Edytujesz „Stan wojenny”

{{słoń jakości}}
[[Plik:AGAD Gen. Wojciech jaruzelski 13 grudnia 1981.png|thumb|250px|[[Wojciech Jaruzelski]] prosi o wyłączenie promptera, bo nie miał klasy energetycznej A++, tylko C]]
'''Stan wojenny''' – wprowadzona w nocy z [[12 grudnia|12]] na [[13 grudnia]] [[1981]] roku pierwsza ogólnopolska akcja proekologiczna, która miała uświadomić Polaków, w jakim stopniu spalanie [[węgiel|węgla]] przyczynia się do globalnego ocieplenia oraz jak bardzo szkodliwy dla zdrowia jest pył PM2,5. Za jej przebieg była odpowiedzialna WRON-a – organizacja walcząca o ochronę gatunków zagrożonych wyginięciem i stanu środowiska w [[Polska|Polsce]].

== Historia ==
[[Plik:T-55A Martial law Poland.jpg|thumb|250px|Bojówki WRON-y poszukujące osób, które palą śmieci w piecach]]
{{NonNews|[[NonNews:Stan wojenny w Pajęcznie|Stan wojenny w Pajęcznie]]}}
Stan wojenny ruszył w nocy z 12 na 13 grudnia 1981. 13 grudnia [[Wojciech Jaruzelski]] ogłosił w telewizji, że prowadzona przez niego WRON-a zacznie uświadamiać Polaków, dlaczego warto dbać o środowisko naturalne. Swoje wystąpienie przeczytał z kartki. Po latach przyznał, że czytał z kartki, ponieważ szkoda mu było prądu na kiepskiej jakości prompter. Jaruzelski mówił, że [[Edward Gierek|poprzednia władza]] doprowadziła do załamania gospodarczego kraju, gdyż w wyniku palenia węglem w domach gwałtownie zwiększyła się liczba osób z różnymi chorobami układu oddechowego. Nagły wzrost kosztów służby zdrowia oraz mniejsze wpływy z podatku dochodowego zachwiały budżetem. Palenie węglem miało doprowadzić do anarchii i wojny domowej między [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą]] a [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|NSZZ „Solidarność”]]. Obie strony toczyły spór po uchwaleniu budżetu na rok [[1980]], w którym zmniejszono płace robotnikom, przenosząc pieniądze na inwestycje w odnawialne źródła energii i termomodernizację budynków mieszkalnych. Prezes WRON-y domagał się od Polaków działań na rzecz zmniejszenia oddziaływania na środowisko, gdyż [[Leonid Breżniew]] zagroził, że jeżeli Polska nie ograniczy stężenia pyłów PM2,5 w powietrzu o połowę, to [[Wojna|sam zrobi porządek]].

Podczas stanu wojennego działacze WRON-y i [[Milicja Obywatelska|MO]] (''Miłuj Ozon'', organizacji domagającej się działań na rzecz zmniejszenia dziury ozonowej) zaczęli finansować leczenie najciężej chorych na astmę osób (wysyłając je na wakacje do [[łagr|ośrodków wczasowych]]). MO niszczyła też składy węgla w koksowniach, doprowadziła do zdelegalizowania Solidarności, która domagała się zachowania deputatów węglowych i wymusiła na PZPR-ze wprowadzenie zakazu strajkowania dla górników wydobywających szkodliwy węgiel kamienny. Ekolodzy opanowali wszystkie elektrownie, ograniczając produkcję prądu o połowę i największe przedsiębiorstwa przemysłowe, w których dokonali niezbędnej modernizacji przestarzałych maszyn. Ekolodzy zachęcali Polaków do rezygnowania z poruszania się [[Samochód|samochodem]] w godzinach od 22 do 6 rano.

Aby zwrócić uwagę na rosnącą produkcję śmieci, WRON-a zachęciła większość redakcji gazet i czasopism do ograniczenia wykorzystania papieru. Największy wówczas dziennik ''[[Trybuna Ludu]]'' zaproponował, by podzielić gazetę na dwie części. I tak na pierwszych czterech stronach publikowano artykuły dziennikarzy ''Trybuny'', zaś na pozostałych pojawiały się teksty innych redakcji. Mniejsze redakcje chętnie przyjęły propozycję lidera branży i dołączyły do stanu wojennego, chwilowo zawieszając wydawanie swoich gazet do czasu zakończenia akcji.

Stan wojenny ograniczono 31 grudnia 1982 roku. Zawieszenie wiązało się ze sporem wokół WRON-ą a MO o niepoinformowanie przywódców akcji, że elektrownie nie produkują pyłów PM2,5 i że te wszystkie działania nie spełniły głównego celu. Toczące się kłótnie doprowadziły do upadku stanu wojennego 22 lipca 1983 roku.

== Ważniejsi organizatorzy stanu wojennego ==
* '''Wojciech Jaruzelski''' – prezes organizacji WRON-a.
* '''[[Milicja Obywatelska|MO]]''' ('''M'''iłuj '''O'''zon) – współpracująca z WRON-ą organizacja ekologiczna skupiająca się na zmniejszeniu dziury ozonowej. MO dzieliło się na dwie frakcje: aktywne w happeningach '''ZO-MO''' (''ZO'' od zła, jakim są dezodoranty) i prowadzącym konwersacje oraz wykłady '''[[Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej|OR-MO]]''' (''OR'' od ''orać'', gdyż ormowcy uwielbiali orać swoich przeciwników w dyskusjach).
* '''[[Jarosław Kaczyński]]''' – zachęcał Polaków do porzucenia węgla i przykrywania się ciepłą pościelą.
* '''Ryszard Ochódzki''' – prezes klubu Tęcza. 13 grudnia wywołał niemałe kontrowersje, kiedy zamiast podpalić węgiel w koksowniku, podpalił [[czołg]]. 31 grudnia 1981 roku zachęcił Polaków do niekupowania jednorazowych petard i zastąpienie jej [[Pałac Kultury i Nauki|jedną-symboliczną]]. Po wyburzeniu Pałacu Kultury i Nauki puste miejsce zagospodarowano parkiem.
* '''[[Stanisław Piotrowicz]]''' – niezależny ekolog, koordynator akcji w [[Rzeszów|Rzeszowie]].
* '''[[Albin Siwak]]''' – próbował przekonać Polaków do porzucenia nieekologicznych Fiatów na rzecz kupna <del>siwaków</del> [[Koń|siwków]].
* '''Marek Tumanowicz''' – zachęcał Polaków do spacerów i porzucenia roweru. Słynne stały się organizowane przez niego codzienne spacery w [[Świdnik]]u o godzinie 19:30.
* '''[[Jerzy Urban]]''' – zachęcał Polaków do oszczędzenia prądu przez wyłączanie telewizora podczas transmisji jego programu.

== Ocena stanu wojennego ==
[[Plik:Stan wojenny w Polsce - 1981-1983 - 01a.JPG|thumb|250px|Bojówka ZOMO zachęca przechodniów do powrotu do domu, bo norma stężenia pyłów PM2,5 w powietrzu została przekroczona o 430%]]
Jak pokazała historia, Polacy nie byli gotowi na taką formę zwrócenia uwagi na zanieczyszczenie środowiska. Największa krytyka pochodzi od [[górnik]]ów, którzy niechętnie wyrażali się o Jaruzelskim. Według nich, prezes WRON-y był przeciwieństwem Polaka, bo każdy prawdziwy Polak uważa węgiel za swoje bogactwo. W odpowiedzi na te zarzuty Wojciech Jaruzelski powiedział, że górnicy aż tak źle u niego nie mieli, bo [[Margaret Thatcher]] zaatakowała wszystkich pracowników kopalń, a on sam mógł niechcący urazić tylko 31 pracowników kopalni Wujek. Prezes WRON-y zwrócił jednak uwagę, że górnicy nie byli gorsi i sami atakowali ekologów z ZO-MO, którzy zachęcali górników do zastąpienia dezodorantów [[gaz łzawiący|innymi środkami]]. Krytykiem stanu wojennego był także [[Władysław Frasyniuk]], ale nikt go nie bierze na poważnie, odkąd świadkowie ujawnili, że w styczniu 1982 roku ZOMO zatrzymało go za palenie plastikiem w piecu.

== Odbiór na świecie ==
Stanem wojennym zainteresował się Zachód, który regularnie relacjonował działalność WRON-y i MO. Przeciwnikiem akcji był amerykański prezydent [[Ronald Reagan]], który uważał, że ekolodzy tak naprawdę chcą zaszkodzić amerykańskim kopalniom eksportującym węgiel kamienny. Stan wojenny spotkał się z wielką aprobatą w Europie Wschodniej i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckim]]. Zafascynowany wynikami prezydent [[Rumunia|Rumunii]] [[Nicolae Ceaușescu]] zmniejszył produkcję śmieci w swoim kraju przez ograniczenie produkcji żywności.

== Zobacz też ==
* [[powstanie węgierskie]]
* [[Wojciech Jaruzelski]]

[[Kategoria:Polska Rzeczpospolita Ludowa]]