Edytujesz „Gleba”

[[Grafika:Radioakt.gif|thumb|150px|right|Światowy symbol gleb klasy I]]
'''Gleba''' – górna warstwa powierzchni [[Ziemia|Ziemi]], tzw. [[litosfera|litejsfery]], na której rośnie, np.: [[trawa]], [[drzewo|drzewa]], bądź nic nie rośnie, jeśli gleba w danym miejscu jest zanieczyszczona. Gleba powstaje w procesie zwanym [[proces glebotwórczy|procesem glebotwórczym]], który się nigdy nie kończy. W procesie tym drobne [[żyjątka]] gryzą zębami twarde [[skała|skały]], krusząc je na coraz mniejsze fragmenty, aż do uzyskania gleby właściwej.

==Charakterystyka==

Glebę dzieli się, ze względu na przydatność rolniczą, na 5 klas glebowych:
*'''klasa I''' – podstawowy rodzaj gleb najbardziej rozwiniętych obszarów świata – krajów [[unia Europejska|Unii Europejskiej]], [[Stany Zjednoczone Ameryki Północnej|Stanów Zjednoczonych]]. Zajmują 77% całkowitej powierzchni gleb. Gleby te nie istniałyby bez całkowitej kontroli człowieka. Gleby klasy I zostały przekształcone z gleb ''klasy V'', które uznane są przez człowieka za najgorsze i bezproduktywne. Na jakość i żyzność gleb ''klasy I'' jedyny istotny wpływ mają najnowsze osiągnięcia w dziedzinie hodowli [[warzywo|warzyw]] i [[owoc|owoców]] z zastosowaniem [[inżynieria genetyczna|inżynierii genetycznej]], a także technologii produkcji [[nawóz sztuczny|nawozów sztucznych]] oraz środków owado– i chwasto-bójczych. Owoce i warzywa uprawiane na tych glebach są kilka razy większe od warzyw i owoców uprawianych na glebach ''klasy II''. Rośliny, uprawiane na tych glebach, muszą być opryskiwane do kilku razy w tygodniu, aby zachowały swoje walory estetyczne, smakowe oraz były przez długi czas świeże. Rośliny pochodzące z gleb ''klasy I'' są bardzo zdrowe, posiadają dużo [[ołów|ołowiu]], który jest bardzo ważnym składnikiem budowy ludzkich [[kość|kości]], a także ważne związki mineralne, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jak metan, benzen, różne [[siarczki]] oraz [[chlorki]] i śladową zawartość [[cyklon B|Cyklonu B]]. O tym, jak zdrowe są warzywa uprawiane na glebach ''klasy I'' świadczy fakt, że największy światowy producent zdrowej żywności – [[McDonald's]], produkuje [[frytki]] z [[ziemniak|ziemniaków]] wyhodowanych właśnie na glebie ''klasy I''.
*'''klasa II''' – widoczne znaczne ślady ingerencji człowieka, który chcąc poprawić żyzność gleby stosuje niewielkie ilości [[nawóz sztuczny|nawozów sztucznych]] oraz inny [[środek chemiczny|środków chemicznych]], mających na celu poprawienie jakości gleby. Gleba w większości traci naturalną żyzność, lecz pozwala na otrzymywanie dużo większych warzyw i owoców, niż powinny być w rzeczywistości. Gleby tej klasy zajmują obszar 10% całkowitej powierzchni światowych gleb. 
*'''klasa III''' – trochę gorsza od ''klasy II'', (zajmuje około 5%), szczególnie nadaje się do sadzenia lasów. Zauważalne częściowe oznaki ingerencji człowieka.
*'''klasa IV''' – określana, jako gleba przejściowa (zajmuje 7% powierzchni wszystkich gleb), średniej żyzności, człowiek ingeruje w bardzo małym stopniu.
*'''klasa V''' – najrzadziej występująca na świecie (zajmuje około 1% powierzchni wszystkich gleb świata), jest bardzo żyzna, czysta, zdrowa, nie skażona chemicznie i świetnie nadaje się pod uprawę wszelkich warzyw i owoców, głównie buraków i pietruszki, a także do upraw zboża. Występuje na obszarach, gdzie w żaden sposób nie ingerował jeszcze człowiek, z tego względu uznana przez człowieka za całkowicie nieprzydatną i najmocniej skażoną.


==Zawartość gleby==
Składniki gleby i ich zawartość procentowa:

'''[[związek chemiczny|związki chemiczne]]:'''
*H<sub>2</sub>SO<sub>3</sub> – 65%, 
*CO<sub>2</sub> – 12%,
*(COOH)<sub>2</sub> – 10%
*HCl – 5%,
*HCN – 5%,
*inne – 3%.

'''[[minerał|minerały]]:'''
*azbest – 80%,
*ołów –  15%,
*żelazo – 2%,
*inne – 3%,
'''różne drobne [[organizm|organizmy]] żywe:''' 
*[[ameba|ameby]],
*[[pantofelek|pantofelki]],
*[[dżdżownica|dżdżownice]],  
*[[turkuć podjadek|turkucie podjadki]], 
*[[kret|krety]].


[[Kategoria:Geologia]]
@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[Plik:Radioactive.svg|thumb|150px|Światowy symbol gleb klasy I]]
+[[Grafika:Radioakt.gif|thumb|150px|right|Światowy symbol gleb klasy I]]
+'''Gleba''' – górna warstwa powierzchni [[Ziemia|Ziemi]], tzw. [[litosfera|litejsfery]], na której rośnie, np.: [[trawa]], [[drzewo|drzewa]], bądź nic nie rośnie, jeśli gleba w danym miejscu jest zanieczyszczona. Gleba powstaje w procesie zwanym [[proces glebotwórczy|procesem glebotwórczym]], który się nigdy nie kończy. W procesie tym drobne [[żyjątka]] gryzą zębami twarde [[skała|skały]], krusząc je na coraz mniejsze fragmenty, aż do uzyskania gleby właściwej.
-[[Plik:Badziemia.jpg|thumb|Niezbyt wesoła gleba]]
-{{Słownik|[[Słownik:Zglebować|Zglebować]]}}
+==Charakterystyka==
-'''Gleba''' – górna warstwa powierzchni [[Ziemia|Ziemi]], tzw. [[Litosfera|litejsfery]], na której rośnie, np.: [[trawa]], [[Drzewo|drzewa]], bądź nic nie rośnie, jeśli gleba w danym miejscu jest zanieczyszczona. Gleba powstaje w procesie zwanym [[proces glebotwórczy|procesem glebotwórczym]], który się nigdy nie kończy. W procesie tym drobne [[żyjątka]] gryzą zębami twarde [[skała|skały]], krusząc je na coraz mniejsze fragmenty, aż do uzyskania gleby właściwej.
-== Charakterystyka ==
 Glebę dzieli się, ze względu na przydatność rolniczą, na 5 klas glebowych:
-* '''Klasa I''' – podstawowy rodzaj gleb najbardziej rozwiniętych obszarów świata – krajów [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]], [[Stany Zjednoczone Ameryki|Stanów Zjednoczonych]]. Zajmują 77% całkowitej powierzchni gleb. Gleby te nie istniałyby bez całkowitej kontroli człowieka. Gleby klasy I zostały przekształcone z gleb „klasy V”, które uznane są przez człowieka za najgorsze i bezproduktywne. Na jakość i żyzność gleb „klasy I” jedyny istotny wpływ mają najnowsze osiągnięcia w dziedzinie hodowli [[Warzywo|warzyw]] i [[owoc]]ów z zastosowaniem [[Inżynieria genetyczna|inżynierii genetycznej]], a także technologii produkcji [[Nawóz sztuczny|nawozów sztucznych]] oraz środków owado- i chwastobójczych. Owoce i warzywa uprawiane na tych glebach są kilka razy większe od warzyw i owoców uprawianych na glebach „klasy II”. Rośliny, uprawiane na tych glebach, muszą być opryskiwane do kilku razy w tygodniu, aby zachowały swoje walory estetyczne, smakowe oraz były przez długi czas świeże. Rośliny pochodzące z gleb „klasy I” są bardzo zdrowe, posiadają dużo [[Ołów|ołowiu]], który jest bardzo ważnym składnikiem budowy ludzkich [[Kość|kości]], a także ważne związki mineralne, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jak metan, benzen, różne [[siarczki]] oraz [[chlorki]] i śladową zawartość [[Cyklon B|Cyklonu B]]. O tym, jak zdrowe są warzywa uprawiane na glebach „klasy I” świadczy fakt, że największy światowy producent zdrowej żywności – [[McDonald's]], produkuje [[frytki]] z [[ziemniak]]ów wyhodowanych właśnie na glebie „klasy I”;
+*'''klasa I''' – podstawowy rodzaj gleb najbardziej rozwiniętych obszarów świata – krajów [[unia Europejska|Unii Europejskiej]], [[Stany Zjednoczone Ameryki Północnej|Stanów Zjednoczonych]]. Zajmują 77% całkowitej powierzchni gleb. Gleby te nie istniałyby bez całkowitej kontroli człowieka. Gleby klasy I zostały przekształcone z gleb ''klasy V'', które uznane są przez człowieka za najgorsze i bezproduktywne. Na jakość i żyzność gleb ''klasy I'' jedyny istotny wpływ mają najnowsze osiągnięcia w dziedzinie hodowli [[warzywo|warzyw]] i [[owoc|owoców]] z zastosowaniem [[inżynieria genetyczna|inżynierii genetycznej]], a także technologii produkcji [[nawóz sztuczny|nawozów sztucznych]] oraz środków owado– i chwasto-bójczych. Owoce i warzywa uprawiane na tych glebach są kilka razy większe od warzyw i owoców uprawianych na glebach ''klasy II''. Rośliny, uprawiane na tych glebach, muszą być opryskiwane do kilku razy w tygodniu, aby zachowały swoje walory estetyczne, smakowe oraz były przez długi czas świeże. Rośliny pochodzące z gleb ''klasy I'' są bardzo zdrowe, posiadają dużo [[ołów|ołowiu]], który jest bardzo ważnym składnikiem budowy ludzkich [[kość|kości]], a także ważne związki mineralne, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, jak metan, benzen, różne [[siarczki]] oraz [[chlorki]] i śladową zawartość [[cyklon B|Cyklonu B]]. O tym, jak zdrowe są warzywa uprawiane na glebach ''klasy I'' świadczy fakt, że największy światowy producent zdrowej żywności – [[McDonald's]], produkuje [[frytki]] z [[ziemniak|ziemniaków]] wyhodowanych właśnie na glebie ''klasy I''.
-* '''Klasa II''' – widoczne znaczne ślady ingerencji człowieka, który chcąc poprawić żyzność gleby stosuje niewielkie ilości [[Nawóz sztuczny|nawozów sztucznych]] oraz innych [[Środek chemiczny|środków chemicznych]], mających na celu poprawienie jakości gleby. Gleba w większości traci naturalną żyzność, lecz pozwala na otrzymywanie dużo większych warzyw i owoców, niż powinny być w rzeczywistości. Gleby tej klasy zajmują obszar 10% całkowitej powierzchni światowych gleb;
+*'''klasa II''' – widoczne znaczne ślady ingerencji człowieka, który chcąc poprawić żyzność gleby stosuje niewielkie ilości [[nawóz sztuczny|nawozów sztucznych]] oraz inny [[środek chemiczny|środków chemicznych]], mających na celu poprawienie jakości gleby. Gleba w większości traci naturalną żyzność, lecz pozwala na otrzymywanie dużo większych warzyw i owoców, niż powinny być w rzeczywistości. Gleby tej klasy zajmują obszar 10% całkowitej powierzchni światowych gleb.
-* '''Klasa III''' – trochę gorsza od „klasy II”, (zajmuje około 5%), szczególnie nadaje się do sadzenia lasów. Zauważalne częściowe oznaki ingerencji człowieka.
+*'''klasa III''' – trochę gorsza od ''klasy II'', (zajmuje około 5%), szczególnie nadaje się do sadzenia lasów. Zauważalne częściowe oznaki ingerencji człowieka.
-* '''Klasa IV''' – określana jako gleba przejściowa (zajmuje 7% powierzchni wszystkich gleb), średniej żyzności, człowiek ingeruje w bardzo małym stopniu;
+*'''klasa IV''' – określana, jako gleba przejściowa (zajmuje 7% powierzchni wszystkich gleb), średniej żyzności, człowiek ingeruje w bardzo małym stopniu.
-* '''Klasa V''' – najrzadziej występująca na świecie (zajmuje około 1% powierzchni wszystkich gleb świata), jest bardzo żyzna, czysta, zdrowa, nie skażona chemicznie i świetnie nadaje się pod uprawę wszelkich warzyw i owoców, głównie buraków i pietruszki, a także do upraw [[Zboże|zboża]]. Występuje na obszarach, gdzie w żaden sposób nie ingerował jeszcze człowiek, z tego względu uznana przez człowieka za całkowicie nieprzydatną i najmocniej skażoną.<br /> Ma dwa rodzaje:
+*'''klasa V''' – najrzadziej występująca na świecie (zajmuje około 1% powierzchni wszystkich gleb świata), jest bardzo żyzna, czysta, zdrowa, nie skażona chemicznie i świetnie nadaje się pod uprawę wszelkich warzyw i owoców, głównie buraków i pietruszki, a także do upraw zboża. Występuje na obszarach, gdzie w żaden sposób nie ingerował jeszcze człowiek, z tego względu uznana przez człowieka za całkowicie nieprzydatną i najmocniej skażoną.
-** nieużywaną, czyli 0,5% gleb na świecie;
-** używaną rozsądnie 0,5% gleb (tylko przez dziwnych bogaczy i obdarzonych glebą biedaków).
-== Zawartość gleby ==
+==Zawartość gleby==
 Składniki gleby i ich zawartość procentowa:
-'''[[Związek chemiczny|związki chemiczne]]:'''
-* H<sub>2</sub>SO<sub>3</sub> – 65%,
-* CO<sub>2</sub> – 12%,
-* (COOH)<sub>2</sub> – 10%
-* HCl – 5%,
-* HCN – 5%,
-* inne – 3%.
-'''[[Minerał]]y:'''
+'''[[związek chemiczny|związki chemiczne]]:'''
-* azbest – 80%,
+*H<sub>2</sub>SO<sub>3</sub> – 65%,
-* ołów – 15%,
+*CO<sub>2</sub> – 12%,
-* żelazo – 2%,
+*(COOH)<sub>2</sub> – 10%
-* inne – 3%,
+*HCl – 5%,
+*HCN – 5%,
-'''różne drobne [[organizm]]y żywe:'''
+*inne – 3%.
-* [[Ameba|ameby]],
-* [[Pantofelek|pantofelki]],
+'''[[minerał|minerały]]:'''
-* [[Dżdżownica|dżdżownice]],
+*azbest – 80%,
-* [[Turkuć podjadek|turkucie podjadki]],
+*ołów –  15%,
-* [[Kret (zwierzę)|krety]].
+*żelazo – 2%,
+*inne – 3%,
+'''różne drobne [[organizm|organizmy]] żywe:'''
+*[[ameba|ameby]],
+*[[pantofelek|pantofelki]],
+*[[dżdżownica|dżdżownice]],
+*[[turkuć podjadek|turkucie podjadki]],
+*[[kret|krety]].
-== Zobacz też ==
-* [[szorstkość]]
-* [[kamień w bucie]]
 [[Kategoria:Geologia]]