Edytujesz „Jan Olbracht”
Z Nonsensopedii, polskiej encyklopedii humoru
Uwaga: Nie jesteś zalogowany. Jeśli wykonasz jakąkolwiek zmianę, Twój adres IP będzie widoczny publicznie. Jeśli zalogujesz się lub utworzysz konto, Twoje zmiany zostaną przypisane do konta, wraz z innymi korzyściami.
Ta edycja może zostać anulowana. Porównaj ukazane poniżej różnice między wersjami, a następnie zapisz zmiany.
Aktualna wersja | Twój tekst | ||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{sur|polskiego króla|imię|Jan}} |
{{sur|polskiego króla|imię|Jan}} |
||
[[Plik:Jan I Olbracht by Bacciarelli.jpg|thumb| |
[[Plik:Jan I Olbracht by Bacciarelli.jpg|thumb|180px|Znany aktor Andrzej Grabarczyk w przebraniu Jana Olbrachta]] |
||
'''Jan I Olbracht''' (ur. [[27 grudnia]] [[1459]] w [[Kraków|Krakowie]] zm. [[17 czerwca]] [[1501]] w [[Toruń|Toruniu]]) – [[król]] Polski w latach 1492–1501, potomek Niemki Elżbiety Habsburżanki i Kazimierza Jagiellończyka. Jego postulat o ograniczeniu roli szlachty w państwie zrealizowała po prawie 500 latach [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]. |
'''Jan I Olbracht''' (ur. [[27 grudnia]] [[1459]] w [[Kraków|Krakowie]] zm. [[17 czerwca]] [[1501]] r. w [[Toruń|Toruniu]]) – [[król]] Polski w latach 1492–1501, potomek Niemki Elżbiety Habsburżanki i Kazimierza Jagiellończyka. Jego postulat o ograniczeniu roli szlachty w państwie zrealizowała po prawie 500 latach [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|PZPR]]. |
||
== Dzieciństwo == |
== Dzieciństwo == |
||
Linia 7: | Linia 7: | ||
Jego nauczycielem był włoski erudyta Filip Kallimach. Razem bawili się w erudycjno-gimnastyczną szaradę |
Jego nauczycielem był włoski erudyta Filip Kallimach. Razem bawili się w erudycjno-gimnastyczną szaradę |
||
„Koci refleks – widzisz mnie, miauu, nie widzisz”, mały Janek znakomicie skakał na główkę do fosy, mając przed sobą [[jajko]] i kurę potrafił precyzyjnie i ze swadą wyprowadzić wszelkie dostępnej jego intelektowi związki przyczynowo-skutkowe. To Kallimach nauczył Olbrachta łaciny, dzięki której przyszły król podrywał damy na automatyczne wyliczanie łacińskich nazw [[drzewo|drzew]] łażąc po lesie. Był bardzo mądrym i ułożonym [[dziecko|dzieckiem]], nic nie wskazywało na to, że w późniejszych latach wielu jego znajomych będzie przychodzić pod znajomy adres, którym będzie obszar pod jego plecami. |
|||
== Elekcja == |
== Elekcja == |
||
Gdy |
Gdy Jaśkowi podrosły półdupki niczym [[chleb|bochny]], a mleczny wąs zdobił jagiellońską [[twarz|facjatę]], przyszedł czas na odważniejszy krok. Sięgnięcie po koronę państwa. Najpierw trzeba było jednak pokonać kontrkandydaturę księcia mazowieckiego Janusza, i ten bowiem encyklopedysta znał Bogurodzicę. |
||
Janusz przepadł, próżno tłumacząc przybyłym, że posiada nadnaturalną legitymację w postaci wstawiennictwa dobrej wróżki. Po tej deklaracji za Januszem poszła część litewskiej magnaterii, wierząc w dobrą wróżkę, jej duże [[piersi]] oraz suto zastawiony [[stół]], który miał czekać tuż, tuż. Jednak koniec końców batalię wygrał Olbracht, który pokazał jak dobywszy [[miecz]]a, rozprawić się z pajęczyną. Żonaci, niedopieszczeni szlachcice i mieszczanie natychmiast poszli za tym wspaniałym pokazem fechtunku w Piotrkowie Trybunalskim. Jeszcze tylko krótkie głosowanie delegatów [[miasto|miast]] polskich i oto Rzeczpospolita nowym władcą stała. |
Janusz przepadł, próżno tłumacząc przybyłym, że posiada nadnaturalną legitymację w postaci wstawiennictwa dobrej wróżki. Po tej deklaracji za Januszem poszła część litewskiej magnaterii, wierząc w dobrą wróżkę, jej duże [[piersi]] oraz suto zastawiony [[stół]], który miał czekać tuż, tuż. Jednak koniec końców batalię wygrał Olbracht, który pokazał jak dobywszy [[miecz]]a, rozprawić się z pajęczyną. Żonaci, niedopieszczeni szlachcice i mieszczanie natychmiast poszli za tym wspaniałym pokazem fechtunku w Piotrkowie Trybunalskim. Jeszcze tylko krótkie głosowanie delegatów [[miasto|miast]] polskich i oto Rzeczpospolita nowym władcą stała. |
||
== Rządy == |
== Rządy == |
||
[[Plik:Jan Olbracht seals.PNG|thumb| |
[[Plik:Jan Olbracht seals.PNG|thumb|150px|Królewski tron]] |
||
Król słynął z dumy i wysokiego mniemania o sobie. Błazen miał prawo do jednej riposty rocznie, a ukochany [[koń|rumak]] miał regularnie bardzo krótko strzyżony [[ogon]]. W 1496 |
Król słynął z dumy i wysokiego mniemania o sobie. Błazen miał prawo do jednej ciętej riposty rocznie, a ukochany [[koń|rumak]] miał regularnie bardzo krótko strzyżony [[ogon]]. W 1496 r. zostały ograniczone prawa [[chłop]]ów. Tylko jeden gospodarz na całą [[wieś]] mógł ją opuścić w ciągu roku (np. po to, by pożyczyć coś w sąsiedniej wsi), wprowadzono zakaz siorbania przy stole, co zaowocowało niekontrolowaną falą [[Samobójstwo|samobójstw]] chłopskich. [[Ziemniak]]i co prawda nadal mogły być tłuczone pięściami, ale nałożono na to okrutną karę wymogu czystych [[ręce|rąk]] w czasie wykonywanie tej czynności. |
||
Tylko herbowi mieszczanie mieli odtąd dostęp do wyższych godności kościelnych. Był to kolejny policzek wymierzony cierpiącemu jak zawsze narodowi żydowskiemu, który uskarżał się, że prawa majątkowe mają [[ |
Tylko herbowi mieszczanie mieli odtąd dostęp do wyższych godności kościelnych. Był to kolejny policzek wymierzony cierpiącemu jak zawsze narodowi żydowskiemu, który uskarżał się, że prawa majątkowe mają [[świnia domowa|świnie]]. Oficjalnie, Olbracht był panem [[Głogów|Głogowa]], lecz nigdy nie odwiedził tego miasta. Nie jest jednak powiedziane, że nie odwiedzi, tak więc, Głogowianie, [[Ucho|uszy]] w górę! |
||
W |
W Listopadzie 1496 r. zebrał pospolite ruszenie z masowego odwyku i ruszył z nim klinem na [[Mołdawia|Mołdawię]]. Oblężenie stołecznej Suczawy celem przyłączenia do Korony nowych winnic nie powiodło się. Nie zdołano wypić wszystkiego, w dodatku mołdawskie [[Jabłuszko Sandomierskie|wino]] powodowało kaca. Co gorsza, w czasie bitwy Jego Wysokość pokazała się jako niezbyt dobry wojak, gdy jedna z mołdawskich chorągwi wydłubała z niego esperal. Ta prestiżowa porażka oznaczała odwrót [[wojsko|wojsk]] koronnych oraz utratę kilkudziesięciu dział i kilkuset zaszytych. |
||
== Śmierć == |
== Śmierć == |
||
17 czerwca 1501 |
17 czerwca 1501 r. Jan Olbracht, już wcześniej [[Syfilis|nie wiadomo czemu]] sparaliżowany, nagle utracił mowę. Na nieszczęście był to ten dzień w roku, kiedy błazen chyba wyleciał z ripostą, mówiąc „O ja…!”. Król mężnie zniósł tę nikczemność i jako człowiek dumny postanowił sparować ją nobliwym [[śmierć|milczeniem]]. Trwa ono do dziś i dopadło króla w czterdziestym drugim roku życia. |
||
== Zobacz też == |
|||
* [[Władysław II Jagiełło]] |
|||
* [[Władysław III Warneńczyk]] |
|||
{{Władcy Polski}} |
{{Władcy Polski}} |