Edytujesz „Johann Wolfgang von Goethe”

{{medal}}
[[Plik:Goeth_1768.jpg|thumb|150px|Goethe cierpiący na [[Weltschmerz]]]]
{{t||właśc. '''Johann Wolfgang Amadeusz von Goethe-Eisenbahn-Siemens-Porsche und Schwarzkopf''', ur. [[28 sierpnia]] [[1749]], zm. [[22 marca]] [[1832]]}}[[Niemcy|niemiecki]] fizyk, pisarz, [[poeta]], [[filantrop]], smakosz, kochanek i hodowca [[jabłko|jabłek]]. Krótko mówiąc - taki kolo, którego twórczością się maltretuje dzieci w niemieckich szkołach, aż im bokiem wychodzi. Przeszedł do historii jako wynalazca [[kremówka|ciastek z kremem]] oraz siatek stosowanych w bramkach [[Piłka nożna|piłkarskich]]. Dorastał w anarcho-syndykalistycznej [[komuna|komunie]] prowadzonej przez jego rodziców na farmie niedaleko [[Monachium]], niemniej jednak większość życia spędził siedząc na słupie w pobliżu królewskiej [[biblioteka|biblioteki]] w [[Berlin Zachodni|Berlinie Zachodnim]].

== Wczesne dzieciństwo ==
Johann Wolfgang Amadeusz von Goethe-Eisenbahn-Griechenland-Schwarzkopf nie był nigdy dzieckiem przeciętnym. Od wczesnych lat swego pobytu na tym [[Ziemia|łez padole]] dokazywał i wykazywał, szczególnie często jabłkami. Jego ojciec, Franz Josef August Maria, wspierał syna jak mógł, nie dawało to jednak rezultatu. Kiedy mały Johann miał pięć lat, jego ojciec zmarł, pozostawiając mu w spadku olbrzymią fortunę i listę długów komuny.

Mały Johann, sprytny skurczybyk, przelał całą sumę na tajne konto w banku [[Szwajcaria|szwajcarskim]] i uciekł. W przebraniu kobiety, pod przybranym nazwiskiem podjął studia [[religia|teologiczne]] na uniwersytecie w Kaiserslautern. Był rok [[1767]].

== Wielkie odkrycia ==
Ze swojego akademika w Kaiserslautern miał ładny widok na stadion piłkarski. Chyba nie trzeba zatem tłumaczyć, kiedy i dlaczego wynalazł siatkę, dzięki której można mówić, że ktoś ''posłał piłkę do siatki''.

Po dwu latach studiów Johann zmienił nazwisko i rozpoczął studia [[literatura|literatury]], po kolejnym roku – mechaniki płynów. Wszystkie kierunki ukończył z wyróżnieniem. W 1788 roku, mając zaledwie 39 lat, dzięki znalezionej w trawie w parku, gdzie chętnie obserwował [[ptak]]i, książce kucharskiej, wynalazł kremówkę. Jako, że siedział wtedy pod jabłonią, postanowił poświęcić swoje życie tym owocom.

== Ustatkowanie, pęd do wiedzy ==
Johann Wolfgang zbudował [[kopalnia|kopalnię]] jabłek niedaleko zlikwidowanej komuny swoich rodziców. Na pytanie, jak to możliwe, że wydobywa jabłka z ziemi, skoro to owoce, odpowiadał niezmiennie:
{{cytat2|Die Apfelgrubenmaschine inmitten der einheitlichen Zusammenarbeit mit<br />Baumpflanzenwachstumstheorie erlaubt dem Menschen die Geister der<br />Fruchtherstellung zu überwinden und stellt eine Revolutionisierung in<br /> der Apfelproduktionsindustrie dar.}}

Kopalnia pracowała sprawnie, więc się wyniósł, aby się ustatkować. Jako, że nie stronił nigdy od [[Napój alkoholowy|alkoholu]], posiadał szerokie kontakty w świecie finansjery, szlachty, wiertaczy i sukienników, kupców, rzemieślników oraz młodych chłopców, którzy lubią [[taniec|tańczyć]] kadryla. Niebawem, [[14 lipca]] [[1789]] roku zjawił się w swoim prywatnym kościele na wzgórzu na ślubie; jego małżonką została jego dawna znajoma, a przyszła połowica.

Nielekkie od tej chwili stało się życie słynnego Niemca. Gotowanie obiadów nigdy nie było jego mocną stroną, więc to miał z głowy, jednakże jednocześnie jego umiejętności w kwestii zmywania były niskie. Trzeciego dnia, zostawiając płomienny list pożegnalny, uciekł, by znowu zmienić nazwisko.

== Schyłek życia, zamiłowanie do literatury ==
Wzorem [[Szymon Słupnik|Szymona Słupnika]], skonstruował sobie słup, na którym siadł. Wyposażywszy się w papier i ołówki, pióra i [[kredki]], począł tworzyć. Jako człowiek, który dotychczas do książek podchodził jedynie jako czytelnik, pisanie na początku sprawiało mu trudność. Jednakże jego sława z czegoś się wzięła. Już jego trzecie dzieło, ''[[Faust]]'', przyniosło mu światową sławę; odbył czteroletnie tournee po [[Europa|całym ówcześnie znanym świecie]], by wrócić na swój słup, i pisać dalej. Do jego pozostałych dzieł należą (w kolejności chronologicznej, tytuły w tłumaczeniu):

* ''[[Werter|Ciepienia młodego Wertera]]'' (1774)
* ''Elemyntarz illustrowany s rysunkamy'' (1798)
* ''Dwaj bracia i ich wspólna rozterka'' (1802, opowiadanie)
* ''[[Faust]]'' (1805-1819)
* ''Niebawem powrócą ptaki znad Renu'' (1815)
* ''Król olch'' (1818)
* ''Popiersie'' (1820, wiersz autopochwalny)
* ''Moje myśli i listy z lat 1763-1827'' (1828, paperback, wydanie broszurowe)
* ''Powitanie i pożegnanie'' (1833, pośm., wiersz)

Goethe nie cieszył się swoją sławą długo. Wkrótce po zakończeniu rozszerzonego wydania ''Fausta'' (dodano dwie nowe sceny i alternatywne zakończenie), zmarł pogryziony przez [[pudel|pudla]].

== Spuścizna ==
[[Spuścizna]] literacka Goethego została przetłumaczona na pięć milionów języków, przez wiele lat był on wzorcem dla młodego pokolenia ogrodników w całych południowych Niemczech. Jego prochy spoczywają na cmentarzu komunalnym w [[Watykan]]ie. Nie lubił Newtona, tego co też mu jabłko spadło na głowę, szczególnie mocno irytowała go teoria i odkrycia z optyki które dokonał Izaak. Wobec tego stworzył własną teorię koloru. Ponadto dodał barwę purpurową jako najważniejszą (a której nie ma w tęczy).

== Zobacz też ==
* [[Faust]]
* [[romantyzm]]

[[cs:Johann Wolfgang von Goethe]]
[[de:Johann Wolfgang von Goethe]]
[[en:Johann Wolfgang von Goethe]]
[[eo:Goethe]]
[[fi:Johann Wolfgang von Goethe]]
[[hu:Mondások és megmondások]]
[[it:Johann Wolfgang von Goethe]]
[[ja:ヨハン・ヴォルフガング・フォン・ゲーテ]]
[[nl:Goethe]]
[[pt:Johann Wolfgang von Goethe]]
[[Kategoria:Literatura niemiecka]]
[[Kategoria:Niemcy (ludzie)]]
[[Kategoria:Pisarze]]