Edytujesz „Jan Olbracht”

{{sur|polskiego króla|imię|Jan}}
[[Plik:Jan I Olbracht by Bacciarelli.jpg|thumb|200px|Znany aktor Andrzej Grabarczyk w przebraniu Jana Olbrachta]]
'''Jan I Olbracht''' (ur. [[27 grudnia]] [[1459]] w [[Kraków|Krakowie]] zm. [[17 czerwca]] [[1501]] w [[Toruń|Toruniu]]) – [[król]] Polski w latach 1492–1501, potomek Niemki Elżbiety Habsburżanki i Kazimierza Jagiellończyka. Jego postulat o ograniczeniu roli szlachty w państwie zrealizowała po prawie 500 latach [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]].

== Dzieciństwo ==
Przeczytał wszystkie kroniki Jana Długosza przed ukończeniem piątego roku życia, potem zaliczył większość piętnastowiecznej literatury. Następnie wziął się za bary z Dantem, księciem Rolandem. W końcu przyszła kolej na starożytnych Greków i krótki flirt z astrofizyką. Nihilizm, egzystencjalizm, <del>promiskuityzm</del> zdążył zgłębić, nim jeszcze zaczęły chwiać mu się mleczne zęby. [[Bogurodzica]] wpędziła go w lekką [[Depresja (psychologia)|depresję]], ale miał dopiero sześć lat, więc szybko zdążył się z niej otrząsnąć.

Jego nauczycielem był włoski erudyta Filip Kallimach. Razem bawili się w erudycjno-gimnastyczną szaradę
''Koci refleks – widzisz mnie, miauu, nie widzisz'', mały Janek znakomicie skakał na główkę do fosy, mając przed sobą [[jajko]] i kurę potrafił precyzyjnie i ze swadą wyprowadzić wszelkie dostępnej jego intelektowi związki przyczynowo-skutkowe. To Kallimach nauczył Olbrachta [[Łacina|łaciny]], dzięki której przyszły król podrywał damy na automatyczne wyliczanie łacińskich nazw [[drzewo|drzew]] łażąc po lesie. Był bardzo mądrym i ułożonym [[Dziecko|dzieckiem]], nic nie wskazywało na to, że w późniejszych latach wielu jego znajomych będzie przychodzić pod znajomy adres, którym będzie obszar pod jego plecami.

== Elekcja ==
Gdy Janowi podrosły półdupki niczym [[Chleb|bochny]], a mleczny wąs zdobił jagiellońską [[Twarz|facjatę]], przyszedł czas na odważniejszy krok. Sięgnięcie po koronę państwa. Najpierw trzeba było jednak pokonać kontrkandydaturę księcia mazowieckiego Janusza, i ten bowiem encyklopedysta znał Bogurodzicę.

Janusz przepadł, próżno tłumacząc przybyłym, że posiada nadnaturalną legitymację w postaci wstawiennictwa dobrej wróżki. Po tej deklaracji za Januszem poszła część litewskiej magnaterii, wierząc w dobrą wróżkę, jej duże [[piersi]] oraz suto zastawiony [[stół]], który miał czekać tuż, tuż. Jednak koniec końców batalię wygrał Olbracht, który pokazał jak dobywszy [[miecz]]a, rozprawić się z pajęczyną. Żonaci, niedopieszczeni szlachcice i mieszczanie natychmiast poszli za tym wspaniałym pokazem fechtunku w Piotrkowie Trybunalskim. Jeszcze tylko krótkie głosowanie delegatów [[miasto|miast]] polskich i oto Rzeczpospolita nowym władcą stała.

== Rządy ==
[[Plik:Jan Olbracht seals.PNG|thumb|200px|Królewski tron]]
Król słynął z dumy i wysokiego mniemania o sobie. Błazen miał prawo do jednej riposty rocznie, a ukochany [[koń|rumak]] miał regularnie bardzo krótko strzyżony [[ogon]]. W 1496 roku zostały ograniczone prawa [[chłop]]ów. Tylko jeden gospodarz na całą [[wieś]] mógł ją opuścić w ciągu roku (np. po to, by pożyczyć coś w sąsiedniej wsi), wprowadzono zakaz siorbania przy stole, co zaowocowało niekontrolowaną falą [[Samobójstwo|samobójstw]] chłopskich. [[Ziemniak]]i co prawda nadal mogły być tłuczone pięściami, ale nałożono na to okrutną karę wymogu czystych [[ręce|rąk]] w czasie wykonywanie tej czynności.

Tylko herbowi mieszczanie mieli odtąd dostęp do wyższych godności kościelnych. Był to kolejny policzek wymierzony cierpiącemu jak zawsze narodowi żydowskiemu, który uskarżał się, że prawa majątkowe mają [[Świnia domowa|świnie]]. Oficjalnie, Olbracht był panem [[Głogów|Głogowa]], lecz nigdy nie odwiedził tego miasta. Nie jest jednak powiedziane, że nie odwiedzi, tak więc, głogowianie, [[Ucho|uszy]] w górę!

W listopadzie 1496 roku zebrał pospolite ruszenie z masowego odwyku i ruszył z nim klinem na [[Mołdawia|Mołdawię]]. Oblężenie stołecznej Suczawy celem przyłączenia do Korony nowych winnic nie powiodło się. Nie zdołano wypić wszystkiego, w dodatku mołdawskie [[Jabłuszko Sandomierskie|wino]] powodowało kaca. Co gorsza, w czasie bitwy Jego Wysokość pokazała się jako niezbyt dobry wojak, gdy jedna z mołdawskich chorągwi wydłubała z niego [[esperal]]. Ta prestiżowa porażka oznaczała odwrót [[wojsko|wojsk]] koronnych oraz utratę kilkudziesięciu dział i kilkuset zaszytych.

== Śmierć ==
17 czerwca 1501 roku Jan Olbracht, już wcześniej [[Syfilis|nie wiadomo czemu]] sparaliżowany, nagle utracił mowę. Na nieszczęście był to ten dzień w roku, kiedy błazen chyba wyleciał z ripostą, mówiąc ''O ja…!''. Król mężnie zniósł tę nikczemność i jako człowiek dumny postanowił sparować ją nobliwym [[śmierć|milczeniem]]. Trwa ono do dziś i dopadło króla w czterdziestym drugim roku życia.

== Zobacz też ==
* [[Władysław II Jagiełło]]
* [[Władysław III Warneńczyk]]

{{Władcy Polski}}

{{stopka}}
[[Kategoria:Władcy Polski|{{PAGENAME}}]]
[[Kategoria:Średniowiecze w Polsce]]
[[Kategoria:Urodzeni w Krakowie]]