Edytujesz „Opera za trzy grosze”

'''Opera za trzy grosze''' (oryg. niem. ''Die Dreigroschenoper'') to tytuł bodaj najsłynniejszej ze sztuk scenicznych autorstwa dramaturga, [[poeta|poety]], uciekiniera i Marksisty [[Niemcy|niemieckiego]], [[Bertolt Brecht|Bertolta Brechta]]. Powstała w [[1928]] roku, wtedy też, [[29 sierpnia]], odbyła się jej premiera w [[Berlin]]ie.

==Historia powstania==

''Opera za trzy grosze'' nie bez [[kozera|kozery]] wpisała się w kanon repertuaru scenicznego najsłynniejszych teatrów świata. Jej tematykę przejął Brecht od [[Wielka Brytania|brytyjskiego]] dramaturga Johna Gaya, którego ''Opera żebracza'', powstała dokładnie dwieście lat wcześniej i odbiła się szerokim [[echo|echem]] w kręgach [[burżuazja|burżuazji]] i polityków [[Londyn]]u jako całkowicie oszczercza i przedstawiająca wyższe sfery w niekorzystnym, fałszywym świetle.

Brecht, świadom piętna jakie niesie ze sobą wywołanie [[skandal]]u (od młodości znany był z tego, że jego sądy i zachowania odbiegały dalece od utartych schematów), zdecydował się podjąć wyzwanie. Przy wydatnej pomocy szeregu współpracowników, tłumaczy i [[anestezjolog]]ów zdołał zaadaptować oryginalny angielski tekst, przetłumaczyć go i wprowadzić kilka absurdalnych momentów i zabawne, acz moralizatorskie zakończenie.

==Premiera i odbiór sztuki==

Berlińska premiera we własnym teatrze Brechta została przyjęta przez prasę i krytykę dość chłodno. Większość gości stanowili [[arystokracja|arystokraci]] i przedstawiciele rządzących sfer (jak to na premierach - darmowe drinki, towarzyska atmosfera i możliwość załatwienia czegoś bez kłopotliwej [[biurokracja|biurokracji]]). Głównie ich dotyka krytyka w sztuce i zareagowali oni żywym oburzeniem na dzieło artysty. Teatr prawdopodobnie zostałby zniszczony i spalony, jednakże skończyło się tylko na udzielnym [[foch]]u oraz wzmożonej sprzedaży waleriany i termoforów w następnych dniach. ''Opera za trzy grosze'' nie schodziła z desek teatru Brechta przez kolejne osiemnaście miesięcy, wyprzedzając o pięć drugą z jego sztuk, ''Bębny nocą, czyli przygody pewnej bardzo zagubionej, samotnej nastolatki w wielkomiejskiej dżungli'' z 1925 roku.

Po chłodnym [[początek|okresie początkowym]] [[krytyka literacka|krytyka]] zaczęła przychylniej wypowiadać się o nowej rewelacji scenicznej. Widzowie wypełniali [[teatr]] po brzegi, a recenzenci wiodących [[gazeta|gazet]] codziennych i periodyków literackich musieli przyznać, że coś jednak jest w tym, co dramaturg powiedział o podatkach, wykorzystywaniu biednych, niewolniczej pracy, podziale dóbr i niebezpieczeństwach wynikających z użycia ostrych narzędzi. Ostatecznie oficjalnie uznano, że sztuka jest naprawdę rewelacyjna.

Niestety, bardziej [[Adolf Hitler|radykalne rządy]] jakie zapanowały w Niemczech po 1933 roku uniemożliwiły zupełnie nawet wspominanie o niej szeptem, zresztą Brecht i tak już dawno [[emigracja|dał drapaka]].

==Sztuka==

===Osoby===

* Marcin Majcher, znany bezwzględny [[morderca]], zwany Nożownikiem
* Jeremiasz Brzoskwinka, przywódca [[bezdomny]]ch, nie lubi tego pierwszego
* Celina, jego żona, zaopatrzona w burzę włosów
* Paulina, ich córka
* Brązowy Tygrys, szef policji pochodzenia koreańskiego
* Janka, jego córka, potajemnie lekkich obyczajów
* pieśniarz śpiewający smutne piosenki
* szereg bezdomnych
* wielu policjantów
* burżuazja i inni odpychający ludzie podobnego autoramentu

===Przygrywka===

Pieśniarz śpiewa [[piosenka|piosenkę]] żałobną o śmierci Marcina Majchra, tym sposobem wyprzedzając [[fakt]]y, wiemy już bowiem, jak to się wszystko skończy. To typowy dla Brechta chwyt, wprowadza zamęt i daje do [[myślenie|myślenia]]; pozwala skupić się na akcji, nie na zakończeniu.

===Pierwszy akt===

Jeremiasz Brzoskwinka [[ściąga]] [[haracz]] od bezdomnych w mieście, nazywając ten proceder pomocą organizacyjną. Jego córka zupełnie nie może się pogodzić z działalnością ojca. Udaje się do bardzo eleganckiego baru, gdzie poznaje wąsatego, kulturalnego mężczyznę – Nożownika Majchra. Nie wie jednak, kim on jest, a ten uwodzi ją.

Na końcu aktu [[pieśniarz]] śpiewa smutną piosenkę o losie żebraków.

===Drugi akt===

Uwiedziona Paulina Brzoskwinka wraca do [[dom]]u, gdzie opowiada o wszystkim [[Matka|matce]]. Jej ojciec nie wytrzymuje nerwowo, robi sobie zimny okład i informuje policję o zajściu. Majcher, ostrzeżony przez Paulinę, szuka schronienia w [[agencja towarzyska|domu otwartym]], lecz tam zdradza go Janka, była kochanka. Przybywa komendant Brązowy Tygrys z brygadą osiemnastu aspirantów i innych nowicjuszy. Pojmują Majchra. Komendant jako człowiek wrażliwy wybucha płaczem, gdy spotyka na miejscu swoją córkę.

[[Grafika:Majcher_Jeremiasz.jpg|thumb|right|100px|Kłótnia Marcina Majchra i Jeremiasza z III aktu. Fotografia z 1929 roku.]]

===Trzeci akt===

Majcher wydostaje się z aresztu, odnajduje Jeremiasza i wyzywa go na [[pojedynek]], w którym sam [[śmierć|ginie]]. Żebracy buntują się przeciw przemocy Jeremiasza i wychodzą tłumnie na ulice miasta. Przerażeni obywatele uciekają z ulic, nadal obojętni na ich los. [[Paulina]] odtąd postanawia poświęcić życie pomocy dla nich, jednak zupełnie inaczej niż jej [[Ojciec|ojciec]].

===Zakończenie===

Pieśniarz wykonuje kolejną smutną piosenkę o śmierci Marcina Majchra (widać, z kim sympatyzuje [[autor]] i trupa), o niedoli biedaków, o dobroci [[Karol Marks|marksizmu ]] i o deserach [[Dr. Oetker]]a.

==Warto wiedzieć==

* Podczas pisania Brecht inspirował się starojapońskimi i starochińskimi podręcznikami do walki z tłumem
* Scena walki w akcie trzecim była realizowana [[Matrix|tak realistycznie]], że aktor grający Majchra zmieniał się co mniej więcej dwa [[miesiąc]]e
* Pełne wykonanie sztuki zajmuje ok. 4,5 godziny
* Polska premiera odbyła się w [[1957]] roku
* W oryginalny rękopis sztuki miała być wpleciona zakodowana przepowiednia o wybuchu epidemii czerwonki w 1942 roku
* Jest to kolejna sztuka Brechta, w której istotną rolę odgrywa postać matki.

==Zobacz także==

* [[Powieść za trzy grosze]]
* [[Film za trzy grosze]]
* [[Proces za trzy grosze]]
* [[Minuta rozmowy za trzy grosze]]

[[Kategoria:Literatura niemiecka]] [[Kategoria:Niemieckie utwory literackie]] [[Kategoria:Literatura]]
@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-'''Opera za trzy grosze''' ([[Język niemiecki|niem]]. ''Die Dreigroschenoper'') – bodaj najsłynniejsza ze sztuk scenicznych autorstwa dramaturga, [[poeta|poety]], uciekiniera i [[Niemcy|niemieckiego]] marksisty, [[Bertolt Brecht|Bertolta Brechta]]. Powstała w [[1928]] roku, jej premiera odbyła się w tym samym roku w [[Berlin]]ie.
+'''Opera za trzy grosze''' (oryg. niem. ''Die Dreigroschenoper'') to tytuł bodaj najsłynniejszej ze sztuk scenicznych autorstwa dramaturga, [[poeta|poety]], uciekiniera i Marksisty [[Niemcy|niemieckiego]], [[Bertolt Brecht|Bertolta Brechta]]. Powstała w [[1928]] roku, wtedy też, [[29 sierpnia]], odbyła się jej premiera w [[Berlin]]ie.
-== Historia powstania ==
+==Historia powstania==
-''Opera za trzy grosze'' nie bez kozery wpisała się w kanon repertuaru scenicznego najsłynniejszych teatrów świata. Jej tematykę przejął Brecht od [[Wielka Brytania|brytyjskiego]] dramaturga Johna Gaya, którego ''Opera żebracza'', powstała dokładnie dwieście lat wcześniej i odbiła się szerokim [[echo|echem]] w kręgach [[burżuazja|burżuazji]] i polityków [[Londyn]]u jako całkowicie oszczercza i przedstawiająca wyższe sfery w niekorzystnym, fałszywym świetle.
+''Opera za trzy grosze'' nie bez [[kozera|kozery]] wpisała się w kanon repertuaru scenicznego najsłynniejszych teatrów świata. Jej tematykę przejął Brecht od [[Wielka Brytania|brytyjskiego]] dramaturga Johna Gaya, którego ''Opera żebracza'', powstała dokładnie dwieście lat wcześniej i odbiła się szerokim [[echo|echem]] w kręgach [[burżuazja|burżuazji]] i polityków [[Londyn]]u jako całkowicie oszczercza i przedstawiająca wyższe sfery w niekorzystnym, fałszywym świetle.
 Brecht, świadom piętna jakie niesie ze sobą wywołanie [[skandal]]u (od młodości znany był z tego, że jego sądy i zachowania odbiegały dalece od utartych schematów), zdecydował się podjąć wyzwanie. Przy wydatnej pomocy szeregu współpracowników, tłumaczy i [[anestezjolog]]ów zdołał zaadaptować oryginalny angielski tekst, przetłumaczyć go i wprowadzić kilka absurdalnych momentów i zabawne, acz moralizatorskie zakończenie.
-== Premiera i odbiór sztuki ==
+==Premiera i odbiór sztuki==
 Berlińska premiera we własnym teatrze Brechta została przyjęta przez prasę i krytykę dość chłodno. Większość gości stanowili [[arystokracja|arystokraci]] i przedstawiciele rządzących sfer (jak to na premierach - darmowe drinki, towarzyska atmosfera i możliwość załatwienia czegoś bez kłopotliwej [[biurokracja|biurokracji]]). Głównie ich dotyka krytyka w sztuce i zareagowali oni żywym oburzeniem na dzieło artysty. Teatr prawdopodobnie zostałby zniszczony i spalony, jednakże skończyło się tylko na udzielnym [[foch]]u oraz wzmożonej sprzedaży waleriany i termoforów w następnych dniach. ''Opera za trzy grosze'' nie schodziła z desek teatru Brechta przez kolejne osiemnaście miesięcy, wyprzedzając o pięć drugą z jego sztuk, ''Bębny nocą, czyli przygody pewnej bardzo zagubionej, samotnej nastolatki w wielkomiejskiej dżungli'' z 1925 roku.
@@ Linia 13: / Linia 15: @@
 Niestety, bardziej [[Adolf Hitler|radykalne rządy]] jakie zapanowały w Niemczech po 1933 roku uniemożliwiły zupełnie nawet wspominanie o niej szeptem, zresztą Brecht i tak już dawno [[emigracja|dał drapaka]].
-== Sztuka ==
+==Sztuka==
-=== Osoby ===
+===Osoby===
-* Marcin Majcher, znany bezwzględny [[morderca]], zwany Nożownikiem;
-* Jeremiasz Brzoskwinka, przywódca [[bezdomny]]ch, nie lubi tego pierwszego;
-* Celina, jego żona, zaopatrzona w burzę włosów;
-* Paulina, ich córka;
-* Brązowy Tygrys, szef policji pochodzenia koreańskiego;
-* Janka, jego córka, potajemnie lekkich obyczajów;
-* pieśniarz śpiewający smutne piosenki;
-* szereg bezdomnych;
-* wielu policjantów;
-* burżuazja i inni odpychający ludzie podobnego autoramentu.
+* Marcin Majcher, znany bezwzględny [[morderca]], zwany Nożownikiem
-=== Przygrywka ===
+* Jeremiasz Brzoskwinka, przywódca [[bezdomny]]ch, nie lubi tego pierwszego
-Pieśniarz śpiewa [[piosenka|piosenkę]] żałobną o śmierci Marcina Majchra, tym sposobem wyprzedzając [[fakt]]y, wiemy już bowiem, jak to się wszystko skończy. To typowy dla Brechta chwyt, wprowadza zamęt i daje do myślenia; pozwala skupić się na akcji, nie na zakończeniu.
+* Celina, jego żona, zaopatrzona w burzę włosów
+* Paulina, ich córka
+* Brązowy Tygrys, szef policji pochodzenia koreańskiego
+* Janka, jego córka, potajemnie lekkich obyczajów
+* pieśniarz śpiewający smutne piosenki
+* szereg bezdomnych
+* wielu policjantów
+* burżuazja i inni odpychający ludzie podobnego autoramentu
-=== Pierwszy akt ===
+===Przygrywka===
-Jeremiasz Brzoskwinka ściąga [[haracz]] od bezdomnych w mieście, nazywając ten proceder pomocą organizacyjną. Jego córka, Paulina, zupełnie nie może się pogodzić z działalnością ojca. Udaje się do bardzo eleganckiego baru, gdzie poznaje wąsatego, kulturalnego mężczyznę – Nożownika Majchra. Nie wie jednak, kim on jest, a ten uwodzi ją.
+Pieśniarz śpiewa [[piosenka|piosenkę]] żałobną o śmierci Marcina Majchra, tym sposobem wyprzedzając [[fakt]]y, wiemy już bowiem, jak to się wszystko skończy. To typowy dla Brechta chwyt, wprowadza zamęt i daje do [[myślenie|myślenia]]; pozwala skupić się na akcji, nie na zakończeniu.
-Na końcu aktu pieśniarz śpiewa smutną piosenkę o losie żebraków.
+===Pierwszy akt===
+Jeremiasz Brzoskwinka [[ściąga]] [[haracz]] od bezdomnych w mieście, nazywając ten proceder pomocą organizacyjną. Jego córka zupełnie nie może się pogodzić z działalnością ojca. Udaje się do bardzo eleganckiego baru, gdzie poznaje wąsatego, kulturalnego mężczyznę – Nożownika Majchra. Nie wie jednak, kim on jest, a ten uwodzi ją.
+Na końcu aktu [[pieśniarz]] śpiewa smutną piosenkę o losie żebraków.
+===Drugi akt===
-=== Drugi akt ===
 Uwiedziona Paulina Brzoskwinka wraca do [[dom]]u, gdzie opowiada o wszystkim [[Matka|matce]]. Jej ojciec nie wytrzymuje nerwowo, robi sobie zimny okład i informuje policję o zajściu. Majcher, ostrzeżony przez Paulinę, szuka schronienia w [[agencja towarzyska|domu otwartym]], lecz tam zdradza go Janka, była kochanka. Przybywa komendant Brązowy Tygrys z brygadą osiemnastu aspirantów i innych nowicjuszy. Pojmują Majchra. Komendant jako człowiek wrażliwy wybucha płaczem, gdy spotyka na miejscu swoją córkę.
+[[Grafika:Majcher_Jeremiasz.jpg|thumb|right|100px|Kłótnia Marcina Majchra i Jeremiasza z III aktu. Fotografia z 1929 roku.]]
-=== Trzeci akt ===
-[[Plik:Majcher_Jeremiasz.jpg|thumb|140px|Kłótnia Marcina Majchra i Jeremiasza z III aktu. Fotografia z 1929 roku]]
-Majcher wydostaje się z aresztu, odnajduje Jeremiasza i wyzywa go na [[pojedynek]], w którym sam [[śmierć|ginie]]. Żebracy buntują się przeciw przemocy Jeremiasza i wychodzą tłumnie na ulice miasta. Przerażeni obywatele uciekają z ulic, nadal obojętni na ich los. Paulina odtąd postanawia poświęcić życie pomocy dla nich, jednak zupełnie inaczej niż jej ojciec.
-=== Zakończenie ===
+===Trzeci akt===
-Pieśniarz wykonuje kolejną smutną piosenkę o śmierci Marcina Majchra (widać, z kim sympatyzuje autor), o niedoli biedaków, o dobroci [[Karol Marks|marksizmu]] i o deserach [[Dr. Oetker]]a.
+Majcher wydostaje się z aresztu, odnajduje Jeremiasza i wyzywa go na [[pojedynek]], w którym sam [[śmierć|ginie]]. Żebracy buntują się przeciw przemocy Jeremiasza i wychodzą tłumnie na ulice miasta. Przerażeni obywatele uciekają z ulic, nadal obojętni na ich los. [[Paulina]] odtąd postanawia poświęcić życie pomocy dla nich, jednak zupełnie inaczej niż jej [[Ojciec|ojciec]].
-== Ciekawostki ==
-* Podczas pisania Brecht inspirował się starojapońskimi i starochińskimi podręcznikami do walki z tłumem.
+===Zakończenie===
-* Scena walki w akcie trzecim była realizowana [[Matrix|tak realistycznie]], że aktor grający Majchra zmieniał się co mniej więcej dwa [[miesiąc]]e.
-* W oryginalny rękopis sztuki miała być wpleciona zakodowana przepowiednia o wybuchu epidemii czerwonki w 1942 roku.
+Pieśniarz wykonuje kolejną smutną piosenkę o śmierci Marcina Majchra (widać, z kim sympatyzuje [[autor]] i trupa), o niedoli biedaków, o dobroci [[Karol Marks|marksizmu ]] i o deserach [[Dr. Oetker]]a.
+==Warto wiedzieć==
+* Podczas pisania Brecht inspirował się starojapońskimi i starochińskimi podręcznikami do walki z tłumem
+* Scena walki w akcie trzecim była realizowana [[Matrix|tak realistycznie]], że aktor grający Majchra zmieniał się co mniej więcej dwa [[miesiąc]]e
+* Pełne wykonanie sztuki zajmuje ok. 4,5 godziny
+* Polska premiera odbyła się w [[1957]] roku
+* W oryginalny rękopis sztuki miała być wpleciona zakodowana przepowiednia o wybuchu epidemii czerwonki w 1942 roku
 * Jest to kolejna sztuka Brechta, w której istotną rolę odgrywa postać matki.
-* Właścicielami praw autorskich do dzieła są prawdopodobnie potomkowie Hedwigi Katschinski – sprzątaczki w domu Brechta – której pisarz zalegał za wypucowanie mieszkanka właśnie trzy grosze.
+==Zobacz także==
-[[Kategoria:Niemieckie utwory literackie]]
+* [[Powieść za trzy grosze]]
+* [[Film za trzy grosze]]
+* [[Proces za trzy grosze]]
+* [[Minuta rozmowy za trzy grosze]]
+[[Kategoria:Literatura niemiecka]] [[Kategoria:Niemieckie utwory literackie]] [[Kategoria:Literatura]]