Tekst źródłowy strony Cesarstwo Rzymskie

'''Cesarstwo Rzymskie''' – starożytne państwo obejmujące obszary basenu [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] i całą [[Francja|Galię]]. Cesarstwo powstało 27 roku p.n.e., kiedy Oktawian August znalazł sposób na podbicie ostatniej wioski w Galii, dzielnie broniącej się za pomocą [[Kociołek Panoramixa|Kociołka Panoramixa]].

== Historia ==
Po podbiciu ostatniej wioski w Galii Oktawian August zdecydował się stworzył nowe państwo, które nie będzie mieć nic wspólnego z republiką, która była za [[Juliusz Cezar|Cezara]]. Jedną z jego pierwszych decyzji było stworzenie aktywnego społeczeństwa, które będzie samo decydować o wielu sprawach. Pomysł zaniechano w 33 roku naszej ery, kiedy to w [[Jerozolima|Jerozolimie]] Żydzi (podżegani przez populistów z frakcji faryzeuszy) postanowiła opowiedzieć się za uwolnieniem kryminalisty Barabasza kosztem [[Jezus Chrystus|Chrystusa]]. Podczas przerwy w latach 33-64 władze sprawował sam cesarz, otaczający się senatorami. Rozkwit tej formy rządu był za [[Kaligula|Kaliguli]], który widząc niedoskonałość ówczesnego modelu słuchał się tylko swojego [[Koń|konia]]. Po latach do dawnego pomysłu wrócił [[Neron]], gdy okazało się, że decyzja z 33 roku okazała się dobra. Cesarz zauważył jednak, że gdyby zachowano to prawo to dzisiaj nie męczyłby się z [[Sekta|sektą]] zagrażającej istnieniu Cesarstwa. W przerwach od dyskusji na temat kształtu państwa pisał pierwszą w historii świata ustawę o krajobrazie przestrzennym we współpracy z nadwornym pisarzem [[Henryk Sienkiewicz|Henricusem Sencewicusem]]. Przez wieloletnie zaniedbania Neron tak intensywnie pracował, że robota paliła mu się w rękach. Ustawę przetestowano w 64 roku w Rzymie, a później w 70 roku w Jerozolimie. Dzięki uporządkowaniu ulic ocieplono wizerunek miasta. Jedną ze zmian było zastąpienie kwadratowych płyt chodnikowych okrągłymi (tzw. ''Burning''). Lepiej prezentuje się drogi sprawiły, że Nerona zaczęto nazywać [[Nero Burning Rom|Burning ROM-em]].

Po śmierci Nerona w 68 roku próbowano wrócić do tradycyjnego modelu rządzenia, jeszcze sprzed 27 roku. Sama myśl o powrocie do republiki doprowadziła do wielkich walk o władzę i do masowego pogromu [[Żyd]]ów. Walkę o tron wygrał Wespazjan, który w ramach zadośćuczynienia obniżył podatki, obiecał ograniczyć inwestycje państwa w kulturę (np. rezygnując z odbudowy zabytkowej Świątyni Jerozolimskiej).

[[II wiek]] to głównie rozwijanie armii, inwestycje w budownictwo (w drogi, wały w Brytanii i akwedukty) i ciągły wstyd, że Rzym zamiast podbić prestiżową [[Iran|Persję]] zadowala się jakąś tam [[Rumunia|Dacją]]. Symbolem II wieku stał się mur Hadriana. Cesarz Hadrian po wycieczkę do [[Chiny|Chin]] pozazdrościł muru zapewniającego ochronę przed wrogami. Nie chcąc być gorszy wymyślił hasło ''Fac Imperium iterum fortis'' i w 128 roku rozpoczął budowę własnej ściany na północy imperium. Rok później pożałował swojej decyzji, bo po dofinansowaniu budowy [[Wielka Brytania|Brytole]] mieli dosyć nierządnicy rzymskiej i opowiedzieli się za wygonieniem okupanta. Po kilkudziesięciu głosowaniach w 416 roku decyzję o odejściu ogłosiła Teresa Maiuis. Niezależność połączone z rządami kobiety doprowadziły do wieloletniego kryzysu, trwającego do okolic [[Bista pod Hastings|1066]] roku.

W okolicach 200 roku Septymiusz Sewer wpadł na pomysł, by ograniczyć liczbę urzędników. W tym celu zastąpił poborców podatków żołnierzami. W efekcie coś zaczęło się psuć, kiedy okazało się, że nie ma kto bronić granic. Aby mieć pieniądze na zatrudnienie nowych żołnierzy, nieznacznie podniesiono podatki. W efekcie wyginęła klasa średnia, która zamiast płacić wysokie podatki wolała iść do armii i ginąć na pierwszej lepszej bitwie. Brak kupujących zboża doprowadził z kolei do kryzysu w rolnictwie i sektorze usług (głównie w handlu [[niewolnik]]ów). Próby naprawy finansów skończyły się fiaskiem, gdyż spora część mieszkańców nie chciała tracić swoich świadczeń socjalnych. Wkrótce kraj zaczął się dzielić na dwa fronty: zachodni wierzący w obecny system, który należało tylko poprawić oraz na drugi, który podkreślał, że największe sukcesy odnosiło państwo ''gdy za Kaliguli były niższe podatki''. Dalsze problemy finansowe tylko pogłębiały podział.

W 395 roku Cesarstwo rozpadło się na dwie części: zachodnią, która przez drukowanie pieniędzy bez pokrycia oraz promowanie nowoczesnego modelu społeczeństwa rozpadła się ''trochę'' szybciej od konserwatywnej wschodniej części. [[Cesarstwo Wschodniorzymskie|Wschodnia]] (ze stolicą w Konstantynopolu) przetrwała do 1453 roku, dumnie odpierając takie zagrożenia jak: Hunowie czy [[inflacja]]. Aby odróżnić się, Cesarstwo Wschodniorzymskie zaczęło mówić po [[Język grecki|grecku]]. Z czasem Wschód do reszty zaczął naśladować starożytną Grecję – wszelkie idee kończyły się na papierze a jak toczyli walki to właściwie sami z sobą (np. dyskutując o dogmacie Trójcy Świętej). Z Rzymu Wschód zaczerpnął zawody sportowe – głównie walki gladiatorów, którzy w nowych czasach zostali zastąpieni przez przeciwników [[Justynian I Wielki|Justyniana I]].

== Gospodarka ==
Gospodarka Cesarstwa Rzymskiego opierała się na handlu barterowym – i tak na przykład Egipt dawał Rzymowi zapasy papirusu, a w zamian Rzym brał z Egiptu zboże. Wzrost gospodarczy z I wieku był możliwy za sprawą braku publicznej służby zdrowia, [[Biurokracja|biurokracji]] i sanepidu, niskich podatków i innych [[Janusz Korwin-Mikke|znanym nam pomysłom]]. Z czasem jednak nadmierne rozdawnictwo chleba podczas igrzysk doprowadziło do wzrostu [[Inflacja|inflacji]]. Kolejni cesarzowi, aby ratować budżet, bili kolejne monety, starali się zmniejszyć szarą strefę niepłacącej podatków, tworzyli nowe programy socjalne i realizowali inne [[Prawo i Sprawiedliwość|znane nam skądś pomysły]].

== Ciekawostki ==
* W Cesarstwie Rzymskim obowiązywało prawo nakazujące prostytutkom malować włosy na blond lub rudo.
* Najpopularniejszym daniem w starożytnym Rzymie była tzw. ''Incepcia'' – krowa nadziewana świnią nadziewaną gęsią nadziewaną kaczką nadziewaną kurczakiem. Pierwszy przypis na krowę zachował się za sprawą kucharza Christophera Nolanusa pochodzącego z miasta Dicaprio.

{{Europa}}

[[:Kategoria:Dawne państwa]]