Edytujesz „KrAZ”

[[Plik:Wyposażenie_i_sprzęt_2._Mazowieckiej_Brygady_Saperów_w_Kazuniu_(02).jpg|250px|thumb|Biała, bo zimowa rzeczywistość [[Wojsko Polskie|polskiej armii]]]]
{{cytat|W Rosji Radzieckiej to drzewo rozwala się o '''KrAZ-a'''|[[Radziecka inwersja]] o KrAZ-ie}}
{{cytat|'''KrAZ''' – jeszcze nigdy demolka nie była tak prosta!|Hasło reklamowe firmy}}
'''KrAZ''' (po [[Ukraina|ichniemu]] КрАЗ od Кременчуцький автомобільний завод) – pierwotnie radziecki, a obecnie ukraiński<ref>Jeszcze, jeszcze... – przyp. [[Władimir Putin]]</ref> producent ''bolszych'' samochodów ciężarowych, wojskowych, a także ciężarowo-wojskowych. Oprócz tego w pierwszych latach istnienia fabryki produkowano tam też prefabrykowane przęsła [[most]]owe.

== Historia ==
Początki fabryki sięgają czasów powojennych. Decyzję o budowie czcigodny [[Józef Stalin]] o ustach słodszych od malin podjął 31 sierpnia 1945 roku. Po niespełna trzech latach fabryka była gotowa do pracy, a dzięki doskonałej radzieckiej metodzie pracy pierwsze 43-metrowe przęsło mostowe było ukończone już po niespełna roku. Fabryka produkowała sobie przęsła do 1952, gdy przy władzy zaczął zastępować coraz bardziej chorego Stalina niejaki [[Nikita Chruszczow]], który był znacznie bardziej otwarty na Amerykę. Spełnianie swojego ''American dream'' zaczął od planów stworzenia wielkich pól kukurydzy. Potrzebował do tego celu wydajnych kombajnów, do których postanowił przekwalifikować fabrykę w Kremenczugu. W tym celu dotychczasowych robotników wysłano na Sybir<ref>To już nie stalinizm, towarzyszu. Tu się ludzi nie zabija!</ref>. Nowa ekipa rozpoczęła pracę w 1952 roku. Z czasem okazało się jednak, że z kukurydzy złota nie będzie, chociaż jedno i drugie żółte i Komitet Centralny Partii podjął decyzję o przeniesieniu do Kremenczuga produkcji trzyosiowych samochodów ciężarowych JAZ. Ponieważ partyjni nie pałali kreatywnością nazwę samochodów zmieniono na KrAZ. Od tego czasu firma stała się głównym dostawcą samochodów dla wojsk w Układzie Warszawskim i poza nim, a także wywrotek przeznaczonych do pracy w ciężkich warunkach. Pozycję tę dzielnie okupuje do dziś wespół z takimi firmami jak białoruski MAZ czy polski [[Jelcz]].

== Modele ==
{{Youtube|VL2LhSm_HlE|width=300|Krótka reklamówka od producenta niczym amerykański serial sensacyjny<ref>Wybuchające samochody included</ref>}}
Mimo że produkcja trwa już ponad {{#expr:{{#expr:{{CURRENTYEAR}}-1952}} round -1}} lat w zasadzie wszystkie modele tego producenta charakteryzują się wieloma wspólnymi cechami:
* Charakterystyczną kabiną z wysuniętą do przodu komorą silnika przywodzącą na myśl amerykańskie trucki. W rzeczywistości chodzi o to, żeby kierujący nie ogłuchł.
* Zderzakiem w postaci stalowej belki o grubości kilkunastu centymetrów zamontowanym bezpośrednio do ramy pojazdu.
* Marnym wspomaganiem kierownicy pochodzącym z ciągnika rolniczego, przez co samochodem bardzo ciężko się steruje oraz potężną średnicą zawracania. To zaś w połączeniu z wymienionym wcześniej zderzakiem powoduje, że większość przeszkód na drodze znacznie wygodniej jest rozwalić niż objechać dookoła.
* Niebotycznymi właściwościami terenowymi. Głębokość brodzenia wynosi od 1 do 1,5 metra, a prześwit między 38 a 42 centymetrów.
* Ponadnormatywną szerokością rzędu 2,7 metra, przez co po polskich drogach nie można poruszać się bez uzyskania zezwolenia<ref>Choć pas ruchu i tak ma zazwyczaj od 3 do 3,5 metra</ref> oraz pomalowaniu samochodu w głupie wzorki.
* Brakiem tradycyjnych podgrzewaczy paliwa. Zamiast tego producent zaleca używać lutownicy lub rozpalać ognisko pod zbiornikiem paliwa.
Wszystko to sprawia, że samochody te są obiektem westchnień wojskowych, pracowników żwirowni i innych ludzi zajmujących się demolką.

=== KrAZ 214 i 219 ===
[[Plik:2P5 Korshun.jpg|250px|thumb|KrAZ 214 wraz z wyrzutnią rakiet typu <del>korniszon</del> Korszun]]
Najmniej ''bolszoj'' ze wszystkich produktów KrAZ-a. Produkowany od 1951 do 1963 roku, najpierw jako JAZ. Od późniejszych konstrukcji wyróżnia się beznadziejnym, bo niespełna siedmiolitrowym silnikiem o mocy 205 koni mechanicznych i śmiesznym momencie obrotowym na poziomie 275 N•m. W dzisiejszych czasach niewiele gorszą charakterystykę ma przeciętny Volkswagen Golf. Samochodu nie ratowała nawet niska masa własna na poziomie 6300 kg – pusty samochód dało się rozbujać maksymalnie do 54 km/h i to z górki, a ładowność wynosiła skromne 7 ton. Dodatkowo prowadzenie utrudniał brak synchronizatorów większości biegów. Mimo tych wad dzięki napędowi 6x6 oraz skomplikowanemu układowi jezdnemu z możliwością blokowania wszystkich dyferencjałów samochód sprawdzał się jako transporter drewna na Syberii oraz pojazd wojskowy, też na Syberii.
[[Plik:Tu-144LL towed by a KrAZ truck.jpg|250px|thumb|Tak, samolot też da się tym pociągnąć]]
=== KrAZ 255-258 ===
Pierwszy model, który był zbudowany w miarę sensownie. Produkowany był od 1963 do 1979. W stosunku do 214-ki niewiele jest zmian zewnętrznych, mamy je za to w mechanice. Przede wszystkim w samochodzie umieszczono potężny, piętnastolitrowy silnik V8 JaMZ-238 o masie 1400 kilogramów, mocy 240 koni oraz momencie obrotowym 866 N•m. Dodatkowo zastosowano synchronizatory między 2 i 3 także 4 i 5 biegiem, dzięki czemu obyło się bez zatrzymywania samochodu przy jakiejkolwiek zmianie przełożenia<ref>Ależ pomysłowi ci [[Radzieccy naukowcy|radzieccy uczeni]]!</ref>. Wersje z napędem wszystkich kół otrzymały ponadto reduktor i wyciągarkę z liną o wytrzymałości na rozciąganie rzędu 80 kN. Wszystko to miało umożliwić demolkę jeszcze sprawniejszą i przyjemniejszą. Być może czytelnika zastanowi tu fakt jak wyciągarka o maksymalnym obciążeniu rzędu 8 ton ma się przydać w samochodzie o masie własnej 12 ton. Jest to jednak stosunkowo proste do wyjaśnienia. Współczynnik tarcia w terenie wynosi mniej niż 0,2, co oznacza, że w terenie płaskim obciążenie na linie wynosiło ''zaledwie'' 24 kN. Samochód odznaczał się zużyciem paliwa na poziomie 42 litrów na 100 km/h na drodze oraz około 100 l/h w terenie. KrAZy z tej rodziny miały ładowność na poziomie 8 ton i mogły holować przyczepy o masie do 30 ton, dzięki czemu w razie potrzeby można wyciągnąć z ich pomocą wyciągnąć z błota nawet [[czołg]]. Wyjątkiem był ciągnik siodłowy mogący holować nawet pięćdziesięciotonowe naczepy.

Wersje:
* '''255''' – wersja podstawowa, bez zabudowy, bardzo często przerabiana na dźwigi lub tzw. ciężką pomoc drogową. Zaletą jest możliwość dojazdu do klienta w każdych, ale to naprawdę każdych warunkach.
* '''255B''' – wersja wojskowa z zabudową skrzyniową czyli najbardziej klasyczny model. Wyróżnia się charakterystycznym ''balonowym ogumieniem''.
* '''255W''' – wojskowy ciągnik siodłowy o napędzie 6x6. Gdy Rosjanie zechcą nas ostrzelać zza białoruskiej granicy, najpewniej przywiozą działa przy użyciu tych właśnie pojazdów. Również na ''balonach''.
* '''256''' – wywrotka o napędzie 6x4, najgorzej nadaje się do demolki, ale do jazdy po żwirowni od biedy wystarcza.
* '''257''' – chłodnia dowożąca syberyjskim drwalom zawsze zimną wódkę niezależnie od pogody.
* '''258''' – cywilny ciągnik siodłowy lub samochód do transportu drewna w układzie napędowym 6x4 lub 6x6.
* '''Wussow''' – specjalna wersja dla [[NRD]] z podwójną kabiną. Bo Niemcy jak wiadomo to zwierzęta stadne.
[[Plik:ППС-84 понтонный парк специальный 1.JPG|250px|thumb|Tak, da się to zanużyć aż tak głęboko]]
=== KrAZ 260 ===
Wersja rozwojowa powyższego, produkowana od 1983 do czasów dzisiejszych. W zasadzie jedyne ważniejsze zmiany to lekki lifting kabiny, który upodobnił samochód do współczesnych konstrukcji zachodnich oraz wprowadzenie skrzyni biegów z kompletem synchronizatorów. Dodatkowo pojawiły się silniki JaMZ-238 w nowych, lepszych wariantach – moc wynosi 240, 330, 350 lub 400 koni w zależności od wersji, ponadto nowsze wersję są ekologiczne, gdyż o dziwo spełniają europejskie normy EURO IV. Aby zdezinformować ewentualnych dywersantów wprowadzono też nowy system oznaczeń wersji, w którym nie łapie się nikt poza jego wynalazcą, niejakim Wanią, i to tylko, gdy ten obali pół litra. Na lata dziewięćdziesiąte przypada ofensywa wersji podwozia – pojawiły się 4-osiowe wywrotki oraz skrócone dwuosiowe podwozia pod zabudowę.

== Surowce do budowy KrAZ-a ==
{{Youtube|oh6MLmXlFTw|width=300|Nie do końca udany przykład wyciągania czegoś z wody}}
Ten samochód nie byłby tym, czym jest, gdyby nie unikalne pochodzenie materiałów do ich konstrukcji:
* żelazo z samego jądra ziemi,
* skóra na siedzenia z [[tygrys]]ów syberyjskich<ref>Nie ma tu znaczenia, że to tak naprawdę cerata</ref>,
* plastikowe wykończenie kabiny wykonane z resztek granatów,
* lampy z reflektorów oświetlających Alcatrazz,
* zbiorniki paliwa z [[T-34]],
* paliwo z syberyjskich rafinerii,
* a jako płyny eksploatacyjne jad skorpiona.

== Ciekawostki ==
* [[USA]] jest jedynym krajem posiadającym wojska zmotoryzowane, który nie miał bądź nie ma KrAZ-ów we flocie.
* Kiedyś próbowano zainstalować silnik JaMZ-238L do MAZ-a 106, będącego kopią przegubowego [[Neoplan]]a Metrolinera. Autobus złamał się w pół.
* Za komuny produkcja KrAZ-ów kształtowała się na poziomie 50 000 rocznie, dziś jest to 2500 pojazdów na rok. Mimo to zarząd firmy twierdzi, że zakład się nieustannie rozwija.
* Największym odbiorcą KrAZ-ów oprócz Ukrainy jest [[Irak]]. Zapewne w wyrazie miłości wobec Ameryki.

{{Przypisy}}
{{Motoryzacja}}

[[Kategoria:Samochody]]