespołem na świecie, który mógł stworzyć tę ścieżkę dźwiękową[41]. Oprócz utworów ze ścieżki dźwiękowej, w tym tytułowego "A Kind of Magic" oraz "Who Wants to Live Forever", album zawiera też nagrany wcześniej "One Vision" oraz "Friends Will Be Friends" (żaden z tych dwóch nie pojawił się w filmie). Mulcahy nakręcił później teledysk do "A Kind of Magic" oraz "Princes of the Universe" – w tym ostatnim wystąpił Christopher Lambert, grający główną rolę w Nieśmiertelnym[41].

25 kwietnia odbył się zjazd Międzynarodowego Fanklubu Queen, na którym pojawiło się ponad 1000 osób[41]. W czerwcu zespół ruszył w swoją największą (i zarazem ostatnią), trwającą 8 tygodni trasę koncertową, Magic Tour[41]. W programie trasy znalazły się dwa występy na stadionie Wembley (początkowo planowano tylko jeden koncert na tym stadionie, lecz po tym, jak dystrybuowane wyłącznie drogą pocztową bilety zostały błyskawicznie sprzedane, zdecydowano się poszerzyć program o drugi koncert[41]). 9 sierpnia 1986 odbył się koncert w parku Knebworth – największy występ zespołu na terenie Wielkiej Brytanii (150-tysięczna publiczność, scena o powierzchni 560 m², 180 kolumn głośnikowych, system nagłaśniający o mocy pół miliona watów) i zarazem ostatni koncert w historii Queen[41]. W roli supportu zagrała, podobnie jak miesiąc wcześniej na Wembley, grupa Status Quo, a także Big Country[41].

W grudniu 1986 ukazał się album koncertowy Live Magic, zawierający utwory zarejestrowane podczas tej trasy. Sam zespół natomiast po wyczerpującej trasie koncertowej postanowił tymczasowo zawiesić działalność[42]. W tym czasie trwały prace nad solowymi projektami muzyków. Roger Taylor sformował własny zespół, The Cross, w którym był wokalistą i grał na gitarze rytmicznej[42]. Freddie Mercury nagrał własną wersję utworu "The Great Pretender", która została wydana jako singiel w 1987 i okazała się największym sukcesem solowym wokalisty[42]. W 1988 do sprzedaży trafił album Barcelona, na którym Mercury śpiewa w duecie z Montserrat Caballé. Wokalista Queen wystąpił również gościnnie na singlu "Heaven for Everyone" grupy The Cross. W listopadzie wydano 12 singli Queen z wcześniejszych lat na 3-calowych płytach kompaktowych, z których każda zawierała (oprócz utworów ze stron A i B winylowych odpowiedników) po jednym dodatkowym utworze[42].

Nagrania do nowego albumu Queen rozpoczęły się w styczniu 1988 roku i zakończyły się rok później. 22 maja 1989 miała miejsce premiera albumu The Miracle. Był on promowany aż przez pięć singli: "I Want It All", "Breakthru", "The Miracle", "The Invisible Man" i "Scandal" (każdy z towarzyszącym teledyskiem). Pierwszy z nich ukazał się 2 maja, pozostałe już po wydaniu The Miracle. Począwszy od tego albumu, zespół podpisywał się pod utworami wspólnie, zamiast wymieniać nazwisko głównego autora. Jak wyjaśnił May: Chcieliśmy nagrać prawdziwie demokratyczny album i każdy z nas zaangażował się w proces pisania utworów. Stworzyliśmy poczucie prawdziwej jedności, bez żadnych egoistycznych ciągotek[43]. W sierpniu ukazała się wideokaseta Rare Live, zawierająca rzadko wykonywane, koncertowe wersje utworów Queen, w tym pierwszą rejestrację wideo zespołu z 1973[43]. W grudniu wydano album Queen at the Beeb z ośmioma utworami nagranymi dla programu BBC Radio One, "Sounds of the Seventies" w 1973. Zespół zdecydowanie zaprzeczył pogłoskom o złym stanie zdrowia Mercury'ego i jeszcze przed świętami Bożego Narodzenia rozpoczął nagrania do następnego albumu[43]. [edytuj] Ostatnie albumy (1990-1997)

Wycofanie się Mercury'ego z życia publicznego w 1988 szybko zostało zauważone przez prasę. Zaczęły się rozchodzić pogłoski, że wokalista Queen poważnie choruje. Przybrały one na sile po występie Queen na ceremonii rozdania Brit Awards za wkład w rozwój brytyjskiego przemysłu muzycznego (18 lutego 1990)[44]. Mimo rzeczywiście pogarszającego się stanu zdrowia, Mercury kontynuował pracę nad kolejnymi nagraniami z zespołem[44]. Statua Freddiego Mercury'ego w Montreux

W listopadzie nieznany wcześniej raper Vanilla Ice zdobył szczyt brytyjskiej listy przebojów utworem "Ice Ice Baby", opartym na wykorzystanym bez zgody zespołu riffie z "Under Pressure". Pomyślałem, że może i jest to interesujące – ocenił Brian May – ale nikt tego nie kupi, bo to prawdziwe dziadostwo[44]. W grudniu ukazał się album Queen at Wembley, zawierający nagranie koncertu z 1986.

Na początku 1991 ukazał się album Innuendo. Utrzymany był w znacznie poważniejszym tonie niż wcześniejsze albumy. Osiągnął natychmiastowy sukces komercyjny, docierając do 1. miejsca brytyjskiej listy przebojów po 12 dniach[44]. W trzech teledyskach, nakręconych do utworów wydanych jako single ("Headlong", "I'm Going Slightly Mad", "These Are the Days of Our Lives", wystąpił jeszcze Freddie Mercury – wyraźnie wychudzony, z ostrym makijażem, mającym ukryć skutki choroby. Pozostałe teledyski ("Innuendo", "The Show Must Go On") zostały zmontowane ze starszych materiałów filmowych. W październiku ukazał się drugi album kompilacyjny, Greatest Hits II. W tym samym miesiącu ukazał się box Box of Flix.

23 listopada 1991 Freddie Mercury podał do publicznej wiadomości, za pośrednictwem Press Association, oświadczenie o swojej chorobie. Nieco ponad 24 godziny później umarł w swoim domu w Kensington w Londynie[44].

Krótko po śmierci Mercury'ego został wydany specjalny singiel – "Bohemian Rhapsody" / "These Are the Days of Our Lives". Przychód ze sprzedaży płyty (około 1 miliona funtów) został przeznaczony na walkę z AIDS[44].

12 lutego 1992 May i Taylor w imieniu zespołu odebrali kolejną nagrodę Brit Awards, tym razem za singiel roku ("These Are the Days of Our Lives")[44]. 20 kwietnia na stadionie Wembley w Londynie odbył się koncert poświęcony pamięci Freddiego Mercury'ego. Oprócz pozostałych członków Queen, wystąpili na nim: Def Leppard, Lisa Stansfield, Elton John, David Bowie, Robert Plant, Tony Iommi, Annie Lennox, Guns N' Roses, Extreme, Roger Daltrey, George Michael, Ian Hunter, Mick Ronson, Zucchero, Metallica, Liza Minnelli, Elizabeth Taylor, Spinal Tap[44].

11 maja 1992 firma Star Direct wydała box Box of Tricks zawierający: czarną koszulkę z nadrukowaną nazwą zespołu, emaliowaną odznakę, naszywkę, plakat zawierający reprodukcje okładek singli i albumów zespołu, książkę z fotografiami z całej historii grupy (bez tekstu) oraz wideokasetę Live At the Rainbow 1974 oraz CD (lub audio) zawierające remiksy dwunastu utworów Queen. Jednak ten box można było tylko zamówić drogą pocztową, gdyż nie pojawił się w normalnej sieci dystrybucyjnej. 18 maja ukazał się album Live At Wembley'86, zawierający zapis z koncertu grupy na stadionie Wembley z 12 lipca 1986 roku.

W 1995 ukazał się ostatni album studyjny Queen, Made in Heaven. Zawiera ostatnie nagrania zespołu z 1991 roku, a także wcześniejsze, opracowane na nowo solowe utwory członków zespołu i utwory odrzucone z poprzednich albumów.

W marcu 1996 Roger Taylor i Brian May przybyli do Polski w celu odebrania nagrody Fryderyki 1995 w kategorii "najlepszy album zagraniczny" (za album Made in Heaven). Uroczystość odbyła się w Teatrze Polskim 19 marca.

W 1997 powstał ostatni utwór pod szyldem Queen – "No-One But You", dedykowany Freddiemu Mercury'emu. Został on później zamieszczony na kompilacyjnym albumie Queen Rocks. Po nagraniu tego utworu John Deacon wycofał się z życia publicznego, natomiast pozostali członkowie zespołu (Brian May i Roger Taylor) postanowili kontynuować działalność jako "Queen +" (z innymi muzykami, oficjalnie niebędącymi członkami Queen). [edytuj] Po 1997

12 września 1998 Brian May rozpoczął trasę koncertową, promując swój solowy album Another World.[45][46]. 15 marca 1999 Roger Taylor rozpoczął trasę koncertową, promując swój solowy album Electric Fire[47]. 25 listopada Roger Taylor i Brian May wystąpili na jednej scenie z Foo Fighters, wykonując "We Will Rock You" i "Now I'm Here"[48]. 8 listopada 1999 ukazała się kolekcja 17 przebojów grupy Greatest Hits III. Gośćmi na płycie są: Elton John, David Bowie, George Michael, Montserrat Caballe i Wyclef Jean. Oprócz tego na płycie zawarto solowe nagrania członków zespołu. 6 grudnia wyszedł ostatni singel zespołu zawierający zremiksowaną wersję utworu "Under Pressure". Na stronie B znalazły się utwory: "Bohemian Rhapsody" i "Thank God It's Christmas".

9 lipca 2000 w londyńskim Hyde Parku odbył się koncert Party at the Park z udziałem Maya i Taylora[49]. 18 listopada Brian May poślubił swoją długoletnią partnerkę, aktorkę Anitę Dobson[50]. 24 września w Stanach zjednoczonych oraz 13 listopada 2000 w Anglii ukazało się wydawnictwo The Platinum Collection, zawierające trzy płyty w jednym: Greatest Hits, Greatest Hits II i Greatest Hits III.

19 marca 2001 Brian May i Roger Taylor reprezentowali zespół w trakcie wprowadzania do Rock and Roll Hall of Fame w Nowym Jorku[51]. W imieniu Mercury'ego certyfikat odebrała jego matka – Jer Bulsara. Wprowadzenia Queen dokonali muzycy Foo Fighters, później odbył się ich wspólny występ. Tego samego roku w Japonii ukazało się wznowienie albumów Queen z 24-bitowym remasteringiem. W listopadzie ukazała się pierwsza płyta DVD-Audio zespołu, A Night at the Opera. W dziesiątą rocznicę śmierci Mercury'ego odbył się koncert ku jego pamięci w londyńskim klubie Ocean. Organizatorem koncertu był Międzynarodowy Fanklub Queen, wystąpili na nim: SAS Band, Bruce Dickinson oraz Brian May i Roger Taylor[52].

W marcu 2002 Brian May zagrał na weselu Lizzy Minelli dwa utwory Queen: "We Are the Champions" i "Tie Your Mother Down"[53].

Od 14 maja 2002 w Londynie jest wystawiany musical We Will Rock You, bazujący na przebojach zespołu. Po sukcesie przedstawienia swoich wersji musicalu doczekały się: Hiszpania, Rosja, Niemcy, RPA, Australia, Japonia, Stany Zjednoczone, Szwajcaria oraz Kanada. Producentem musicalu, wraz z muzykami Queen, jest aktor Robert De Niro. 30 kwietnia w ramach obchodów urodzin królowej Holandii odbył się koncert Queensday w Amsterdamie. 13 maja ukazała się płyta DVD z zapisem koncertu The Freddie Mercury Tribute Concert z 20 kwietnia 1992. 3 czerwca w ramach obchodów 50-lecia panowania królowej Elżbiety II odbył się koncert Party at the Palace. Miejscem koncertu był Pałac Buckingham i jego okolice. Na scenie zagrało wielu muzyków, w tym Brian May i Roger Taylor, którzy wystąpili jako Queen wraz z gośćmi (aktorami z musicalu We Will Rock You). Koncert rozpoczął Brian May, odgrywając hymn brytyjski na dachu pałacu. W październiku Taylor i May wykonali odciski swoich dłoni na Hollywood Walk of Fame w Los Angeles. Gwieździe Queen nadano numer 2207.

24 września 2004 Brian May wziął udział w koncercie urodzinowym Fender Stratocaster. Tam też wystąpił na jednej scenie z Paulem Rodgersem i pojawił się pomysł powrotu Queen na scenę muzyczną z Rodgersem w roli wokalisty. 25 października zostało wydane w Europie w formacie DVD wydawnictwo Queen on Fire - Live at the Bowl, zawierające zapis koncertu zespołu w Milton Keynes Bowl w Milton Keynes 5 czerwca 1982 roku. 29 października w Niemczech w wywiadzie padła pierwsza zapowiedź trasy koncertowej z Paulem Rodgersem. 11 listopada zespół Queen został wprowadzony do UK Music Hall Of Fame. 11 grudnia muzycy oficjalnie potwierdzili fakt wyruszenia w trasę koncertową w następnym roku. Brian May publicznie ogłosił reaktywację zespołu pod nazwą Queen + Paul Rodgers, dla zaznaczenia faktu, że wokalista Paul Rodgers (wcześniej śpiewający w Free i Bad Company) nie zamierza zastąpić Mercury'ego. Brian May, Roger Taylor i Paul Rodgers

W marcu i kwietniu 2006 Queen + Paul Rodgers dali łącznie 23 koncerty w USA i Kanadzie[54]. 11 kwietnia ukazała się kolekcja 12 przebojów grupy zatytułowana Stone Cold Classics. Zawarto również na niej dwa utwory w wykonaniu Queen + Paul Rodgers. 25 maja zespół Queen otrzymał nagrodę VH1 Rock Honors, gala z uroczystości została pokazana w amerykańskiej wersji VH1 30 maja 2006. Queen wystąpił z Paulem Rodgersem i Foo Fighters.

15 września 2008 odbyła się premiera pierwszego studyjnego albumu Queen + Paul Rodgers pod tytułem The Cosmos Rocks. Jesienią odbyła się trasa koncertowa The Cosmos Rocks Tour[55] obejmująca Europę, Bliski Wschód i Amerykę Południową[56].20 września 2008 miał się odbyć koncert w Gdańsku[57], został on jednak odwołany związku z problemami ze sponsorem[58][59]. W maju 2009 Roger Taylor i Brian May wystąpili w finale Amerykańskiego Idola[60]. Również w maju 2009 została zakończona działalność Queen + Paul Rodgers[61].

W maju 2010 Brian May i Roger Taylor wzięli udział w rocznicowym przedstawieniu musicalu We Will Rock You oraz w koncercie zespołu Taylor Hawkins & the Coattail Riders w Londynie[62]. We wrześniu 2010 Brian May wystąpił na muzycznej premierze musicalu We Will Rock You w Holandii i ostatnim przedstawieniu w Londynie oraz na koncercie z Kerry Ellis w Hyde Parku w Londynie[63].

W 2011 roku reedycje albumów z okazji 40-lecia zespołu ukazały się pod marką wytwórni Island Records będącej częścią grupy Universal Music Group[64]. [edytuj] Obecność w kulturze popularnej [edytuj] Film

Zespół stworzył dwie kompletne ścieżki dźwiękowe. W 1980 nagrał muzykę do filmu Flash Gordon (została wydana na albumie Flash Gordon, natomiast w 1986 nagrał specjalnie na potrzeby filmu Nieśmiertelny album A Kind of Magic, jednak nie wszystkie utwory wykorzystane w filmie znalazły się na tym albumie ("Hammer to Fall" wydano na wcześniejszym albumie, a utwór "Theme from New York, New York" z filmu New York, New York w wykonaniu Queen nie został nigdy wydany). Rok Tytuł Wykorzystane utwory 1978 FM[65] "We Will Rock You" 1980 Flash Gordon[66] Flash Gordon (album) 1984 Zemsta frajerów[67] "We Are the Champions" 1986 Nieśmiertelny[68]

   * "A Dozen Red Roses for My Darling"
   * "A Kind of Magic"
   * "Gimme the Prize"
   * "Hammer to Fall"
   * "One Year of Love"
   * "Princes of the Universe"
   * "Theme from New York, New York" (w wyk. Queen)
   * "Who Wants to Live Forever"

1986 Żelazny Orzeł[69] "One Vision" 1992 Jaskiniowiec z Kalifornii[70]

   * "Stone Cold Crazy"
   * "Keep Yourself Alive"

1992 Przyjaciele Petera[71] "You're My Best Friend" 1992 Świat Wayne'a[72] "Bohemian Rhapsody" 1993 Strzelając śmiechem[73]

   * "Bohemian Rhapsody"
   * "Love Kills"

1993 Super Mario Bros.[74] "Tie Your Mother Down" 1993 Szalony zięć[75] "Crazy Little Thing Called Love" 1996 Mr. Wrong[76] "Crazy Little Thing Called Love" 1996 Potężne Kaczory[77] "We Will Rock You" 1997 Zabijanie na śniadanie[78] "Under Pressure" 1998 Mamuśka[79] "Under Pressure" 1998 Mali żołnierze[80] "Another One Bites the Dust" (remiks) 1998–2006 Różowe lata siedemdziesiąte[81] (ósmy sezon, tytuły odcinków są nazwami utworów zespołu)

   * "Bohemian Rhapsody"
   * "Somebody to Love"
   * "You're My Best Friend"
   * "Misfire"
   * "Stone Cold Crazy"
   * "Long Away"
   * "Fun It"
   * "Good Company"
   * "Who Needs You"
   * "Sweet Lady"
   * "Good Old-Fashioned Lover Boy"
   * "Killer Queen"
   * "Spread Your Wings"
   * "Son and Daughter"
   * "Keep Yourself Alive"
   * "My Fairy King"
   * "Crazy Little Thing Called Love"
   * "We Will Rock You"
   * "Sheer Heart Attack"
   * "Leaving Home Ain't Easy"
   * "Love of My Life"

1998–2006 Will & Grace[82] "You're My Best Friend" 1999 Mickey Niebieskie Oko[83] "We Are the Champions" 2000 Przeboje i podboje[84] "We Are the Champions" 2001 Moulin Rouge![85] "The Show Must Go On" 2001 Obłędny rycerz[86]

   * "We Will Rock You"
   * "We Are the Champions"

2001 Super zioło[87] "Bicycle Race" 2003 Czarna kula[88] "Don't Stop Me Now" 2004 Dziewczyna z sąsiedztwa[89] "Under Pressure" 2004 Ella zaklęta[90] "Somebody to Love" 2004 Super Size Me[91] "Fat Bottomed Girls" 2004 Wysyp żywych trupów[92]

   * "Don't Stop Me Now"
   * "You're My Best Friend"

2005 Fałszywa dwunastka II[93] "Under Pressure" 2005 Kurczak Mały[94] "We Are the Champions" 2005 Pacyfikator[95] "We Will Rock You" 2005 Tygrysy Murawy[96] "We Are the Champions" 2006 Happy Feet: Tupot małych stóp[97] "Somebody to Love" 2006 Miłość na zamówienie[98] "Crazy Little Thing Called Love" 2006 Sztuka zrywania[99]

   * "You're My Best Friend"
   * "Crazy Little Thing Called Love"

2006 Na imię mi Earl (odcinek "Something To Live For")[100] "You're My Best Friend" 2006 Zoom: Akademia superbohaterów[101] "Under Pressure" 2007 Ostrza chwały[102] "Flash's Theme" 2007 Państwo młodzi: Chuck i Larry[103] "Under Pressure" 2007 The Alps[104]

   * "Who Wants to Live Forever"
   * "It's a Beautiful Day"
   * "Bijou"
   * "Don't Stop Me Now"

2008 Co się zdarzyło w Las Vegas[105] "We Are the Champions"

Zespół zamierzał stworzyć muzykę do filmu Hotel New Hampshire, jednak plany te zostały zarzucone. Jeden z nagranych na potrzeby tego projektu utworów, "Keep Passing the Open Windows" został zamieszczony na albumie The Works[38]. [edytuj] Teatr

W 2002 w Dominion Theatre w Londynie odbyła się premiera musicalu pod tytułem We Will Rock You, opartego na utworach Queen. Muzyka do przedstawienia została napisana przez brytyjskiego komika i pisarza, Bena Eltona we współpracy z Brianem Mayem i Rogerem Taylorem. Producentem był Robert De Niro. Dominion Theatre podczas wystawiania musicalu We Will Rock You

Spektakl był wystawiany na całym świecie. Ostatni występ miał się odbyć w 2006, ale na żądanie publiczności anulowano te plany.

Premiera musicalu odbyła się w dniu 50-lecia panowania królowej Elżbiety II. W ramach jubileuszu Brian May wykonał na gitarze utwór "God Save the Queen" z dachu Buckingham Palace.

W Budapeszcie zorganizowano spektakl laserowy do muzyki Queen w Lasertheater. Był on wyświetlany w latach 1994 - 2010. [edytuj] Gry komputerowe

W 1998 Queen wydał wspólnie z Electronic Arts grę Queen: The Eye. Ukazała się ona na 5 płytach CD w Europie, Azji i Australii[106]. Jest to gra typu role-playing z akcją osadzoną w bliskiej przyszłości, w której głównym celem jest pokonanie potwora o nazwie Death on Two Legs[106].

Wicedyrektor ds. marketingu w Electronic Arts, Tom Stone, stwierdził, że do momentu wydania Queen: The Eye było tylko kilka przypadków współpracy muzyków z producentami gier, ale żaden nie wykorzystał w takim stopniu mocnych stron obu tych mediów[106]. Pomimo tego, gra okazała się komercyjną porażką. Stworzenie ścieżki dźwiękowej składającej się z utworów Queen (na potrzeby gry zremiksowanych do instrumentalnych wersji[107]) zostało pozytywnie przyjęte, lecz niedopracowana grywalność i nieatrakcyjna oprawa graficzna (proces produkcji gry był tak długi, że grafika w momencie premiery wydawała się już przestarzała) zadecydowały o niskim zainteresowaniu grą.

Muzyka Queen jest też obecna w ścieżce dźwiękowej do gry Grand Theft Auto IV wydanej w 2008 roku – utwór "One Vision" można usłyszeć w stacji radiowej Liberty Rock Radio, gdzie didżejem jest Iggy Pop.

Utwory Queen można zagrać w serii Guitar Hero. W 2009 udostępniono do ściągnięcia, jako dodatek do Guitar Hero World Tour, zestaw Queen Track Pack, zawierający "We Are the Champions", "Fat Bottomed Girls", a także "C-lebrity" z repertuaru Queen + Paul Rodgers[108]. [edytuj] Wpływ na innych muzyków

Queen był wymieniany wśród zespołów mających wpływ na kształtowanie się takich gatunków, jak hard rock[109], heavy metal[110], pop rock i rock progresywny. Wielu innych wykonawców muzycznych wskazywało na Queen jako źródło swoich inspiracji. Ponadto wykonawcy utrzymujący, że Queen wywarł na nich istotny wpływ, zaliczani są do różnych gatunków muzycznych, wywodzą się z różnych krajów i różnych pokoleń.

Wśród muzyków, którzy powołują się na wpływ muzyki Queen na własną twórczość, znaleźli się między innymi: Anthrax, Ben Folds Five[111], Blind Guardian[112], Def Leppard[113], Extreme[114], Foo Fighters, Green Day[115], Guns N' Roses[116], Helloween[117], Iron Maiden[118], Judas Priest[118], Kansas[119], Katy Perry[120], Kurt Cobain[121], Manic Street Preachers[122], Metallica[123], Mika[124], Radiohead[125], The Killers[126], The Smashing Pumpkins[127][128], Styx[129], Van Halen[130], Yngwie Malmsteen[131].

Metallica nagrała cover utworu "Stone Cold Crazy", który pojawił się najpierw na albumie Rubáiyát: Elektra's 40th Anniversary w 1990 i zdobył nagrodę Grammy[132] w 1991.

We wczesnych latach 70. Queen znalazł się wśród zespołów popularyzujących hard rock i przyspieszających jego ewolucję, odcinając się od bluesowych korzeni tego gatunku[110][118]. [edytuj] Osiągnięcia [edytuj] Wybrane nagrody Data Kraj Nagroda Opis 1975 Wielka Brytania Zespół roku wyróżnienie przyznane przez czasopismo Melody Maker[133] 1975 Wielka Brytania Ivor Novello Awards dla Mercury'ego za utwór "Killer Queen" 1975 Belgia Golden Lion Award dla Mercury'ego za utwór "Killer Queen" 1976 Wielka Brytania Ivor Novello Awards dla Mercury'ego za utwór "Bohemian Rhapsody" 1977 Wielka Brytania Brit Awards za najlepszy brytyjski singiel ("Bohemian Rhapsody")[134] 1980 Wielka Brytania Nagroda Brytyjskiej Akademii Sztuk Filmowych za muzykę do filmu Flash Gordon[135] 1981 Kanada Juno Award (nominacje) w kategoriach: najlepszy singiel roku ("Another One Bites the Dust"), najlepszy album zagraniczny (The Game)[136] 1981 Stany Zjednoczone American Music Awards w kategorii ulubiony singiel pop/rock za utwór "Another One Bites the Dust" 1986 Wielka Brytania British Video Awards najlepszy muzyczny film wideo (Live in Rio) 1987 Wielka Brytania Ivor Novello Awards za wybitny wkład w brytyjską muzykę 1987 Wielka Brytania British Video Awards najlepszy muzyczny film wideo (Live in Budapest) 1990 Wielka Brytania Brit Awards za wybitny wkład w brytyjską muzykę[137] 1992 Wielka Brytania Brit Awards za najlepszy brytyjski singiel ("These Are the Days of Our Lives")[138] 1992 Stany Zjednoczone MTV Video Music Awards w kategorii Best Video from a Film za teledysk "Bohemian Rhapsody" [edytuj] Certyfikacje

Status złotej płyty bądź platynowej płyty na dwóch najważniejszych rynkach muzycznych na świecie, w Wielkiej Brytanii i w Stanach Zjednoczonych, zdobyły następujące albumy Queen: Data wyd. Album Wielka Brytania Stany Zjednoczone Wyróżnienie Data Wyróżnienie Data 1973 Queen Złota płyta 1977 Złota płyta 1976 1974 Queen II Złota płyta 1975 – – 1974 Sheer Heart Attack Platynowa płyta 1982 Złota płyta 1975 1975 A Night at the Opera Platynowa płyta 1976 Platynowa płyta (x3) 2002 1976 A Day at the Races Złota płyta 1976 Platynowa płyta 2002 1977 News of the World Złota płyta 1977 Platynowa płyta (x4) 2002 1978 Jazz Złota płyta 1978 Platynowa płyta 1978 1979 Live Killers Złota płyta 1979 Platynowa płyta (x2) 2002 1980 The Game Złota płyta 1980 Platynowa płyta (x4) 2002 1980 Flash Gordon Złota płyta 1981 Złota płyta 2002 1981 Greatest Hits Platynowa płyta (x11) 1992 Platynowa płyta (x8) 2006 1982 Hot Space Złota płyta 1982 Złota płyta 1982 1984 The Works Platynowa płyta 1984 Złota płyta 1984 1986 A Kind of Magic Platynowa płyta (x2) 1986 Złota płyta 2002 1986 Live Magic Platynowa płyta 1987 – – 1989 The Miracle Platynowa płyta 1989 – – 1991 Innuendo Platynowa płyta 1991 Złota płyta 1991 1991 Greatest Hits II Platynowa płyta (x8) 2000 Platynowa płyta (x3) 2002 1992 Live at Wembley '86 Platynowa płyta (x4, DVD) 2005 Platynowa płyta 1999 1995 Made in Heaven Platynowa płyta (x4) 1997 Złota płyta 1996 1997 Queen Rocks Platynowa płyta 1998 – – 1999 Greatest Hits III Platynowa płyta 1999 – – 2000 The Platinum Collection Platynowa płyta (x3) 2003 Platynowa płyta 2005 2004 Queen on Fire - Live at the Bowl Platynowa płyta (x3, DVD) 2006 – –

W Polsce status złotej lub platynowej płyty został przyznany następującym albumom[139]:

   * The Freddie Mercury Tribute Concert (jednokrotne złoto)
   * Greatest Video Hits 1 (jednokrotna platyna – pierwsza w Polsce za DVD dla wykonawcy muzycznego)
   * Greatest Video Hits 2 (dwukrotne złoto)
   * Live at Wembley Stadium (jednokrotna platyna)
   * Queen Rock Montreal & Live Aid (jednokrotna platyna)
   * Made in Heaven (jednokrotna platyna)
   * The Platinum Collection (jednokrotne złoto)

[edytuj] UK Charts

Grupa Queen spędziła 1389[140] tygodni na UK Albums Chart, spychając na pozycję drugą dotychczasowych liderów – zespół The Beatles (1293 tygodnie). Kolejne trzy miejsca zajęli: Elvis Presley (1280 tygodni), U2 (1150 tygodni) oraz Dire Straits (1136 tygodni).

Statystyki opublikowane zostały przez wydawnictwo Guiness World Record. Wydawca David Roberts powiedział: Jest to niesamowity wyczyn, biorąc pod uwagę fakt, że kariera Queen na liście jest o wiele krótsza niż The Beatles i Presleya[141].

Poniżej wymieniono albumy i single Queen, które zdobyły pierwsze miejsce na UK Albums Chart oraz UK Singles Chart[142]. [edytuj] Albumy z pierwszym miejscem

   * 1975 – A Night at the Opera (27 grudnia)
   * 1976 – A Night at the Opera (17 stycznia)
   * 1977 – A Day at the Races (1 sierpnia)
   * 1980 – The Game (19 lipca)
   * 1981 – Greatest Hits (14 listopada)
   * 1986 – A Kind of Magic (4 czerwca)
   * 1989 – The Miracle (3 czerwca)
   * 1991 – Innuendo (16 lutego)
   * 1991 – Greatest Hits II (9 listopada)
   * 1991 – Greatest Hits II (7 grudnia)
   * 1995 – Made in Heaven (18 listopada)

[edytuj] Single z pierwszym miejscem

   * 1975 – "Bohemian Rhapsody" (29 listopada)
   * 1981 – "Under Pressure" (21 listopada)
   * 1991 – "Innuendo" (26 stycznia)
   * 1991 – "Bohemian Rhapsody" / "These Are the Days of Our Lives" (21 grudnia)

[edytuj] Inne

   * W 2001 zespół został wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame[143]
   * W 2002 zespół otrzymał swoją gwiazdę w Alei gwiazd w Hollywood[144]
   * W 2004 utwór "Bohemian Rhapsody" został wprowadzony do Grammy Hall of Fame[145]
   * W 2006 zespół został uhonorowany na pierwszej ceremonii VH1 Rock Honors[146]

[edytuj] Dyskografia

   Information icon.svg Zobacz więcej w osobnym artykule: Dyskografia Queen.

Albumy studyjne:

   * 1973 Queen
   * 1974 Queen II
   * 1974 Sheer Heart Attack
   * 1975 A Night at the Opera
   * 1976 A Day at the Races
   * 1977 News of the World
   * 1978 Jazz
   * 1980 The Game
   * 1980 Flash Gordon (album z muzyką do filmu)
   * 1982 Hot Space
   * 1984 The Works
   * 1986 A Kind of Magic
   * 1989 The Miracle
   * 1991 Innuendo
   * 1995 Made in Heaven

[edytuj] Trasy koncertowe

W poniższej tabeli zestawiono trasy koncertowe zespołu[147]. Nie uwzględnia ona pojedynczych koncertów (w tym występu na Live Aid z 1985), występów na festiwalach (z wyjątkiem Rock in Rio) itp. Lp Nazwa trasy Miejsce Czas Liczba koncertów 1 Queen Tour Wielka Brytania 13 września 1973 – 2 lutego 1974 &0000000000000035.00000035 2 Queen II Tour Wielka Brytania 1 marca – 2 kwietnia 1974 &0000000000000022.00000022

Stany Zjednoczone 	16 kwietnia – 12 maja 1974 	&0000000000000019.00000019

3 Sheer Heart Attack Tour Wielka Brytania 30 października – 20 listopada 1974 &0000000000000030.00000030 Unia Europejska Europa[148] 23 listopada – 10 grudnia 1974 &0000000000000010.00000010

Stany Zjednoczone[149] 	5 lutego – 6 kwietnia 1975 	&0000000000000038.00000038
Japonia 	19 kwietnia – 1 maja 1975 	&0000000000000008.0000008

4 A Night at the Opera Tour Wielka Brytania 14 listopada 1975 – 24 grudnia 1975 &0000000000000025.00000025

Stany Zjednoczone 	27 stycznia – 13 marca 1976 	&0000000000000033.00000033
Japonia 	22 marca – 4 kwietnia 1976 	&0000000000000011.00000011
Australia 	11–22 kwietnia 1976 	&0000000000000008.0000008

5 UK Mini-Tour Wielka Brytania 1–18 września 1976 &0000000000000004.0000004 6 A Day at the Races Tour Stany Zjednoczone 13 stycznia – 18 marca 1977 &0000000000000041.00000041 Unia Europejska Europa[150] 8–19 maja 1977 &0000000000000008.0000008

Wielka Brytania 	23 maja – 7 czerwca 1977 	&0000000000000011.00000011

7 News of the World Tour Stany Zjednoczone[151] 11 listopada – 22 grudnia 1977 &0000000000000026.00000026 Unia Europejska Europa[152] 12 kwietnia – 3 maja 1978 &0000000000000015.00000015

Wielka Brytania 	6–13 maja 1978 	&0000000000000005.0000005

8 Jazz Tour Stany Zjednoczone[153] 28 października – 20 grudnia 1978 &0000000000000035.00000035 Unia Europejska Europa[154] 17 stycznia – 1 marca 1979 &0000000000000028.00000028

Japonia 	13 kwietnia – 6 maja 1979 	&0000000000000015.00000015

9 Crazy Tour Wielka Brytania 22 listopada – 26 grudnia 1979 &0000000000000020.00000020 10 The Game Tour Stany Zjednoczone[149] 30 czerwca – 1 października 1980 &0000000000000046.00000046 Unia Europejska Europa[155] 23 listopada – 18 grudnia 1980 &0000000000000017.00000017

Japonia 	12–18 lutego 1981 	&0000000000000005.0000005
Argentyna 	28 lutego – 8 marca 1981 	&0000000000000005.0000005
Brazylia 	20–21 marca 1981 	&0000000000000002.0000002
Wenezuela 	25–27 września 1981 	&0000000000000003.0000003
Meksyk 	9–17 października 1981 	&0000000000000003.0000003
Kanada[156] 	24 i 25 listopada 1981 	&0000000000000002.0000002

13 Hot Space Tour Unia Europejska Europa[157] 9 kwietnia – 5 czerwca 1982 &0000000000000030.00000030

Stany Zjednoczone[158] 	21 lipca – 15 września 1982 	&0000000000000034.00000034
Japonia 	19 października – 3 listopada 1982 	&0000000000000006.0000006

14 The Works Tour Unia Europejska Europa[159] 24 sierpnia – 30 września 1984 &0000000000000023.00000023

Republika Południowej Afryki[160] 	5–20 października 1984 	&0000000000000007.0000007
Brazylia[161] 	12 i 19 stycznia 1985 	&0000000000000002.0000002
Australia[162] 	13–29 kwietnia 1985 	&0000000000000009.0000009
Japonia 	7–15 maja 1985 	&0000000000000006.0000006

15 Magic Tour Unia Europejska Europa[163] 7 czerwca – 9 sierpnia 1986 &0000000000000026.00000026 Razem 673 Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Stephen Thomas Erlewine: Queen Biography (ang.). allmusic.com. [dostęp 2010-06-03].
  2. ↑ Queen declared 'top British band' (ang.). [dostęp 2009-01-24].
  3. ↑ Ken Dean: Queen. Kraków: Wydawnictwo "ROCK-SERWIS", 1992, s. 11. ISBN 83-85335-09-9. 
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 Dean, op. cit., s. 7–11
  5. ↑ 5,0 5,1 Ultimate Queen (ang.). [dostęp 2009-03-03].
  6. ↑ Greg Fryer: Deacy Amp History (ang.). Oficjalna strona Briana Maya. [dostęp 2009-03-22].
  7. ↑ John Deacon (ang.). Official International Queen Fan Club. [dostęp 2009-03-22].
  8. ↑ 8,0 8,1 Greg Prato: Biografia Johna Deacona (ang.). Allmusic. [dostęp 2009-03-22].
  9. ↑ 9,0 9,1 Brian May Biography (ang.). www.brianmay.com. [dostęp 2009-03-25].
 10. ↑ 1991: 'Freddie is my idol' (ang.). BBC. [dostęp 2009-03-26].
 11. ↑ 11,0 11,1 Made in Heaven (ang.). AbsoluteAstronomy.com. [dostęp 2009-03-26].
 12. ↑ 12,0 12,1 Don Rush. Part 2: The Queen Tapes. „Circus Magazine”, 17 marca 1977. 
 13. ↑ Ken Dean, op. cit., s. 11
 14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 Ken Dean, op. cit., s. 14–17
 15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 15,6 Greg Brooks, Gary Taylor, Phil Symes: The Game. Agora SA, 2008, seria: Kolekcja Queen. ISBN 978-83-7552-435-2. 
 16. ↑ Caroline Coon. Freddie Mercury: Queen Bee. „Melody Maker”, 21 grudnia 1974 (ang.). 
 17. ↑ Wywiad z Mercurym. „New Musical Express”, 2 listopada 1974 (ang.). 
 18. ↑ Ken Dean, op. cit., s. 20
 19. ↑ John Ingham. Wimpy and Quips. „Sounds”, 27 września 1975 (ang.). 
 20. ↑ 20,0 20,1 Ken Dean, op. cit., s. 21
 21. ↑ Band (ang.). Queen Online. [dostęp 2009-04-04].
 22. ↑ Dean, op. cit., s. 27
 23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Dean, op. cit., s. 28–29
 24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 Greg Brooks, Gary Taylor, Phil Symes: News of the World. Agora SA, 2008, seria: Kolekcja Queen. ISBN 978-83-7552-432-1. 
 25. ↑ Ken Dean, op. cit., s. 32
 26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 Ken Dean, op. cit., s. 38-42
 27. ↑ Mitchell Cohen. „Creem”, marzec 1979 (ang.). 
 28. ↑ Dave Marsh. „Rolling Stone”. 284, 8 lutego 1979 (ang.). 
 29. ↑ Mark Mehler. In praise of 'JAZZ'. „Circus Magazine”, 12 grudnia 1978 (ang.). 
 30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Ken Dean, op. cit., s. 42-45
 31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 31,5 31,6 Greg Brooks, Gary Taylor, Phil Symes: The Game. Agora SA, 2008, seria: Kolekcja Queen. ISBN 978-83-7552-430-7. 
 32. ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 Dean, op. cit., s. 47-49
 33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 Ken Dean, op. cit., s. 52
 34. ↑ 34,0 34,1 Ken Dean, op. cit., s. 56
 35. ↑ Ken Dean, op. cit., s. 53
 36. ↑ 36,0 36,1 36,2 36,3 Ken Dean, op. cit., s. 58-60
 37. ↑ Ken Dean, op. cit., s. 57
 38. ↑ 38,0 38,1 38,2 38,3 38,4 38,5 38,6 Greg Brooks, Gary Taylor, Phil Symes: The Works. Agora SA, 2008, seria: Kolekcja Queen. ISBN 978-83-7552-434-5. 
 39. ↑ 39,0 39,1 Ken Dean, op. cit., s. 63-64
 40. ↑ 40,0 40,1 40,2 40,3 Ken Dean, op. cit., s. 66–68
 41. ↑ 41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 41,5 41,6 Ken Dean, op. cit., s. 70–74
 42. ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 Ken Dean, op. cit., s. 74–81
 43. ↑ 43,0 43,1 43,2 Ken Dean, op. cit., s. 82–89
 44. ↑ 44,0 44,1 44,2 44,3 44,4 44,5 44,6 44,7 Ken Dean, op. cit., s. 90–99
 45. ↑ http://www.queenconcerts.com/live/brian-may/aw.html, informacje o trasie Another World
 46. ↑ http://www.queenconcerts.com/live/brian-may/guest.html, gościnne udziały Briana Maya
 47. ↑ http://www.queenconcerts.com/live/roger-taylor/electric.html, Trasa Electric Fire
 48. ↑ Koncert w Londynie 1999 r.
 49. ↑ informacje o koncercie Party at the Park
 50. ↑ http://www.theanitadobsonfanclub.com/Profile.htm, Oficjalny fanklub Anity Dobson
 51. ↑ Rock'n'Roll Hall of Fame
 52. ↑ Koncerty po śmierci Freddiego Mercury
 53. ↑ Ślub Lizzy Minelli
 54. ↑ http://www.queenconcerts.com/live/queen/pr2006us.html, Trasa 2006
 55. ↑ http://www.queenconcerts.com/inc/programs/2008qpreu.jpg, Queen Concerts, Program z Trasy
 56. ↑ http://www.queenconcerts.com/live/queen/pr2008.html, Trasa 2008
 57. ↑ Dariusz Szreter: POLSKA Dziennik Bałtycki (pol.). 14.01.2008. [dostęp 2009-02-18].
 58. ↑ Nuta.pl (pol.). 17.04.2008. [dostęp 2009-02-18].
 59. ↑ Agnieszka Lewińska: Oświadczenie Fundacji Gdańskiej (pol.). 01.04.2008. [dostęp 2009-02-18].
 60. ↑ http://www.queenonline.com/news/1279/, Queen On Line
 61. ↑ http://www.oe24.at/kultur/Queen-planen-Tournee-0572922.ece, Queen planen Tournee
 62. ↑ QUEEN CONCERTS - Queen events on 11.05.2010
 63. ↑ QUEEN CONCERTS - Queen events on 10.05.2010
 64. ↑ Queen Online › Official News Archive
 65. ↑ IMDb: "FM" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 66. ↑ Ken Dean, op. cit., s. 47–48
 67. ↑ IMDb: "Revenge of the Nerds" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 68. ↑ Ken Dean, op. cit., s. 70–71
 69. ↑ Sountrack Info: "Iron Eagle" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 70. ↑ IMDb: "Encino Man" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 71. ↑ Peter's Friends (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 72. ↑ IMDb: "Wayne's World" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 73. ↑ IMDb: Loaded Weapon 1 (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 74. ↑ IMDb: "Super Mario Bros." (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 75. ↑ The SoundtrackINFO Project (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 76. ↑ IMDB: "Mr. Wong" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 77. ↑ The SoundtrackINFO Project (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 78. ↑ IMDb: "Grosse Pointe Blank" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 79. ↑ IMDb: "Stepmom" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 80. ↑ IMDb: "Small Soldiers" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 81. ↑ That 70's Show (ang.). [dostęp 2009-03-03].
 82. ↑ Will & Grace: Let The Music Out! by Various Artists (ang.). Lala. [dostęp 2009-03-27].
 83. ↑ IMDb: "Mickey Blue Eyes" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 84. ↑ IMDb: "High Fidelity" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 85. ↑ IMDb: "Moulin Rouge" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 86. ↑ IMDb: "A Knight's Tale" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 87. ↑ IMDb: "How High" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 88. ↑ Movie Music U.K. (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 89. ↑ IMDb: "The Girl Next Door" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 90. ↑ IMDb: "Ella Enchanted" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 91. ↑ IMDb: "Super Size Me" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 92. ↑ IMDb: "Shaun of the Dead" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 93. ↑ IMDb: "Cheaper by the Dozen 2" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 94. ↑ About.com: Hollywood Movies (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 95. ↑ IMDb: The Pacifier (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 96. ↑ Mooviees! (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 97. ↑ IMDb: "Happy Feet" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 98. ↑ IMDb: "Failure to Launch" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
 99. ↑ IMDb: "The Break-Up" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
100. ↑ IMDB: My Name Is Earl (ang.). [dostęp 2009-03-27].
101. ↑ IMDb: "Zoom" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
102. ↑ IMDb: "Blades of Glory" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
103. ↑ IMDb: Chuck and Larry (ang.). [dostęp 2009-03-02].
104. ↑ The Rock Radio (ang.). [dostęp 2009-03-02].
105. ↑ IMDb: "What Happens in Vegas" (ang.). [dostęp 2009-03-02].
106. ↑ 106,0 106,1 106,2 EA To Distribute Interactive CD-ROM Inspired By Music Of Rock Band Queen (ang.). [dostęp 2009-03-28].
107. ↑ Queen: The Eye (ang.). [dostęp 2009-01-24].
108. ↑ Guitar Hero(R) Catalog Expands With New Music From Rock 'n' Roll Icons Queen and Jimi Hendrix This Month (ang.). 3 marca 2009. [dostęp 2009-03-28].
109. ↑ VH1 – 100 Greatest Artists of Hard Rock (ang.). [dostęp 2009-02-14].
110. ↑ 110,0 110,1 Magazyn Rolling Stone, grudzień 1973 (ang.). [dostęp 2009-02-14].
111. ↑ Steve Kurutz: Ben Folds Five (ang.). Allmusic. [dostęp 2009-02-14].
112. ↑ wywiad z Blind Guardian (ang.). Metal Observer, 27 lutego 2002. [dostęp 2009-02-14].
113. ↑ Erlewine: Def Leppard (ang.). Allmusic. [dostęp 2009-02-14].
114. ↑ Stephen Thomas Erlewine, Greg Prato: Extreme (ang.). Allmusic. [dostęp 2009-02-14].
115. ↑ Stephen Thomas Erlewine, Matt Hendrickson: Green Day (ang.). Rolling Stones. [dostęp 2009-02-14].
116. ↑ Stephen Thomas Erlewine, Greg Prato: Guns N' Roses (ang.). Allmusic. [dostęp 2009-02-14].
117. ↑ Wywiad z basistą Helloween (ang.). Blabbermouth. [dostęp 2009-02-14].
118. ↑ 118,0 118,1 118,2 50 greatest songs (ang.). Classic Rock. [dostęp 2009-02-14].
119. ↑ Jason Ankeny: Kansas. Allmusic.
120. ↑ http://musicremedy.com/k/Katy_Perry/album/Ur_So_Gay-4569.html (en)
121. ↑ Kurt Cobain in His Own Words (ang.). Seattlepi.com, 10 października 2007. [dostęp 2009-02-14].
122. ↑ Wywiad z Nickym Wire (ang.). BBC Wales. [dostęp 2009-02-14].
123. ↑ Stephen Thomas Erlewine, Greg Prato: Metallica (ang.). Allmusic. [dostęp 2009-02-14].
124. ↑ Emma Jones: Mika (ang.). BBC, 5 stycznia 2007. [dostęp 2009-02-14].
125. ↑ Interview with Radiohead's Thom Yorke | Music | The Observer
126. ↑ Rolling Stone (ang.). RollingStone.com. [dostęp 2009-02-14].
127. ↑ Stephen Thomas Erlewine, Greg Prato: The Smashing Pumpkins (ang.). Allmusic. [dostęp 2009-02-14].
128. ↑ Rebellious Jukebox (ang.). Melody Maker, 14 sierpnia 1993. [dostęp 2009-02-14].
129. ↑ Greg Prato: Styx (ang.). Allmusic. [dostęp 2009-02-14].
130. ↑ Wywiad z Davidem Lee Rothem (en)
131. ↑ Yngwie Malmsteen (ang.). Metal Storm. [dostęp 2009-02-14].
132. ↑ GRAMMY.com (ang.). [dostęp 2009-02-18].
133. ↑ Rock On The Net: Queen (ang.). [dostęp 2009-02-15].
134. ↑ Solar Navigator (ang.). [dostęp 2009-01-16].
135. ↑ The BAFTA Site (ang.). [dostęp 2009-01-16].
136. ↑ Oficjalna strona Juno Awards (ang.). [dostęp 2009-01-16].
137. ↑ Oficjalna strona BRIT Awards (ang.). [dostęp 2009-01-16].
138. ↑ Oficjalna strona BRIT Awards (ang.). [dostęp 2009-01-16].
139. ↑ Związek Producentów Audio-Video :: Polish Society of the Phonographic Industry
140. ↑ Chart Stats (ang.). [dostęp 2009-01-17].
141. ↑ Queen top UK album charts league (ang.). [dostęp 2009-01-24].
142. ↑ The Official UK Charts Company (ang.). [dostęp 2009-01-17].
143. ↑ Oficjalna strona Rock and Roll Hall of Fame (ang.). [dostęp 2009-01-17].
144. ↑ Hollywood Chamber of Commerce (ang.). [dostęp 2009-01-17].
145. ↑ GRAMMY.com (ang.). [dostęp 2011-04-02].
146. ↑ VH1 Rock Honors (ang.). [dostęp 2009-01-24].
147. ↑ www.UltimateQueen.co.uk (ang.). [dostęp 2009-02-15].
148. ↑ Szwecja, Finlandia, Belgia, Niemcy (5), Holandia, Hiszpania
149. ↑ 149,0 149,1 W tym 2 koncerty w Kanadzie
150. ↑ Szwecja (2), Dania, Niemcy (3), Holandia, Szwajcaria
151. ↑ W tym 1 koncert w Kanadzie
152. ↑ Szwecja (2), Dania, Niemcy (4), Belgia (3), Holandia (2), Francja (2), Szwajcaria, Austria
153. ↑ W tym 5 koncertów w Kanadzie
154. ↑ Niemcy (12), Belgia (2), Holandia (2), Szwajcaria, Jugosławia (2), Francja (5), Hiszpania (4)
155. ↑ Szwajcaria, Francja, Niemcy (7), Anglia (5), Belgia (2)
156. ↑ Koncerty zostały zarejestrowane na wideo, w 1984 wydano je na kasecie VHS zatytułowanej We Will Rock You, zaś w 2007 ukazała się płyta DVD Queen Rock Montreal z tym samym koncertem.
157. ↑ Szwecja (2), Norwegia, Szwajcaria (2), Francja (3), Belgia (2), Holandia (2), Niemcy (12), Austria (2), Wielka Brytania (4)
158. ↑ W tym 4 koncerty w Kanadzie
159. ↑ Belgia (2), Irlandia (2), Anglia (7), Niemcy (6), Włochy (2), Francja, Holandia, Austria (2)
160. ↑ Wszystkie koncerty odbyły się w Sun City, wówczas przynależącym do bantustanu Bophuthatswana
161. ↑ Festiwal Rock in Rio
162. ↑ Pierwszy koncert odbył się w Nowej Zelandii
163. ↑ Szwecja, Holandia (3), Francja (2), Belgia, Niemcy (5), Szwajcaria (2), Irlandia, Anglia (5), Austria (2), Węgry,