Tekst źródłowy strony Otwarcie szachowe

{{medal}}
[[Plik:Tort szachowy.jpg|thumb|Tort zamiast szachownicy dla graczy grubszych (jakby nie wystarczyło, mają jeszcze arbuza)]]
'''Otwarcie szachowe''' (zwane też '''Debiutem szachowym''') – pierwsze ruchy wykonywane przez graczy (bądź gracza) w każdej partii [[szachy|szachów]]. Stanowią zasadniczą część gry i jest to najbardziej emocjonująca część gry (z powodu szybkości wymiany pierwszych ruchów), później robi się nudno. W tym artykule nie przedstawimy jednak typowych, standardowych otwarć, których uczą się młodzi kujoni (''aka'' nowicjusze gry w szachy), tylko wybór nieregularnych i nietypowych otwarć wraz z ich historią.

== Notacja algebraiczna ==
W artykule używana będzie notacja algebraiczna – x oznacza zbicie, <nowiki>#</nowiki>oznacza mata, a + oznacza szach. Natomiast kombinacje cyfr i liter oznaczają konkretne pola. Jeśli nie ma przed nimi litery – oznacza to ruch pionem, R oznacza wieżę, N oznacza skoczka, B – gońca, Q – hetmana i K – króla.

== Debiut Stalina ==
[[Józef Stalin|„Joe” Stalin]] zdobył tytuł arcymistrza już w 1922 i był nie do pokonania przez innych rywali – tylko niewielu udawało się uzyskiwać remisy w pojedynczych partiach i to zawsze „za obustronną zgodą” (po czym w kolejnej partii Stalin zawsze wygrywał).

Znudzony passą ciągłych zwycięstw za pomocą wręcz sztampowego otwarcia zwanego [[wikipedia:pl:Gambit hetmański|gambitem hetmańskim]], Stalin, w 1936 roku, po raz pierwszy użył słynnego (jak sam go nazwał) ''Debiutu Wielkiej Czystki'', który później nazwany został po prostu Debiutem Stalina.

[[Plik:Debiut Stalina.png|center|thumb|Debiut Stalina: 1. xa8 xb7 xc8 xe7 xg8 ''czarne rezygnują'']]

Stalin siał w ten sposób postrach wśród szachistów aż do 1938, kiedy to [[wikipedia:pl:FIDE|FIDE]] dopatrzyła się w Debiucie Stalina naruszenia zasad gry w szachy. W efekcie Stalin złożył dżentelmeńską obietnicę, że więcej owego debiutu nie zastosuje.

== Debiut NKWD ==
W cieniu gry Stalina zniknęło wielu arcymistrzów szachowych. Jeden z nich (nieznany z nazwiska) zaproponował alternatywną metodę rozpoczynania partii. Poniższy diagram przedstawia debiut zwany później ''Debiutem NKWD''.

[[Plik:Debiut KGB.png|center|thumb|Debiut NKWD: 1.b2-f7+]]

Już na początku partii podstępne zagranie białych – wprowadzają ''swojego'' piona w szereg pionów przeciwnika! Natychmiast białe pozbawiają roszady czarnego króla i mogą łatwiej go atakować.
Fakt, że Stalin nigdy nie przegrał w ten sposób był spowodowany tym, że Stalin zawsze zaczynał (nawet gdy grał czarnymi).

== Debiut arystokracji ==
Bardzo popularny swego czasu, szczególnie wśród graczy z wyższych sfer był tzw. ''debiut arystokracji'' – jak wiadomo wszyscy arystokraci pogardzali plebsem, w związku z czym gracze z tej sfery w pierwszym ruchu pozbywali się wszystkich swoich pionów, gdyż twierdzili, że ''plebs jest niepotrzebny''. W efekcie szybko przegrywali, po czym uznawali swoje zwycięstwo twierdząc, że ''plebs nie może wygrać z wysoko urodzonym''.

[[Plik:Debiut arystokracji.png|center|thumb|Debiut arystokracji: 1. xa2 xb2 xc2 xd2 xe2 xf2 xg2 xh2]]

Znany jest przypadek zwycięstwa z tym debiutem – nastąpił on w meczu [[Martin Luther King|Martina Luthera Kinga]] z graczem z drużyny [[Ku Klux Klan]]. King usunął wszystkie swoje piony, twierdząc, że nie będzie trzymał w swojej drużynie białych rasistów. W odpowiedzi gracz KKK rzucił swoim pionkiem w Kinga i wyszedł. King awansował tym samym do czwartej rundy [[wikipedia:Assassination_of_Martin_Luther_King,_Jr.|Memphis Open – Knock-Out]], w której przegrał przez szewskiego mata z [[wikipedia:James_Earl_Ray|Jamesem E. Rayem]].

== Pospolite ruszenie ==
To piękny polski wkład w historię szachów – wymyślony w Polsce już w XIII wieku debiut ''[[pospolite ruszenie]]'' pokazał alternatywną metodę prowadzenia gry – zgodnie z filozofią tego debiutu – ''dobrze użyty pion wart więcej niż cała armia biskupów i rycerzy w wieżach''.

[[Plik:Posp ruszenie o.png|center|thumb|Pospolite ruszenie – układ początkowy]]

Jednak dopiero w 1956 FIDE oficjalnie uznała ten debiut za dopuszczalny, gdyż uznała, że wartość 8 pionów wymienionych za 8 figur jest niższa, a każdy gracz ma prawo utrudniać sobie grę.

FIDE popełniła jednak błąd – w efekcie mało znany polski szachista [[Władysław Gomułka]] wygrał tym otwarciem serię spotkań ze znacznie lepszymi graczami i w krótkim czasie został arcymistrzem. Błąd FIDE polegał na tym, że pozwoliło również na wymianę króla – w efekcie czarne nie miały kogo zamatować. Konsekwentnym i solidnym ustawianiem się białe łatwo wygrywały, a nawet jeśli popełniły błąd, to najgorszym co czekało białe był remis, gdyż po utracie ostatniego piona mata wciąż nie było, a białe nie mogły wykonać żadnego prawidłowego ruchu. Wkrótce FIDE zabroniło podmiany, ranking szachowy Gomułki został zmniejszony do poziomu nowicjusza, a samego Gomułkę pozbawiono nagród zdobytych w wygranych turniejach.

Gomułka w okresie swojej dominacji często powtarzał, że siła jego gry tkwi w równości wszystkich bierek po jego stronie. Gomułka znany był z łączenia ideologii komunistycznej z grą w szachy. Zauważył, że podobnie jak w przypadku rewolucji komunistycznej, tak samo w szachach dąży się do obalenia monarchii.

== Gambit królewski (stary) ==
Polski wkład w szachy nie kończy się tylko na pospolitym ruszeniu. Wartą odnotowania innowację wprowadził król [[Władysław III Warneńczyk|Władysław Warneńczyk]], który wymyślił pierwszą wersję [[wikipedia:pl:Gambit_królewski|gambitu królewskiego]], który dziś w ogóle nie przypomina wersji zaproponowanej przez Warneńczyka.

[[Plik:Gambit Krolewski.png|center|thumb|Gambit królewski stary]]

W dzisiejszej wersji gambitu królewskiego (i tak rzadko używanej), ''chwilowo poświęca się piona''. W wersji Polaka – poświęca się króla. Słabość tego rozwiązania jest oczywista, ale jakże widowiskowa.

Gambit królewski (stary): 1. e3 Nc6 2. Ke2 f6 3. Ke5+ ... Po tym zagraniu białe ukazują swoje bojowe nastawienie. Ten stary, niepopularny dziś ruch (szarża królem) został zapoczątkowany właśnie przez Warneńczyka. W tym momencie białe stawiają gambit królewski. Czarne mogą go przyjąć 3... Nxe5 (co wiąże się z automatyczną porażką białych) lub odrzucić 3... Nb8.

== Debiut bin Ladena ==
Bardzo popularny debiut szczególnie wśród mistrzów z regionu Bliskiego Wschodu. Polega na błyskawicznym, zaskakującym ataku pionami na obie wieże, jak przedstawiono poniżej.

[[Plik:Debiut bin Ladena.png|center|thumb|Debiut bin Ladena: 1. b2xa8 !? 2. g2xh8 Kxe8]]

W związku z błyskawicznym i brutalnym atakiem, czarne chowają swojego króla. Pierwszy raz owo otwarcie zostało użyte [[11 września]] [[2001]] roku podczas partii [[Osama bin Laden|Osamy bin Ladena]] z [[George Walker Bush|Georgem W. Bushem]]. Bush schował swojego króla (zwanego w USA prezydentem) i poddał partię. Był to półfinał turnieju [[Nowy Jork|New York Masters]]. W finale zmierzył się z Robertem Stenbergiem z Pentagonu – bin Laden wygrał turniej.

== Debiut chiński ==
Chińczycy nie znoszą oporu. W efekcie w swoim szybkim i skutecznym dążeniu do celu niszczą '''wszystkie''' przeszkody na swojej drodze. Po raz pierwszy debiutu chińskiego użył [[Mao Zedong]] w meczu towarzyskim z [[wikipedia:Zhang_Wentian|Zhangiem Wentianem]].

[[Plik:Debiutchinski.png|center|thumb|Debiut chiński. Białe matują w siedmiu ruchach]]

== Debiut Biedronia ==
[[Robert Biedroń]] również znalazł swoje miejsce wśród słynnych szachistów, którzy wprowadzili swoje debiuty szachowe. Pierwszy raz ''Debiut Biedronia'' mogliśmy zobaczyć w [[2009]] roku podczas partii w ramach turnieju [[Warszawa|Warsaw (in)Equality]] pomiędzy Robertem Biedroniem właśnie a [[Janusz Korwin-Mikke|Januszem Korwin-Mikkem]]. Niesnaski pomiędzy oboma graczami dodały ''smaczku'' całemu pojedynkowi. Biedroń wyszedł ze swoim debiutem już w pierwszej partii tego pojedynku.

[[Plik:Otw bie.png|center|thumb|Otwarcie Biedronia: 1.Kxd1]]

Biedroń podmienił swoją królową na drugiego króla, gdyż stwierdził, że nawet w szachach musi być miejsce dla par homoseksualnych. Jednocześnie jest to bardzo dobre posunięcie, gdyż jak wiadomo ciężko zamatować dwa króle jednocześnie, przynajmniej w początkowej fazie. Jednocześnie debiut niesie ze sobą pewne niekorzyści – mianowicie ciężko z niego coś urodzić.

Korwin-Mikke przyjął debiut Biedronia ze spokojem i przeszedł do obrony sycylijskiej. Korwin-Mikke szybko osiągnął przewagę, ale gra przeszła do bezpionowego zakończenia, w którym Korwin-Mikke miał króla, wieżę i skoczka, a Biedroń obu królów. Korwin-Mikke, dzięki błędowi Biedronia zdołał 145. ... Ne5 146. Kh4?? '''Ng6!!#''' To był jeden z niewielu w historii (obok przypadków [[wikipedia:pl:Mat_Beniowskiego|mata Beniowskiego]]) przypadków mata samym skoczkiem.

[[Plik:Atak korw mikke.png|center|thumb|Mat Korwin-Mikkego: 146. ... '''Ng6#''']]

Na powyższym diagramie widzimy, że skoczek robi podwójnego mata – Biedroń wprawdzie może uciec jednym królem, ale drugi wciąż jest w szachu, a żeby wygrać partię szachów, wystarczy zamatować jednego króla (o czym zapomniał Biedroń, a Korwin-Mikke pamiętał). Między innymi dlatego ten debiut nie zyskał na popularności. Korwin-Mikke partię ostatecznie wygrał 6-0, w ostatniej partii kompromitując Biedronia, gdyż Korwin-Mikke, chcąc dać przeciwnikowi fory, rozpoczął partię od [[wikipedia:Amar_Opening|otwarcia Amara (Nh3)]] (skrót od: ''Absolutely Mad And Ridculous''). Biedroń uparcie stosował jednak swój debiut i za każdym razem musiał polec.

''Dwóch homosiów na planszy – to się nie mogło udać.'' – skwitował Korwin-Mikke.

''Jakby nie spojrzeć królowa jest też zwana „hetmanem”, więc w sumie w polskich szachach każdy związek króla i hetmana będzie homoseksualny – nie przypominam sobie o kobietach-hetmanach.'' – skomentował Biedroń.

Korwin-Mikke zaczął coś mówić o grze z dziurą w płocie i został zdjęty z anteny.

== Obrona Kaddafiego ==
Tuż przed swoją tragiczną śmiercią [[Muammar al-Kaddafi|Muammar Kaddafi]] wymyślił bardzo sprytną obronę przeciwko wszystkim niemal (włączając część powyższych) otwarciom. Mianowicie po pierwszym ruchu białych 1. ... K? !!! Świetna odpowiedź. Nie ma króla – nie ma mata. Jest to jednak tylko ruch pozwalający wyczekiwać - ostatecznie do mata dochodzi, gdyż król zostaje na ogół ukryty w wieży.

[[Plik:ObronaKaddafiego.png|center|thumb|Obrona Kaddafiego]]

Kaddafi długo utrzymywał się w grze w swojej słynnej partii z [[NATO|Andersem Foghem Rasmussenem]] mimo przewagi materialnej Duńczyka. Ostatecznie Kaddafi przegrał zostając z jednym pionem.

== Inne otwarcia ==
<gallery>
Plik:Blitzkrieg11.png|1.Kxe8# – białe remisują w pierwszym ruchu zbijając króla przeciwnika, jednocześnie dając mata swojemu
Plik:Zergling rush.png|Zergling rush!
</gallery>

== Zobacz także ==
* [[Garri Kasparow]]
* [[Szachy]]

[[Kategoria:Szachy]]