Tekst źródłowy strony Radio

[[Plik:Radio Eltra Julia-stereo.jpg|300px|right|thumb|Radio w szczytowej formie rozwoju, kiedy do słuchania radia potrzebny był odbiornik radiowy]]
{{cytat|Zima nasza, wiosna wasza, a Lato z '''radiem'''!|Wrzuta na ścianie z lat 80.}}
{{cytat|Vysila stanice Česky Rozhlas|'''Radio''' u naszych sąsiadów}}
{{cytat|Uwaga, uwaga, nadchodzi!|DJ [[Stefan Starzyński]] w słuchowisku z [[1939]]}}
{{cytat|Radio wynalazła Maria Skłodowska-Curie |[[Ferdynand Kiepski]] o wynalezieniu '''Radia''' }}
{{cytat|Znów [[Justin Bieber|Bimber]]! Przełączaj, Krystyna!|Przeciętny [[Polak]] o audycji w '''radiu'''}}
{{cytat|Podajemy numer konta...|Program ekonomiczny na fali 66.6 MHz}}
{{cytat|Halo?|Ktoś przegrał 80 tysięcy złotych}}
{{cytat|Ołłł, jeaaa, jea jea jea, aj loooow ju soł maaacz, jea, beejbeee...|Radio codziennie o 12:00}}

'''Radio''' – urządzenie mówiąco-grające z początku ubiegłej epoki. Składa się z [[głośnik]]a (w [[Radio Maryja|niektórych przypadkach]] zastępowanego ryjem), [[elektronika|tajemniczych bebechów]] i pokręteł. W czasach historycznych radio miało skalę, zastąpioną obecnie przez kolorowe [[cyfra|cyferki]] na wyświetlaczu. Obecnie radia można słuchać również z innych urządzeń, jak np. [[telefon komórkowy]], [[komputer]], latarka, [[budzik]], [[kalkulator]], [[zegarek|zegarek na rękę]] i [[proteza zębowa]]. Tradycyjne radioodbiorniki są w zaniku.

== Powstanie radia ==
W roku [[1901]] na kornwalijskich klifach na półwyspie Lizard spotkało się dwóch dżentelmenów: [[Włosi|Włoch]] Giugliemo Marconi i [[Rosjanie|Rosjanin]] Aleksander Popow, aby stoczyć pojedynek o honor i [[wódka|pół litra]], kto naprawdę wynalazł boomboksa. Impreza, transmitowana przez BBC, RAI, Radio Moskwa, RMF FM i oczywiście Radio Maryja skończyła się remisem – wskutek tego przez kilkadziesiąt lat na Wschodzie uczono w szkołach, że radio wynalazł Popow, a na Zachodzie – że Marconi. Pierwszym programem przesłanym przez Marconiego do [[Stany Zjednoczone Ameryki Północnej|USA]] w roku 1901 były ''Rozmowy niedokończone'' – transmisję przerwała po pięciu minutach burza nadciągająca od strony [[Toruń|Torunia]].

== Złote lata radia ==
[[Plik:Konstantynow1.jpg|200px|right|thumb|Tu transmitowano propagandę na najwyższym na świecie (648 m) poziomie]]
Pierwsza polska stacja radiowa nazywała się ''Raszyn'' – nazwę wkrótce zmieniono na ''Warszawa I'' ze względu na podobieństwo do angielskiego słowa ''Russian''. W czasach socjalistycznych bliższe prawdy było określenie pierwsze.

Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] w Polsce powstały rozgłośnie radiowe, niektóre z nich nadające programy polityczne typu hardcore, np. ''Fala 49'' okraszone wrzutami muzycznymi z wiejskich festynów. Pierwsi znani didżeje to Wanda Odolska i Stefan Martyka, który swą popularność przypłacił głową<ref>[http://niniwa2.cba.pl/nietoperz_cicho.htm Stefan Lipiński ''Nietoperz cicho śmignął''] (uzyskano 13/12/08)</ref>. Grał nie te piosenki? W roku [[1956]] podczas wydarzeń poznańskiego czerwca rozjuszony lud zrzucał nadajniki transmitujące na tej samej fali program jedynie słusznego wtedy radia Moskwa<ref>zwane zagłuszarkami</ref>.

W latach 60. najpopularniejszym polskim didżejem był Józef Światło, prowadzący show pt. ''UB mega mix''. Niestety, sława okazała się równie szkodliwa co w przypadku Martyki<ref>[http://www.ipn.gov.pl/portal/pl/203/1587/Jozef_Swiatlo.html Józef Światło w archiwach IPN] (dostęp 13 grudnia 2008)</ref>. Tymczasem rodzima radiofonia rozpoczęła nadawanie programu na falach ultrakrótkich w paśmie niedostępnym dla polskich radioodbiorników: 88–100 MHz. Stąd dalej najpopularniejszymi rozgłośniami w Polsce były [[Wolna Europa|Radio Wolna Europa]], [[Głos Ameryki]] i [[Radio Luksemburg]]. Programów rozrywkowych dostarczały głównie radio Tirana<ref>Słynna zapowiedź tego radia: A teraz rubryka: Marksizm-leninizm doktryną zawsze młodą i naukową</ref> i Radio Beijing International<ref>Rozgłośnia stosowała specyficzną wymowę polskich wyrazów, m. in. /Chyny/</ref>.

== Koniec wieku ==
[[Plik:Jan Nowak-Jezioranski RFE.jpg|200px|right|thumb|Jan Nowak-Jeziorański, twórca innego radia]]
W latach siedemdziesiątych zorientowano się, że polskiego radia nikt nie słucha. W sprawie zorientował się nawet [[Maszt radiowy w Konstantynowie|maszt nadawczy w Gąbinie]], najwyższa konstrukcja techniczna na świecie, i z nudów zawalił się z hukiem. Masztu w dawnym rozmiarze zbudować nie zdołano, toteż postawiono na szybki [[lifting]] – tak powstała audycja [[Lato z radiem|Leto z rozhlasem]]<ref>Ljeto s radioprijomnikom</ref> i [[Program Trzeci Polskiego Radia|program III PR]], zwany pieszczotliwie trujką. Najpopularniejsza audycja w tym czasie to ''Litania przebojów'' zakończona tradycyjnie pierwszą trójcą. W programie [[Program Drugi Polskiego Radia|II PR]] odbywał się co niedzielę krótki kurs prawa pod hasłem „Jak szanować prawo autorskie”, w którym grano całe płyty nie bardzo przejmując się prawem autorskim lub wychodząc z założenia, że krajom [[komunizm|komunistycznym]] należy się z definicji [[GFDL]].

== Narodziny nowych technologii==
[[Heavy metal]] powstał wskutek fascynacji muzyków dźwiękami zagłuszarek, uprzyjemniających odbiór programów z zachodu. Inne popularne programy radiowe, głównie na falach krótkich, polegały na podawaniu cyfr w pięciocyfrowych grupach w różnych dziwnych językach, np: ''jedna, sedum, vosum, nulla, tři''<ref>Według nieoficjalnych informacji zdobytych przez [[Nonsensopedia|Nonsensopedię]] były to programy dla przedszkoli szpiegowskich</ref>. Tak oto narodził się ''digital broadcasting'' (radiofonia cyfrowa).

== W wolnej Polsce ==
Pierwsze niezależne rozgłośnie radiowe – radio FUN (później [[RMF FM]]), [[Radio Ze]]t i Radio „S” działały na mocy ustawy „Prawo Kaduka”<ref>''Dziennik Ustaw'' poz. nr 666</ref>. W myśl tej samej zasady nadawał także [[Radio Maryja|koncern toruński]]. Z biegiem czasu wprowadzono ustawę w myśl której nadawać każdy może, byle nie w eterze. Prawodawca przewidział zatem z dziesięcioletnim wyprzedzeniem boom radiofonii [[internet]]owej.

== Teoria o skracaniu fal radiowych ==
W początkowych latach radia nadawano na falach długich. W latach 60. słuchano radia na falach średnich, zwłaszcza zagranicznych rozgłośni rozrywkowych. W latach 70. i 80. podstawowym zakresem były fale krótkie, na których można było usłyszeć coś poza ''Strofami dla Ciebie'' i [[Jerzy Urban|Jerzym Urbanem]]. W następnym dziesięcioleciu słuchano radia na UKF. Obecnie proces przyswajania programu radiowego odbywa się z pominięciem fal radiowych.

== Lista ważnych rozgłośni radiowych w historii Polski ==
[[Plik:RMM.jpg|200px|right]]
* Radio Wolna Europa
* Radio Głos Ameryki
* BBC
* Radio Caroline
* Radio Luxembourg

== Słownik radiowo–polski ==
[[Plik:Radio.jpg|thumb|right|200px|Początki radia]]
* '''power play''' – utwór pojawiający się na antenie równie często, co kac po wypiciu alkoholu. Najpopularniejszym power playem od 80 lat jest utwór grany o północy przez [[Program Pierwszy Polskiego Radia|program I PR]].
* '''antena''' – miejsce, z którego nadawane są programy radiowe. ''Uwaga, jesteśmy na antenie'' – informuje DJ obawiając się, że za chwilę z niej spadnie.
* '''a teraz...''' – sposób rozpoczynania 50 procent wypowiedzi w programach radiowych
* '''czas na...''' – sposób rozpoczynania pozostałych 50 procent wypowiedzi w programach radiowych

{{przypisy}}


[[ar:الراديو]]
[[da:Radio]]
[[de:Radio]]
[[en:Radio]]
[[es:Radio (medio de comunicación)]]
[[fi:Radio]]
[[fr:Radio]]
[[he:רדיו]]
[[ja:ラジオ]]
[[no:Radio]]
[[pt:Rádio]]
[[Kategoria:Technika]]
[[Kategoria:Przedmioty codziennego użytku]]