Edytujesz „Opera za trzy grosze”

'''Opera za trzy grosze''' ([[Język niemiecki|niem]]. ''Die Dreigroschenoper'') – bodaj najsłynniejsza ze sztuk scenicznych autorstwa dramaturga, [[poeta|poety]], uciekiniera i [[Niemcy|niemieckiego]] marksisty, [[Bertolt Brecht|Bertolta Brechta]]. Powstała w [[1928]] roku, jej premiera odbyła się w tym samym roku w [[Berlin]]ie.

== Historia powstania ==
''Opera za trzy grosze'' nie bez kozery wpisała się w kanon repertuaru scenicznego najsłynniejszych teatrów świata. Jej tematykę przejął Brecht od [[Wielka Brytania|brytyjskiego]] dramaturga Johna Gaya, którego ''Opera żebracza'', powstała dokładnie dwieście lat wcześniej i odbiła się szerokim [[echo|echem]] w kręgach [[burżuazja|burżuazji]] i polityków [[Londyn]]u jako całkowicie oszczercza i przedstawiająca wyższe sfery w niekorzystnym, fałszywym świetle.

Brecht, świadom piętna jakie niesie ze sobą wywołanie [[skandal]]u (od młodości znany był z tego, że jego sądy i zachowania odbiegały dalece od utartych schematów), zdecydował się podjąć wyzwanie. Przy wydatnej pomocy szeregu współpracowników, tłumaczy i [[anestezjolog]]ów zdołał zaadaptować oryginalny angielski tekst, przetłumaczyć go i wprowadzić kilka absurdalnych momentów i zabawne, acz moralizatorskie zakończenie.

== Premiera i odbiór sztuki ==
Berlińska premiera we własnym teatrze Brechta została przyjęta przez prasę i krytykę dość chłodno. Większość gości stanowili [[arystokracja|arystokraci]] i przedstawiciele rządzących sfer (jak to na premierach - darmowe drinki, towarzyska atmosfera i możliwość załatwienia czegoś bez kłopotliwej [[biurokracja|biurokracji]]). Głównie ich dotyka krytyka w sztuce i zareagowali oni żywym oburzeniem na dzieło artysty. Teatr prawdopodobnie zostałby zniszczony i spalony, jednakże skończyło się tylko na udzielnym [[foch]]u oraz wzmożonej sprzedaży waleriany i termoforów w następnych dniach. ''Opera za trzy grosze'' nie schodziła z desek teatru Brechta przez kolejne osiemnaście miesięcy, wyprzedzając o pięć drugą z jego sztuk, ''Bębny nocą, czyli przygody pewnej bardzo zagubionej, samotnej nastolatki w wielkomiejskiej dżungli'' z 1925 roku.

Po chłodnym [[początek|okresie początkowym]] [[krytyka literacka|krytyka]] zaczęła przychylniej wypowiadać się o nowej rewelacji scenicznej. Widzowie wypełniali [[teatr]] po brzegi, a recenzenci wiodących [[gazeta|gazet]] codziennych i periodyków literackich musieli przyznać, że coś jednak jest w tym, co dramaturg powiedział o podatkach, wykorzystywaniu biednych, niewolniczej pracy, podziale dóbr i niebezpieczeństwach wynikających z użycia ostrych narzędzi. Ostatecznie oficjalnie uznano, że sztuka jest naprawdę rewelacyjna.

Niestety, bardziej [[Adolf Hitler|radykalne rządy]] jakie zapanowały w Niemczech po 1933 roku uniemożliwiły zupełnie nawet wspominanie o niej szeptem, zresztą Brecht i tak już dawno [[emigracja|dał drapaka]].

== Sztuka ==

=== Osoby ===
* Marcin Majcher, znany bezwzględny [[morderca]], zwany Nożownikiem;
* Jeremiasz Brzoskwinka, przywódca [[bezdomny]]ch, nie lubi tego pierwszego;
* Celina, jego żona, zaopatrzona w burzę włosów;
* Paulina, ich córka;
* Brązowy Tygrys, szef policji pochodzenia koreańskiego;
* Janka, jego córka, potajemnie lekkich obyczajów;
* pieśniarz śpiewający smutne piosenki;
* szereg bezdomnych;
* wielu policjantów;
* burżuazja i inni odpychający ludzie podobnego autoramentu.

=== Przygrywka ===
Pieśniarz śpiewa [[piosenka|piosenkę]] żałobną o śmierci Marcina Majchra, tym sposobem wyprzedzając [[fakt]]y, wiemy już bowiem, jak to się wszystko skończy. To typowy dla Brechta chwyt, wprowadza zamęt i daje do myślenia; pozwala skupić się na akcji, nie na zakończeniu.

=== Pierwszy akt ===
Jeremiasz Brzoskwinka ściąga [[haracz]] od bezdomnych w mieście, nazywając ten proceder pomocą organizacyjną. Jego córka, Paulina, zupełnie nie może się pogodzić z działalnością ojca. Udaje się do bardzo eleganckiego baru, gdzie poznaje wąsatego, kulturalnego mężczyznę – Nożownika Majchra. Nie wie jednak, kim on jest, a ten uwodzi ją.

Na końcu aktu pieśniarz śpiewa smutną piosenkę o losie żebraków.

=== Drugi akt ===
Uwiedziona Paulina Brzoskwinka wraca do [[dom]]u, gdzie opowiada o wszystkim [[Matka|matce]]. Jej ojciec nie wytrzymuje nerwowo, robi sobie zimny okład i informuje policję o zajściu. Majcher, ostrzeżony przez Paulinę, szuka schronienia w [[agencja towarzyska|domu otwartym]], lecz tam zdradza go Janka, była kochanka. Przybywa komendant Brązowy Tygrys z brygadą osiemnastu aspirantów i innych nowicjuszy. Pojmują Majchra. Komendant jako człowiek wrażliwy wybucha płaczem, gdy spotyka na miejscu swoją córkę.

=== Trzeci akt ===
[[Plik:Majcher_Jeremiasz.jpg|thumb|140px|Kłótnia Marcina Majchra i Jeremiasza z III aktu. Fotografia z 1929 roku]]
Majcher wydostaje się z aresztu, odnajduje Jeremiasza i wyzywa go na [[pojedynek]], w którym sam [[śmierć|ginie]]. Żebracy buntują się przeciw przemocy Jeremiasza i wychodzą tłumnie na ulice miasta. Przerażeni obywatele uciekają z ulic, nadal obojętni na ich los. Paulina odtąd postanawia poświęcić życie pomocy dla nich, jednak zupełnie inaczej niż jej ojciec.

=== Zakończenie ===
Pieśniarz wykonuje kolejną smutną piosenkę o śmierci Marcina Majchra (widać, z kim sympatyzuje autor), o niedoli biedaków, o dobroci [[Karol Marks|marksizmu]] i o deserach [[Dr. Oetker]]a.

== Ciekawostki ==
* Podczas pisania Brecht inspirował się starojapońskimi i starochińskimi podręcznikami do walki z tłumem.
* Scena walki w akcie trzecim była realizowana [[Matrix|tak realistycznie]], że aktor grający Majchra zmieniał się co mniej więcej dwa [[miesiąc]]e.
* Pełne wykonanie sztuki zajmuje ok. 4,5 godziny.
* Polska premiera odbyła się w [[1957]] roku.
* W oryginalny rękopis sztuki miała być wpleciona zakodowana przepowiednia o wybuchu epidemii czerwonki w 1942 roku.
* Jest to kolejna sztuka Brechta, w której istotną rolę odgrywa postać matki.
* Właścicielami praw autorskich do dzieła są prawdopodobnie potomkowie Hedwigi Katschinski – sprzątaczki w domu Brechta – której pisarz zalegał za wypucowanie mieszkanka właśnie trzy grosze.

[[Kategoria:Niemieckie utwory literackie]]