Edytujesz „Bohdan Chmielnicki”

{{sur|polskiego szlachcica|imię|Bohdan}}
__NOTOC__
[[Plik:BChmielnicki.jpg|200px|left|thumb|''O, w [[Toruń|Toruniu]] jest ładnie. Tam damy zachodnią granicę...'']]
{{cytat|Jerzego Chmielnickiego, potomka '''Bohdana Chmielnickiego''' hetmana zaporoskiego, w protekcyją naszą bierzemy, a chcąc go przychęcić do dzieł rycerskich tudzież naszey y Rzpltey usługi, kleynot szlachectwa polskiego onemu konferuiemy|Staropolski bełkot – dla dobicia '''Bohdana''' wśród potomnych}}
{{t|Bohdan Zenobi Chmielnicki <s>herbu Abdank</s>|[[język ukraiński|ukr.]] ''Богдан Теодор Зиновій Хмельницький'', ur. [[szablon:27 grudnia|27 grudnia]] [[xVI wiek|1595]] w [[Czehryń|Czehryniu]], zm. [[szablon:6 sierpnia|6 sierpnia]] [[xVII wiek|1657]] tamże}}hetman zaporoski, przywódca powstania Chmielnickiego, bohater narodowy [[Ukraina|Ukrainy]], a do tego pisarz, ba, nawet jedyny Kozak w tamtych czasach, który umiał pisać.
== Pochodzenie ==
Bohdan był wnukiem starego kozackiego [[ban]]ity, którego rodu pozbawiono szlachectwa, i synem przewodniczącego sądu grodzkiego, szlachcica z <s>ojca</s>, dziada i pradziada. Sam Bodzio nigdy się do bycia chłopem nie przyznał, ale taki stan rzeczy zmienił dopiero jego syn.

== Biografia ==

=== Młodość i początki kariery ===
Bohdan urodził się w 1595 roku i po znajomości ojca ze [[Stefan Żółkiewski|Stefanem Żółkiewskim]] został przyjęty w 1608 do katolickiej szkoły we Lwowie, którą Żółkiewski w tym okresie założył. Choć ze względu na swoje prawosławie był tam uznawany za wypierdka Szatana, jakoś udało mu się wytrwać do ukończenia nauki gramatyki, poetyki i retoryki (ech, [[tolerancja religijna]]...). Wiadomo też, że brał udział w bitwie pod Cecorą w 1620, podczas której dostał się do niewoli i przez 2 lata nauczył się kolejnych dwóch języków. Stwierdziwszy, że niczego więcej od Tatarów się nie dowie, po prostu zwiał.

Mniej więcej w 1630 armia zaporoska ogłosiła [[casting]] na pisarza wojskowego. Bodzio nie chciał. Powiedział, że zgodzi się tylko wtedy, jeśli nikt inny wśród Kozaków nie umie pisać. Wojskowi szukali 7 lat, a po tym okresie wrócili do Chmielnickiego i wyjaśnili mu, że rzeczywiście, jest tym jedynym. On, niczym [[Wiktor Juszczenko|dzisiejsi]] [[Wiktor Janukowycz|ukraińscy]] [[Julia Tymoszenko|politycy]], pomyślał sobie, że wybory na pewno zostały sfałszowane, ale cóż, umowa to umowa, przyjął posadę.

Był to okres, w którym Bohdan przyglądał się działaniu wojska kozackiego i od czasu do czasu podróżował na sejmy do różnych stolic, aby błagać o łagodne potraktowanie przegranych – Kozaków zaporoskich, znaczy się. Planował też własne powstanie i utworzenie niepodległej Ukrainy – był jednak cierpliwy i czekał na odpowiedni moment.

=== Powstanie Chmielnickiego ===
[[Polska]] w 1648 była jedną z najpotężniejszych gospodarek świata ale mając 12 mln ludzi potrafiła wystawić 16 tyś wojska, a dodatkowo zmarł wtedy Władysław IV Waza, król kraju. Na to czekał Bohdan Chmielnicki. Uznał rodzinny Czehryń za stolicę, stworzył rząd i pozawierał kilka sojuszy (z [[Austria|Austrią]], wrogami Austrii, [[Turcja|Turcją]], wrogami Turcji, itd.). A dodatkowo w międzyczasie został hetmanem, więc miał większy posłuch wśród ludzi. Rozpoczął zatem rebelię.
Podczas pierwszej bitwy Kozacy chamsko zamknęli jako jeńców [[Stefan Czarniecki|Stefana Czarnieckiego]] i paru innych posłów. Zrobili to, żeby „mieć jakikolwiek powód, by nie przystać tępo na miażdżące warunki pokoju z Polakami”. Okazało się to w sumie niepotrzebne, bo i tak gdzieś do 1652 ludzie Chmielnickiego radzili sobie nadspodziewanie dobrze – czyli wraz z chanatem krymskim udało im się wygrać kilka bitew.

W 1654 Chmielnicki podpisał [[ugoda perejasławska|umowę z Rosją]], nawet jej nie czytając. Popełnił wtedy głupi błąd. Ugoda była bowiem o tym, że Kozacy oddają się pod opiekę cara, a jeśli uda im się oderwać od Rzeczpospolitej, przyłączą swoje państwo do Rosji. Nim Bodzio zauważył, co zrobił, w Kijowie rosyjskie wojsko już popijało wódkę. Do tego obrócili się przeciw niemu Tatarzy. Już wkrótce zwierzchność nad obszarem na wschód od [[Dniepr]]u przejął car. Jeszcze kilka bitew i zachód też stracił. Nie dość, że rozbił Zaporoże, to jeszcze osłabił Rzeczpospolitą, u której mógł liczyć na jako taką autonomię. I za to dziś się go na Ukrainie ceni. Tylko na Ukrainie.

{{DEFAULTSORT:Chmielnicki, Bohdan}}

[[Kategoria:Przywódcy]]
[[Kategoria:Ukraińcy]]