Edytujesz „Wspinaczka”

{{cytat|<poem>– Kto to jest: wisi na ścianie i płacze?
– Dupa a nie alpinista</poem>|Stary dowcip wspinaczkowy}}
{{cytat|Ten co się drapie tam, gdzie go nie swędzi|Turysta o wspinaczu}}
'''Wspinaczka''' – ogólna nazwa ludzkiej działalności polegającej na usiłowaniu przytrzymania się rękoma ściany, wbrew wszelkim chęciom [[grawitacja|grawitacji]], próbującej człowieka od ściany oderwać.

== Historia ==
Już w pradawnych czasach ludzie z niewiadomych powodów usiłowali dotrzeć w miejsca dotychczas dla nich nieosiągalne, takie jak „wyspa na środku jeziora” czy „ta wielka góra za naszą osadą”. Niestety, niektórym ze śmiałków udawało się z takich eskapad powrócić, co skutkowało uznaniem takich wyzwań za wykonalne, a następnie poszukiwaniu kolejnych, jeszcze trudniejszych.

W szczególności pewna grupa ludzi upodobała sobie wchodzenie w nietypowe, wysokie miejsca, takie jak przełęcze, turnie i wysokie góry. Przy tym, jak się okazało, celem stało się wejście dokładnie tak, jak zostało to zaplanowane, a mniej istotnym – fakt, że na tę samą górę można było wejść z drugiej strony, wygodną ścieżką.

Od samego początku, w związku z wysoką śmiertelnością wspinaczy, trwały próby uczynienia wspinaczki bezpieczniejszym sportem, stąd po pierwszych próbach wspinaczki na żywca próbowano wykorzystywać liny i coraz lepsze metody [[asekuracja (wspinaczka)|asekuracji]].

== Typy nachylenia ścian ==
W zależności od stopnia nachylenia względem [[ziemia|ziemi]] można wyróżnić następujące typy terenu:
* '''teren połogi''' – występuje, gdy kąt nachylenia ściany względem gleby jest rozwarty. Innymi słowy: idziemy pod bardzo stromą górę, która jest naprawdę bardzo, bardzo stroma, ale nie jest idealnie pionowa. Jest łatwo, ale gdy [[odpadnięcie|pofruniesz]], wytrzesz sobą wszystko, co napotkasz po drodze.
* '''teren pionowy''' – kąt nachylenia względem gleby jest kątem prostym. W tej sytuacji generalnie masz przegwizdane. Loty, o ile nie spotkasz niczego wystającego po drodze, są zazwyczaj bezpieczne. Co nie znaczy, ze trzeba je bezwzględnie wykonywać, szczególnie gdy zapomniałeś zabrać liny.
* '''teren przewieszony''' – kąt nachylenia względem gleby jest kątem ostrym. Niedoświadczeni [[wspinacz]]e nie mają się czego bać: w takim terenie nie uda im się wyjść na wysokość, z której spadając będą mogli zrobić sobie coś więcej, niż ubrudzenie spodni.

== Rodzaje wspinaczki ==
Wspinaczkę można uprawiać na kilka sposobów, w zależności od terenu:
* '''Bouldering''' – rodzaj wspinaczki po głazach i niskich skałach. Uprawiany przez ludzi z lękiem wysokości lub takich, których nie stać na linę.
* '''Wspinaczka sportowa''' – odmiana, w której stawia się na bezpieczeństwo, łoi się drogi trudniejsze od „Ja cię {{Cenzura3}}”, a nawet trudniejsze od „{{Cenzura3}}, {{Cenzura3}} {{Cenzura3}}!”. Wspinacze sportowi najczęściej porozumiewają się przez okrzyki „Dajesz, dajesz!”, „Ciśnij!” i „Trzymaj!”.
* '''Taternictwo''' – uprawiane przez [[wspinacz|samobójców]], którym niestraszna jest asekuracja tradycyjna, całodniowe eskapady w góry i fakt, że [[Tatry]] są jedną wielką górą kamieni i jest tylko kwestią czasu, kiedy dostanie się którymś w łeb. Jak sama nazwa wskazuje, dotyczy to tylko wspinaczki wysokogórskiej w Tatrach. Jeśli zostajesz taternikiem, możesz chodzić po perciach niedostępnych dla turystów i kończyć listy frazą „Z taternickim pozdrowieniem”.
* '''Himalaizm''' – ogólna nazwa na wyłażenie tak wysoko, że nawet myśli zamarzają. Albo jeszcze wyżej. Robi się wyprawę na trzy tygodnie i usiłuje wejść na szczyt. Gdy już się wejdzie, to czasem się z niego nawet schodzi. A czasem nie.
* '''Drytooling''' – wersja wspinaczki, która powinna być uprawiana zimą dla takich, którzy lubią czekany i raki, ale boją się zimna. Uprawiana w cieple, najlepiej w słońcu.

== Bezpieczeństwo ==
Wspinacze twierdzą, że wspinaczka (wyjąwszy himalaizm) jest bezpieczniejsza od przeciętnej podróży [[samochód|samochodem]] czy jazdy [[rower]]em. Obiektywne zagrożenia występują o wiele rzadziej, w przeciwieństwie do innych aktywności nasze życie nie zależy od innych ludzi (np. [[Pirat drogowy|kierowców]]) często przemieszczających się w [[alkohol|innym stanie świadomości]]).

Oczywistym jest, że jest to bzdura wymyślona przez samych wspinaczy, by choć trochę usprawiedliwić szafowanie własnym życiem. Gdyby wspinaczka była bezpieczniejsza od jazdy samochodem, nie byłaby zaliczona do [[sport ekstremalny|sportów ekstremalnych]]. Poza tym normalni ludzie nie wychodzą nie wiadomo po co tak wysoko w górę, nie używają lin, nie uczą się węzłów i przede wszystkim, nie utrzymują, że ekstremalnie niebezpieczne sporty są w gruncie rzeczy bezpieczne.

== Style wspinaczki ==
Od kiedy na ten sam kamień udało się wejść co najmniej dwóm osobom, rozpoczęła się rywalizacja dotycząca tego, który z nich zrobił to lepiej, trudniej i w ogóle jest większym twardzielem. Gdy do użycia weszła asekuracja rozwinęły się rozmaite style wspinaczki.

=== Nago i na bosaka ===
Najczystszy z możliwych stylów, pokazujący, że ten, kto ukończył drogę, nie polegał na pomocy cudów techniki typu superprzyczepna guma i buty pozwalające stanąć nawet na niemalże nieistniejących krawądkach. Jest tylko człowiek, skała i odsłonięte części ciała, w które będą żądliły osy. Styl w praktyce rzadko stosowany, głównie ze względu na brak naturystycznych rejonów wspinaczkowych.

=== Free solo ===
Stosowany przez wspinaczy, którzy nie są przesądni i nie wierzą w takie ludowe bajania, jak asekuracja czy liny. Czasem wspinają się na trzeźwo. Najlepsi chodzą po takich drogach, do których większość średniozaawansowanych podchodzi z dygoczącymi łydkami. Zdaniem solistów tylko ten rodzaj wspinaczki powoduje poczucie jedności ze skałą i przyrodą. Styl ten wzmaga również uczucie wolności, szczególnie podczas długiego swobodnego spadku na piargi u podnóża skały.

=== On Sight (OS) ===
Najczystszy ze stylów, przy których wykorzystuje się linę. W Polsce zwany również „od strzału”. W teorii polega na tym, że wspinacz podchodzi do drogi, o której nic wcześniej nie wiedział, wiąże się liną, wspina i kończy drogę, bez odpadnięcia ani bloku. W praktyce sytuacja bardziej się komplikuje, w związku z poniższymi problemami:
* niektórzy dopuszczają użycie lornetek przy obserwacji drogi;
* niektórzy dopuszczają robienie pierwszej wpinki (tzw. pierwsza bezpieczna);
* nie istnieje jednoznaczne stanowisko dotyczące tego, gdzie kończy się droga (wpinką do łańcucha czy w NHR<ref>No hand rest – miejsce odpoczynku bez użycia dłoni</ref>);
* niektórzy uważają, że zaznaczenie magnezją niektórych chwytów (szczególnie kluczowych) nie psuje stylu.

W związku z powyższym często zdarza się sytuacja, gdy wspinacz uznaje coś za OS, ale środowisko uparcie twierdzi, że styl był niższy.

=== Pink Point ===
Styl przeznaczony dla słabiaków, którzy nie potrafią udźwignąć swojego zestawu [[karabinek|ekspresów]] i korzystają z takich już rozwieszonych.

=== All Free (AF) ===
Wszystko dozwolone. Wolno latać, wolno brać bloki, wolno patentować trudniejsze fragmenty. W zasadzie wszystkie chwyty dozwolone, byle tylko dojść do końca.
Tym stylem lepiej się nie chwalić, bo nie jest to żaden wyczyn.

=== Top Rope (TR) ===
Wspinaczka na wędkę, gdy lina biegnie od asekuranta, przez górne stanowisko i wraca do wspinacza. Nie jest to styl klasyczny i jeśli wspinacz nawet dolezie do końca, to nie może powiedzieć, że „zrobił drogę”. Przeznaczona dla ludzi, którzy chcą sobie uparcie popatentować drogę lub dla zwykłych cykorów, którzy boją się wspinać z liną wiszącą między nogami.

{{Przypisy}}
[[Kategoria:Sport]]
[[Kategoria:Wspinaczka]]