Edytujesz „Malawi”

{{Państwo infobox
|państwo = Malawi
|symbol2 = Coat of arms of Malawi.svg
|flaga = Flag of Malawi.svg
|flaga nazwa = Flaga Malawi – Słońce osusza do czerwoności malawijskie pola kukurydzy. Zielony pas to trawa rosnąca nad Tanganiką.
|godło = Coat of arms of Malawi.svg
|godło nazwa = Herb – lew i lampart wyręczają mieszkańców w wypędzaniu Brytyjczyków
|stolica = 	Lilongwe
|król = Peter Mutharika
|symbole = leki na malarię
|dewiza = ''Dziko la Malaŵi''
|hymn = „Mlungu dalitsani Malaŵi”
|ludność = 19 mln mieszkańców, statystyki przybliżone, gdyż w spisie ludności przypadkiem policzono uchodźców z Mozambiku i kłusowników z Tanzanii
|język = angielski i cziczewa
|ustrój = republika bananowa
|religia = hybrydy kościołów protestanckich i wierzeń ludowych
|waluta = kwach(a) = 100 setek vodki
}}
[[Plik:Africana-slaves.jpg|thumb|200px|Malawijska rodzina]]
[[Plik:Lilongwe (Malawi) - crafts market.JPG|thumb|200px|Cała broń malawijskiej armii]]
'''Republika Malawi''' – państwo w [[Afryka|Afryce]], graniczy z [[Tanzania|Tanzanią]], [[Mozambik]]iem i [[Zambia|Zambią]]. Państwo powstało w celu zagarnięcia dwóch trzecich obszaru Jeziora Malawi na złość sąsiadom.

== Geografia ==
Według ignorantów Malawi podobnie jak [[Czechy]] jest małym krajem bez dostępu do [[Morze|morza]]. W rzeczywistości dzięki Jezioru Niasa państwo można porównać do „[[Węgry|Węgier]] Afryki”. Zamiast Balatonu jest wspomniana Niasa, zamiast Dunaju jest Shire, a zamiast zanieczyszczonej czerwonym szlamem Ajki jest stolica Lilongwe. Malawi oferuje dużą różnorodność krajobrazów, od pustyni piaszczystych do pustyni żwirowych.

== Historia ==
=== Czasy najdawniejsze ===
Aż do XV wieku Malawi było krajem, w którym bili się ze sobą Buszmeni i ludy Bantu. Pod koniec XV wieku powstała konfederacja plemion Malawi Marawi, która miała doprowadzić związek do potęgi gospodarczej, wzorowanej na [[Zimbabwe]]. Brak doświadczenia i świadomości wśród malawijskich rolników (stanowiących prawie 100% narodu) doprowadził do tego, że zamiast stworzenia nowej wersji Imperium Zimbabwe powstała kopia ruin Harare. Po pojawieniu się arabskich handlarzy w XVII wieku Malawi zaczęło stawać na nogi. Co prawda zamiast wykorzystywania wiedzy arabskich handlarzy Malawijczycy woleli sprzedawać niewolników za paczkę fajek, niemniej dzięki temu kraj zaczął podnosić się z poziomu Europejczyków w czasach neolitu na poziom [[Imperium Lechickie|lechickich]] handlarzy bursztynu z I wieku naszej ery.

=== Malawi pod butem Wielkiej Brytanii ===
W XIX wieku malawijskie plemiona popadły w kryzys społeczny, kiedy zobaczyli, że bogowie nie są wcale [[deszcz]]em i [[Słońce]]m, lecz szkockimi misjonarzami, a bóg Gue (buszmeński [[Zeus]]) ma twarz Davida Livingstone'a. Przekonujące kazania Szkotów sprawiły, że większość Malawijczyków uwierzyła, <del>że misję konkurencyjnego Holenderskiego Kościoła Reformowanego steruje diabeł</del>, że bogowie wrócili na chwilę na Ziemię w celu powołania [[Kolonia|królestwa Niasa]] w 1891 roku.

Każdy kraj, który jest świeżo po [[Chrześcijaństwo|chrystianizacji]], popada w kryzys wiary. Malawijski kryzys chrześcijaństwa miał miejsce w 1915 roku, kiedy wierni zwrócili uwagę na to, że [[Jezus Chrystus]] mówił po aramejsku i nie był bratem Jerzego V, a tylko jego przełożonym. Po wykryciu szwindla wybuchło powstanie, zdławione przez Londyn. Drugie podejście pozbycia się uzurpatorów miało miejsce w 1944 roku, ale zajęta [[II wojna światowa|innymi sprawami]] Anglia stwierdziła, że Niasa [[Nikogo to nie obchodzi|nikogo nie obchodzi]]. W myśl zasady „do trzech razy sztuka” Niasa podjęła trzecią próbę wyrzucenia Brytyjczyków. W 1959 roku z inicjatywy Afrykańskiego Narodowego Kongresu Niasy (NANC) wybuchło powstanie, które upadło zaraz po tym, jak Elżbieta II przedstawiła liderom organizacji książki o brytyjskich obozach koncentracyjnych w [[Kenia|Kenii]]. Upadek powstania zmusił NANC do zmiany podejścia. Organizacja przekształciła się w Partię Kongresu Malawi (MCP), a zamiast brania przykładu z [[Polacy|ludzi machających szabelkami na czołgi]] zdecydowali się na pokojowe rozwiązanie sprawy. W efekcie Niasa uzyskała w 1963 roku autonomię o nazwie „Malawi”, a rok później niepodległość.

=== Niepodległe Malawi ===
Niepodległe Malawi ma historię wprost z szablonu stosowanego przez każdy kraj afrykański powstały w latach 60. I tak:
* kraj był dyktaturą ukrytą pod płaszczem republiki parlamentarnej;
* kraj nie bawił się w rządy mniejszościowe i inne kryzysy sejmowe dzięki monopartii (MCP);
* kraj był zbyt ubogi na rozdawnictwo pieniędzy, przez co w ramach oszczędności połączono urząd premiera i prezydenta (Hastings Kamuzu Banda);
* kraj zachęcał inteligencję do poszerzania swoich horyzontów poprzez zachęcanie aktywnych Malawijczyków (głównie za pomocą wyroków sądowych i gróźb) do odwiedzania sąsiednich państw, gdzie mogli rozwijać swoje zainteresowania (np. tworzenie [[Partia polityczna|partii]] opozycyjnych).

Malawi wyszło z tego szablonu w 1989 roku, kiedy to mieszkańcy <del>dowiedzieli się od [[bocian]]ów o przemianach ustrojowych w Polsce i na Węgrzech</del> musieli uporać się z uchodźcami uciekającymi z pogrążonego w wojnie domowej Mozambiku. Próby rozwiązania problemu za pomocą AK-47 spełzły na niczym, gdyż humanitarne rozwiązanie kryzysu wymusiła opinia światowa i wewnętrzna opozycja. Nieprzygotowana do wzięcia odpowiedzialności za trudne reformy MCP zorganizowała referendum, na podstawie którego wprowadzono system wielopartyjny.

Wybory parlamentarne w 1994 roku wygrał Zjednoczony Front Demokratyczny (UDF), który zaraz po przejęciu władzy przyjął do siebie wielu polityków MCP. Dzisiaj Malawi jest spokojnym krajem, którego historię piszą organizacje dostarczające mu pomoc humanitarną.

== Gospodarka ==
[[Plik:Bottle of quinine hydrochloride tablets, London, England, 19 Wellcome L0058217.jpg|thumb|200px|Przedmiot kultu w Malawi]]
Malawi uchodzi za jeden z najsłabiej rozwiniętych krajów świata. W przeciwieństwie do Zambii (która opiera całą gospodarkę na wydobyciu miedzi), Malawi stara się różnicować gospodarkę. Dotychczas władzom tego państwa udało się rozwinąć dwie gałęzie gospodarki – emigrację do zambijskich kopalni oraz kradzież ryb z tanzańskiej i mozambickiej części Niasy. Budżet powstaje zazwyczaj w marcu, kiedy do Malawi dociera informacja o ustaleniu podziału pieniędzy w budżecie Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności.

Przemysł energetyczny opiera się na wybudowanym ze śmieci wiatrakach, postawionym przez nastoletniego Wiliama Kamkwambę. Pierwszy zaopatruję w prąd wioskę, której mieszka chłopak. Drugi dostarcza prąd do pobliskiego urzędu, który nakazał nastolatkowi sprzedaż prądu za [[Nic|atrakcyjną cenę]] w zamian za załatwienie koncesji i zgody na prowadzenie działalności gospodarczej. Trzeci, wybudowany z materiałów kupionych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), dostarcza prąd do pomp irygacyjnych. Warunkiem sfinansowania budowy trzeciego wiatraka było uciszenie mieszkańców Malawi, którzy od dwudziestu lat narzekali na niepracujące od piętnastu lat pompy wybudowane przez MFW.

Pojawiające się sporadycznie (średnio raz na tydzień) problemy z wyżywieniem ludności próbowała w 2013 roku rozwiązać prezydent Joyce Banda poprzez sprzedaż samolotu rządowego i koncertowe opierniczenie swojej siostry Anjimile Oponyo, która defraudowała pomoc humanitarną od [[Madonna|Madonny]]. Działania pani prezydent nie odniosły sukcesu. Jej następca, Peter Mutharika, zaproponował zastąpienie ryby wędką. W tym celu nakazał mieszkańcom Malawi wzięcie się do pracy oraz polowania na myszy i koniki polne dziesiątkujące zbiory.

{{Afryka}}
[[Kategoria:Malawi| ]]

[[en:Malawi]]
[[fr:Malawi]]
[[pt:Malawi]]
[[zh:马拉维]]