Edytujesz „Język fiński”

'''Język fiński''' – język z grupy ugrofińskich, rzekomo spokrewniony z [[język węgierski|językiem węgierskim]], coraz popularniejszy w Polsce ze względu na otwarcie rynku [[praca|pracy]] przez [[UE]]. Niezwykle trudny, co skutkuje tym, że [[Polak|Polaków]] w [[Finlandia|Finlandii]] nie ma zbyt wielu. Jedyną pociechą jest to, że drugim [[język|językiem]] urzędowym w Finlandii jest o wiele łatwiejszy [[język szwedzki]]. Przeciętny [[Fin]] mówi również po angielsku, używając trzech [[Angielskie czasy|czasów]].

==Fińska gramatyka==

Najbardziej charakterystyczne dla języka fińskiego jest osiemnaście [[przypadek|przypadków]], co zresztą jest liczbą przybliżoną, bo sami [[Fin|Finowie]] nie mogą się ich doliczyć i podają liczbę między 15 a 20. Najdziwniejszy z przypadków to ''komitatiw'', który nie pozwala powiedzieć, że Fin idzie gdzieś z [[żona|żoną]] a tylko z żonami (''Tulen vaimoineni''). Tak więc w warstwie językowej w Finlandii obowiązuje beztroska [[poligamia]].

Dla Finów kategoria [[liczba|liczby]] nie jest tak oczywista, jak dla reszty świata. Ogólnoświatowe wezwanie ''Dwa piwa!'' (''Kaksi olutta'') to po fińsku liczba pojedyncza! Stąd bierze się plaga [[alkoholizm]]u, gdyż po pięciu [[piwo|piwach]] Fin czuje się dalej, jakby wypił jedno.

Nazwy [[Przypadek (gramatyka)|przypadków]] pochodzą z [[łacina|łaciny]], co nie utrudnia [[nauka|nauki]] fińskiego. Angielskie czasy, których jest szesnaście, są jednak o wiele bardziej skomplikowane.

==Zastodowanie fińskich przypadków w polszczyźnie==

! Sg.

! Pl

| align="left" |'''książka'''

| align="left" | '''książkat'''

| align="left" | Parittivus

| align="left" | Ile (czego)? kogo? czego?

| align="left" |'''książkaa'''

| align="left" |'''książkoja'''

| align="left" |'''książkan'''

| align="left" | '''książkoin'''

| align="left" | accusativus I

| align="left" |=Gen

| align="left" | =Nom

| align="left" | =Gen

| align="left" |'''książkana'''

| align="left" |'''książkoina'''

| align="left" |'''książkaksi'''

| align="left" |'''książkoiksi'''

| align="left" |-

| align="left" |'''książkoineen'''

| align="left" |-

| align="left" |'''książkitse'''

| align="left" | jbez kogo? Bez czego?

| align="left" |'''książkatta'''

| align="left" |'''książkoitta'''

| align="left" | jjak? kim? czym?

| align="left" |'''książkan'''

| align="left" |'''książkoin'''

| align="left" |'''książkassa'''

| align="left" |'''książkoissa'''

| align="left" |'''książkasta'''

| align="left" |'''książkoista'''

| align="left" |w kogo? w co? dokąd?

| align="left" |'''książkahan'''

| align="left" |'''książkoihin'''

| align="left" |'''książkalla'''

| align="left" |'''książkoilla'''

| align="left" |'''książkailla'''

| align="left" |'''książkoilla'''

| align="left" | na kogo? Na co? Dokąd?

| align="left" |'''książkalle'''

| align="left" |'''książkoille

'''Przykłady'''

* Nie czytaj tego '''książkasta'''! (z książki''')

* Zrób z tych notatek '''książkaksi''' (dosł. ''zamień te notatki w książkę'')

'''A teraz przetłumacz samodzielnie''':

* Jakieś '''zwierzakoja''' siedzą '''lampallani'''

* On ma to wszystko '''dupassa'''.

* Weź '''rękasi''' z '''brzuchaltani'''.

* On zmienił '''mieszkanien''' '''stodołaksi'''.

* Pogadam '''matkoineni'''.

==Gramatyczne konsekwencje deklinacji==

Łatwo zauważyć<ref>Metoda stosowana w podręcznikach akademickich, pomagająca autorowi pominąć najtrudniejsze partie tekstu</ref>, że ofiarą tak rozbudowanego systemu przypadków stały się [[przyimek|przyimki]]. System deklinacyjny nie obejmuje niestety wszystkich możliwości położenia przedmiotu, więc gdy Fin zorientuje się, że tego co myśli nie da się wyrazić przypadkiem, jest już najczęściej za późno. Dlatego wynaleziono '''poimki'''.

'''Przykłady'''

* talon '''''ympäri''' - naokoło domu (dosł. ''domu naokoło'')

* Tunnin '''''jälkeen''' - po godzinie (dosł. ''godzinie po''')

==Czasy i takie inne==

Język fiński nie zna [[czas (gramatyka)|czasu]] przyszłego, zatem jedyną radą dla [[emigrant]]ów jest ''No future!''. Zresztą z Finem jest równie trudno dogadać się, co z [[renifer]]em. Liczba tych ostatnich jest większa niż ludzi w Finlandii, ponieważ dla określenia Fina używa się jednego wyrazu (''Suomalainen''), a dla renifera aż dwóch: ''poro'' i ''hirvi''.

Język fiński jest '''aglutynacyjny''', co oznacza, że wszelkie [[końcówka|końcówki]], [[prefiks|prefiksy]] itp. dołącza się do wyrazu. I tak ''Sanon vaimollenikin'' oznacza ''Powiem też mojej żonie''. Taka oszczędność wyrazów wpływa zapewne na ogólnonarodowe [[skąpstwo]].

'''Przykład aglutynacji'''

* żona'''lla''' - na żonie

* żonalla'''ni''' - na mojej zonie

* '''żonallani'''kin''' - też na mojej żonie.

Zatem zamiast powiedzieć ''On leży też na mojej żonie'', Fin powie ''On leży '''żonallanikin'''''.

Jedyny plus języka fińskiego dla Polaków to łatwa i przejrzysta [[wymowa]] – pisze się prawie zawsze tak, jak się czyta, z wyjątkiem [[zjawisko|zjawiska]] nazywanego prosto i łatwo ''loppukahdennus''.

==Kilka pożytecznych wyrażeń==

*''Vodka Finlandia on paras!''

*''Vittu!''

*''Kiitosaauu!''

*''Painu vittuun!''

*''Perkele!''

*''Portto!''

*''Huora!''

*''En puhu suomea''

*''perselleen!''

*''Joulupukki''

*''Jokerit''

*''sauna''

*''tottelemattomuudessansakaan''

{{języki}}

[[kategoria:Języki świata]]