Edytujesz „Krytyka literacka”

{{medal}}
[[Plik:Libri books.jpg|thumb|200px|Krytyka wyszła]]
'''Krytyka literacka''' – działalność współczesna danemu okresowi, stawiająca sobie za cel przedstawienie jak największej ilości rozbieżnych interpretacji jednego utworu, nurtu, lub trendu literackiego. Jednym z podstawowych obszarów działania krytyki jest polemika, w której wszelkie rozbieżności między zdaniem swoim a oponentów tłumaczy się ograniczeniami umysłowymi oponentów, [[lenistwo|lenistwem]], [[analfabetyzm]]em albo tendencyjnością. Krytyka literacka nie zajmuje się, chociaż można by przypuszczać, że się zajmuje, oceną i hierarchizacją [[tekst kultury|tekstów kultury]], a jedynie ustalaniem wewnętrznej hierarchii między krytykami literackimi pod pozorem dbałości o najnowsze dokonania na rynku wydawniczym. 

Krytyka literacka w wysokonakładowych pismach działa jak sieć rybacka w którą łapią się co większe okazy, a płotki przelatują przez oka sieci, które należy rozumieć jako redakcyjną selekcję, jak wystrzelone z procy. Ostatecznym dla autora celem takiej krytyki jest samo odnotowanie książki w wysokonakładowym piśmie i zaistnienie jej w zbiorowej świadomości [[czytelnik]]ów, niezależnie od tego co się mówi, w myśl zasady: ''byleby nie przekręcali [[nazwisko|nazwiska]]''. Krytyka literacka konsekwentnie ignoruje pisarzy antysalonowych, takich jak [[Waldemar Łysiak]].

Krytyka literacka w niskonakładowych pismach zajmuje się tłumaczeniem skomplikowanych [[paradygmat (literatura)|zespołów terminów]] (patrz też: [[paradygmat]] w nauce) na inne skomplikowane zespoły terminów oraz wynajdywaniem nowych modeli interpretacji dla starych zjawisk, którym przyporządkowane są już stare i sprawdzone.

Przypuszcza się, że krytyka literacka podobnie jak czytelnictwo jest na wymarciu i istnieje tylko z przyzwyczajenia z czasów, kiedy rzeczywiście miała coś do powiedzenia. Skąd ten impet, skoro wymarła na dobre pół wieku temu, trudno powiedzieć.

Głównymi kierunkami najnowszej krytyki literackiej są '''Klapczyzm, Odczepizm, Solipsyzm i Kazimieryzm Szcz(e)ukliwy'''.

== Klapczyzm ==
To nurt, którego nazwa pochodzi od klapek narzuconych na oczy przez profil pisma literackiego, w którym umieszcza się artykuł lub [[recenzja|recenzję]]. Klapczyzm w naturalny sposób krępuje możliwości nielicznych światłych krytyków literackich, jeśli chcieliby pisać nie zważając na to, jaki trend literacki promuje obecnie dane pismo. Klapczyzm u dobrotliwych i pełnych zrozumienia czytelników znajduje uzasadnienie w ciężkiej doli literatów pałętających się od jednego pisma do drugiego w poszukiwaniu [[chleb|kromki chleba]]. Klapczyzm znajduje szerokie zastosowanie w działaniach promocyjnych [[wydawnictwo|wydawnictw]], ale jako konkurencja krótkodystansowa, przez swoją tendencyjność, nie wpisuje się w do historii literatury. 

== Odczepizm ==
Jest równoznaczny z posiadaniem stałej posady w jednym z pism literackich i szczerą nienawiścią dla marnie marnownych w ten sposób uzdolnień. Odczepizm uprawiają krytycy literaccy mniejszego kalibru, o jakości nazwiska których decyduje pismo które przyjęło je ich pod strzechę, a nie oni o jakości pisma któremu łaskawie udostępniają swoje recenzje, ponieważ trzeba zaznaczyć, że odczepizm dotyczy głównie bieżącego komentowania, w formie recenzji, ruchu na rynku wydawniczym.

Odczepizmem bywa też tłumaczony brak kompetencji i lenistwo. 

=== Budowa recencji w nurcie odczepizmu ===
Odczepizm kształtuje się w zależności od przestrzeni przeznaczonej w piśmie na konkretną recenzję. Typowa recenzja składa się z trzech następujących elementów o dość sztywno ustalonych proporcjach – każdy element zajmuje w tekście recenzji podobną ilość wyrazów, co ma sugerować dyscyplinę, a zdradza brak koncepcji:

* '''Notka biograficzna''' – na podstawie dostępnych materiałów [[biografia|biograficznych]] snuje się dywagacje na temat postępów bądź braku postępów, jakie autor omawianej pozycji poczynił od czasu poprzedniej swojej [[książka|książki]]. Ponieważ krytyk uprawiający odczepizm najczęściej jej nie czytał, opiera swoje wyliczenia na tak nieuchwytnych w kontekście książki cechach autora, jak wiek, ulubiony [[Napój alkoholowy|trunek]], [[kolega|koledzy]], preferowana przez niego tematyka, z której wcześniejszymi przejawami krytyk się nie zapoznał, rzekome podróże, których śladów ani widu w książce, czy wreszcie płeć i kolor oczu.
* '''Model interpretacji''' – w dalszej części przedstawia się pobieżnie model interpretacji, który możliwe że przyjęłoby się wobec danej pozycji, gdyby chciało się go użyć. Oznacza to tyle, że krytyk udaje iż rozumie omawianą pozycję i potrafi dla każdej pozycji przyjął właściwą [[strategia|strategię]], ale nie pozwalają mu na to takie okoliczności, jak ograniczona przestrzeń w piśmie i z góry założony tok recenzencki.
* '''Podsumowanie''' – zazwyczaj wielkie zaskoczenie dla czytelnika, ponieważ w żaden sposób nie potrafi on połączyć go z dwoma poprzednimi elementami recenzji. W podsumowaniu krytyk snuje dywagacje podobne do tych z notki biograficznej, ale tym razem bawi się w proroka i przewiduje, co stanie się z książką i autorem do czasu kolejne odczepnej recenzji, pióra tego czy innego krytyka.

== Solipsyzm ==
Nurt, który realizuje się skrajnie [[egoizm|egoistycznej]] ocenie utworów pełnych wściekłych „żaluzji”, co oznacza, że krytyk uprawiający solipsyzm roztacza szerokie wsparcie nad wszystkim, co trafia w jego najściślejsze preferencje, a tym chłodniej obchodzi się z utworem, im dalej znajduje się on od centrum jego biednych [[literatura|literackich]] zainteresowań. 

U podstaw petryfikacji solipsyzmu leży sam solipsyzm. Krytyk uprawiający solipsyzm tym bardziej umacnia się w nim, im częściej musi wyjść na przeciw utworom które nie trafiają w jego preferencje. Jest to rodzaj strategii obronnej która realizuje we postępującej ciasnocie umysłowej tym pełniej, im więcej informacji niezgodnych z hołubionym schematyzmem dociera do krytyka.

[[Język]] solipsyzmu jest kolejnym ograniczeniem. Krytyk posiadający ubogi paradygmat nie jest w stanie przyporządkować konkretnemu utworowi odpowiednich środków językowych, wobec czego recenzując porusza się w system dobrze znanych i zupełnie niepasujących do sytuacji pojęć.

Niektórzy krytycy uprawiający solipsyzm w krótkim czasie stają się maskotkami środowiska, ponieważ dają się szeroko poznać ze swoich ograniczeń i klapkowatych preferencji względem literatury, przez co zostają dyżurnymi chłopcami do bicia, często w żartach delegowanymi do recenzji pozycji o których wiadomo, że im nie sprostają.

== Kazimieryzm Szcz(e)ukliwy ==
{{osoba styl sekcja|tekst=Ta sekcja jest pisana w stylu osoby (lub czego tam), któhej dotyczy, i może nie być zhozumiała dla wszystkich.}}
[[Plik:Kazia Szczuka.JPG|thumb|100px|Szczek! Szczek! Szczek!]]
To nuht khytyki litehackiej zapoczątkowany przez [[Kazimiera Szczuka|Kazimiehę Szczukę]], polegający na przemieszaniu żahtów i docinek phezentowanych przez Kazimiehę w phoghamie ''[[Najsłabsze ogniwo|Najsztuczniejsze Tworzywo]]'' ze specyficznym hodzajem khytyki doczepnej. Aby ją uphawiać, należy w przesthonny pomieszczeniu usiąść przy [[stół|stole]] z mądrzejszym od siebie człowiekiem i szcz(e)ukliwie przehywać mu wywód, ilekhoć rzuci błyskotliwą myśl, tak aby wyglądało, że wymyśliło się ją samemu, a okhutny mądrzejszy człowiek nie daje nam dojść do głosu albo wyprzedza nasze ze wszech sthon błyskotliwe uwagi. W dobhym tonie jest też uphawianie khytyki szcz(e)ukliwej wszędzie, na antenach wszystkich phoghamów, tylko nie w wyznaczonym czasie antentowym i nie w wyznaczonym [[program telewizyjny|phoghamie]].

== Zobacz też ==
* [[krytyka]]
* [[Kazimiera Szczuka]]

[[Kategoria:Krytyka literacka]]