Edytujesz „Pan Tadeusz”

[[Plik:KostrzewskiFranciszek.Polowanie.1886.jpg|thumb|400px|''Kochajmy się...''<br>(''Pan Tadeusz'', ks. VI)]]
{{cytat|I'm your father, Thad.|Ksiądz Robak do '''Tadeusza'''}}
{{cytat|Na początku było słowo, a słowo było u '''Pana Tadeusza,'''|[[Biblia]] o '''Panu Tadeuszu'''}}
{{cytat|Woźny pas mu odwiązał, pas słucki, pas lity, przy tym pasie się świecą kutasy jak kity.|Fragment '''dzieła'''}}
{{cytat|Żadne dzieło tak nie zmusza do picia przy czytaniu, jak „Pan Tadeusz”|Sokrates}}
{{cytat|Spalić Rzym, tak. Jeśli spłonie przy tym „Pan Tadeusz”|Neron}}

'''Pan Tadeusz''', czyli '''Ostatni Zajazd na Litwie''' – historia szlachecka z roku 1811 i 1812, spisana we trzynastu księgach wierszem przez [[Adam Mickiewicz|Adama Mickiewicza]].

Dzieło to powstało w roku pańskim, a w którym dokładnie, to nikogo nie interesuje. Jak już wyżej wspomniano, utwór ten jest zapisany w trzynastu księgach, gdzie ta ostatnia opowiada historię nocy poślubnej Zosi i Tadeusza. Podobno Mickiewicz nie przyznawał się do napisania tej ostatniej i zwalił całą winę na [[Aleksander Fredro|Aleksandra Fredrę]], co akurat temu ostatniemu się podobało, bo inaczej popadłby w zapomnienie.

== Wstęp ==
„Pan Tadeusz, czyli ostatnia popijawa na Litwie”, jak sam tytuł wskazuje, opowiada o ostatniej knajpie (inaczej zajazd) w [[Polska|Polsce]], czyli na [[Litwa|Litwie]]. Nie od dziś wiadomo, że wielki polski wieszcz miał problemy z geografią. Historia rozpoczyna się rozbudowaną [[inwokacja|inwokacją]] opisującą piękno gnojowiska, jakie widział Mickiewicz w swojej wsi. Następnie dowiadujemy się o przybyciu Pana Tadeusza do '''Soplicowa''', gdzie do dziś produkuje się [[wódka|wódkę]] Soplica. Bohater zawiedziony zamknięciem swego ulubionego lokalu, przeżywa wiele przygód do czasu jego ponownego otwarcia.

== Główni bohaterowie ==
[[Plik:Szlachcic polski.jpg|thumb|300px|''Woźny pas mu odwiązał'',<br /> ''pas słucki, pas lity'',<br />''Przy którym świecą gęste [[kutas]]y jak kity...''<br />(''Pan Tadeusz'', ks. I).]]
* '''Pan Tadeusz''' – młodzieniec, degustujący w [[alkohol|alkoholach]] i [[posag|posagach]], charakteryzujący się szczególnym zainteresowaniem dużo młodszymi <s>dziewczynkami</s> kobietami, tępak, który nie ukończył szkoły.
* '''Jacek Soplica''' – [[ksiądz]], wytwarzający wg sekretnej receptury [[wódka|wódkę]] nazwaną jego imieniem. Domniemany ojciec Pana Tadeusza.
* '''Zosia''' – jakaś sierota, co to nic porządnie nie umie zrobić, prócz picia i handlowania zapałkami. Zosia jest jak młodziutka, pełna witamin, świeża, pachnąca brzoskwinia. 
* '''Telimena''' – opiekunka Zosi, znana we wsi kokosza. Ciotka Tadeusza. Stara pudernica, jest jak wysuszona, pomarszczona, puszczająca soki, wręcz rozpadająca się na kawałki już dojrzała brzoskwinia. Jak odbicie w lustrze sprzed dwudziestu lat
* '''Gerwazy''' – klucznik, inaczej woźny, robi najazd na gorzelnię.
* '''Hrabia''' – dziedzic [[Gorzelnia|gorzelni]].
* '''Sędzia''' – właściciel gorzelni.
<br>
'''Inni''' (ale bez nich by się obyło):
* Asesor
* Dobrzyński Maciej
* Jankiel
* Podkomorzy
* Rejent
* Stolnik Horeszko
* Wojski Hreczech

== Streszczenie ==

==== Księga I – Gnojownik ====
Pan Tadeusz wraca z dziesięcioletniej biby u znajomych. Nieoczekiwanie dowiaduje się, że jego pokój zajęła zgarnięta z ulicy sierotka '''Zosia'''. Pierwszy raz ujrzał ją, gdy kończyła pić piwo, następnie szybko uciekła z niewiadomych przyczyn (bo to zła kobieta była!). Tymczasem przyjaciel domu '''Wojski''' postanowił powitać młodzieńca. Urządza kolejną imprezę. Tadeusz jest trochę zmieszany, bo nie doleczył jeszcze kaca z poprzedniej zabawy, mimo to przyłącza się do biesiady. Do sali wchodzi upudrowana i wytapetowana '''Telimena'''. Ma tak dobry podkład, że Tadeuszowi wydaje się młoda niczym rączy źrebak (tak samo też rży). Między tymi dwojga zaczyna coś iskrzyć. Tymczasem wśród gości dochodzi do kłótni. Dwóch uczestników oskarża się wzajemnie o zamknięcie ostatniej knajpy w okolicy (w tym momencie dowiaduje się o tym Pan Tadeusz – jest to '''przełomowy moment utworu'''). Inny uczestnik biesiady proponuje zakończyć spór walką na kielichy, czyli zawodami w piciu. Nie dochodzi jednak do starcia, bo goście i tak już są wystarczająco schlani.

==== Księga II – Gorzelnia ====
[[Plik:Pan Tadeusz - Ksiega 2 1.JPG|thumb|300px|''Widzę jaja po 1000 zł...''<br>(''Pan Tadeusz'', ks. II)]]
Stary klucznik pokazuje Hrabiemu gorzelnię, o którą ten toczy spór z Sędzią. Hrabia bowiem jest prawowitym dziedzicem tego przybytku. Gerwazy opowiada mu o czasach świetności zakładu, kiedy to produkowano w nim 10 hektolitrów wódki dziennie i zaopatrywano nią połowę <s>Litwy</s> Polski. Rozdział ma ''dobitne'' wydźwięki patriotyczne. Na końcu ustępu Telimena proponuje zbieranie [[grzyb]]ków-halucynków.

==== Księga III – Tani podryw ====
Trwa grzybobranie. Telimena z racji swojego zawodu (patrz: Bohaterowie) szybko nudzi się wszystkim, czego się dotknie, a szczególnie robótkami ręcznymi, postanawia więc udać się w ustronie. Ku niepocieszeniu czytelników udaje jej się tylko nawiązać rozmowę z hrabią i Tadeuszem, nic więcej. Jednak Tadeusz otrzymuje w sekrecie klucz do jej pasa cnoty <ref>''Uczuł na ustach zimno; znalazł klucz i biały.<br>Papier w trąbkę zwiniony, był to listek mały<br>Porwał, schował w kieszenie, nie wie, co klucz znaczy,<br>Lecz mu to owa biała kartka wytłumaczy.''</ref>. Po pewnym czasie wszyscy wracają na obiad w okolice gorzelni. Kiedy trochę wytrzeźwieją, zauważą, że obiadu nikt nie zrobił.

==== Księga IV – Strzelanie po pijaku ====
Trwa polowanie na niedźwiedzia, bo obiad sam nie był łaska przyjść. Z racji dużego napięcia nerwowego, każdy z uczestników polowania sięga co chwilę po [[piersiówka|piersiówkę]], by dodać sobie odwagi. Każdy myśliwy oddaje niecelny strzał, choć jak to zwykle w Polsce bywa, wszystkim wydaje się, że trafili. Jednakże okazuje się, że naprawdę trafił tylko '''ksiądz Robak''', gdyż celował w Zosię, a jak wiadomo, głupi ma zawsze szczęście <ref>Yyy... nieszczęście.</ref>.

==== Księga V – Koniec picia, czyli kłótnia ====
Telimena postanawia zabrać Zosię na [[dyskoteka|dancing w remizie]]. Na biesiadzie Tadeusz nie zwraca już uwagi na Telimenę, co ją bardzo denerwuje. Młodzieniec woli degustować w winach... z Zosią. Obrażona kokosza udaje się do ustronia, gdzie niczym do [[Canossa|Cannosy]] przywędrował Tadeusz. Dzięki swojemu sprytowi i minie zbitego psa odzyskał szacunek Telimeny. Na kolejnej libacji urządzonej w starej gorzelni dochodzi do bójki o ów przybytek. Hrabia obmyśla plan odbicia gorzelni. 

==== Księga VI – Goździkowa przypomina... ====
Goście mają dość torsji po każdej zabawie. Gerwazy oskarża o stan żołądka Sędziego, który ponoć nie potrafi przygotować tak dobrze wódki jak Hrabia. Mając ogólne poparcie, Gerwazy oraz jego banda kiboli <ref>Kibole staropolscy, nie mylić ze współczesnymi!</ref> postanawiają odbić gorzelnię.

==== Księga VII – Wypijmy za błędy ====
[[Plik:Pan Tadeusz - Ksiega 7 1.JPG|thumb|300px|''I have power...''<br>(''Pan Tadeusz'', ks. VII)]]
Ksiądz Robak postanawia zrobić co w jego mocy, by zatrzymać gorzelnię dla Sędziego. Tymczasem Tadeusz ma już dość wiecznego kaca i postanawia wyjechać (notabene na inną imprezę). Nie udaje mu się to jednak, gdyż łapią go zwolennicy Gerwazego. Cała sprawa kończy się w kuchni, gdzie znaleziono alkohol. Tradycyjnie wszyscy kończą pod stołem.

==== Księga VIII – Zapowiedź otwarcia zajazdu ====
Robak, w przypływie niepohamowanej głupoty, sprowadza [[Rosja|Rosjan]] na pomoc Sędziemu. Ci krępują upojonych zwolenników Gerwazego, ale w zamian za pomoc żądają od Sędziego dziesięciu tysięcy butelek wódki. Sędzia godzi się na to z ochotą, jednak proponuje wcześniejszą „degustację”. Moskale z chęcią przystają na propozycję, upijają się i nie są w stanie ruszyć się przez tydzień. 

==== Księga IX – Chlańsko po otwarciu zajazdu ====
Sędzia uwalnia Gerwazego i spółkę, w zamian za współpracę i pomoc w pozbyciu się Rosjan, gdyż dziesięć tysięcy butelek wódki to zbyt duży wydatek jak na starą gorzelnię. Polacy przeganiają moskali śpiewając im [[disco polo]] <ref>Wg niektórych źródeł: <i>Jesteś szalona</i>.</ref>. Po wygranej walce, Sędzia czuje się tak szczęśliwy, że pogania swoich niewolników do pracy, a gorzelnia znów zaczyna prosperować jak dawniej, co prowadzi do otwarcia ulubionego zajazdu Pana Tadeusza zwanego „Bardzo polska nazwa, bo to bardzo polski utwór”. Ksiądz Robak przesadza jednak z ilością wypitego w amoku alkoholu i z ciężkim zatruciem trafia na odwyk.

==== Księga X – Abstynencja Jacka ====
Jacek Soplica, czując nadchodzące dni bez alkoholu, wyznaje Sędziemu swój sekretny przepis na najmocniejszą wódkę, tzw. [[okowita|okowitę]]. Przyznaje się też Gerwazemu, że to on we własnej osobie dolewał do alkoholu środki przeczyszczające, by przepędzić gości i nie zrujnować gorzelni. Nie miał jednak pojęcia, że to doprowadzi do zamknięcia lokalnej karczmy. Gerwazy przyznaje się ze swojej strony, że chciał wprowadzić swój nowy trunek w obieg, dlatego tak zwalczał monopol Sędziego na produkcję alkoholu i chciał odzyskać gorzelnię dla siebie i Hrabiego. Potem Robak zostaje zabrany i nigdy nie wraca. Na zawsze pozostaje w krainie wiecznej trzeźwości.

==== Księga XI – Nie wymyśliłem <s>tytółó</s> <s>tytuu</s> tytułu, bo miałem kaca ====
[[Plik:Pan Tadeusz - Ksiega 11 2.JPG|thumb|300px|''Panicz bogaty co miał w kluczu 3 powiaty i kwiaciareczka...''<br>(''Pan Tadeusz'', ks. XI)]]
Wszyscy, pamiętając przypadek Robaka, zaczynają pić z umiarem, czyli pół litra na łeb. Tadeusz i Zosia zostają zaręczeni, co prowadzi do błyskawicznego złamania tej reguły.

==== Księga XII – Kochajmy się ====
Opisano w niej dwanaście rodzajów alkoholi podawanych w szklankach, zdobionych w motyw czterech pór roku. Na zastawie zimowej przedstawiono picie grzańca. Na wiosennej picie piwa, na letniej – cydru, a na jesiennej – [[wino|wina]]. Na końcu goście rozchodzą się do domów chwiejnym krokiem uderzając w [[polonez|poloneza]] (dosłownie, bo chodzi tu o markę samochodu).

ygfyitfjt

== Morał ==

Przesłanie jest bardzo proste: Nie parkuj koło knajpy, w której piją [[Polacy]] (bo zniszczą ci samochód).

== Wpływ i przydatność ==
'''Pan Tadeusz''' został uznany za najbardziej nietypowe osiągnięcie w dziejach Polski <ref>Zasługujące na nagrodę Darwina, bo co roku zarzyna się dzięki niemu niezliczona ilość uczniów.</ref>, dlatego został okrzyknięty [[epopeja|epopeją]] narodową. Tekstami z tego dzieła robi się pranie mózgu wszystkim, nawet nieletnim. Dzieci są zmuszane do traktowania tej powieści jak [[Biblia|Biblii]], zawsze noszą ją przy sobie, a raz nauczone takiego precedensu, kultywują go przez całe życie. Z tego też powodu '''Pan Tadeusz''' był obecny przy ważnych wydarzeniach historycznych:
* 50 żołnierzy, podczas bitwy w okolicach [[Warszawa|Warszawy]] (II Wojna Światowa), uratowało się przed niemieckim ostrzałem zasłaniając się '''Panem Tadeuszem'''.
* Partyzanci, biorący udział w Powstaniu Warszawskim, zabili niemieckiego oficera twardą okładką '''Pana Tadeusza'''.
* Rozbitek z [[Titanic|Titanica]] dryfował na '''Panu Tadeuszu''' przez tydzień, aż w końcu go uratowano.
* [[Maria Skłodowska-Curie]] używała '''Pana Tadeusza''' jako podstawki pod próbki w laboratorium.
* [[Napoleon Bonaparte]], słynny z niskiego wzrostu, podkładał '''Pana Tadeusza''' pod siodło, aby wydać się wyższym.
* [[Tadeusz Rydzyk]] chowa w '''Panu Tadeuszu''' wszystkie pieniądze.
* [[Ferdynand Kiepski]] przechowuje w nim wódkę.


Pan Tadeusz przyczynił się również do opracowania metody destylacji polskiej wódki z najlepszych zbóż uprawnych na polach Syberii, na tej tam... Tajdze czy Tundrze (a może to była Sahara?).
Wódka ta zazwyczaj jest spożywana przez prawdziwych koneserów i konserwów (inaczej wapniaków) literactwa, w końcu wódka rozlewana jest w litrach (literactwo i litr wódki to wyrazy bliskoznaczne).

== Objawy uzależnienia ==

* myślisz że dalej jest wiek XIX;
* śpisz z Panem Tadeuszem pod poduszką;
* myślisz, że Polska jest pod zaborami, a Komuruski jest namiestnikiem carskim;
* a Napoleon jest władcą Francji;
* jesteś zakochany/a w księdzu Robaku.

== Ciekawostki ==

Według oficjalnej wersji (mało popularnej) '''Pan Tadeusz''' jest autorem dzieła, pod którym podpisywał się gdzie tylko mógł, nie racząc napisać swojego nazwiska. „Adam Mickiewicz” miało być tytułem książki, ale [[wikipedia|ktoś]] źle zrozumiał intencje autora, a tłumy podchwyciły wątpliwą informację jako słuszną.

{{przypisy}}

[[Kategoria:Polskie utwory literackie]]
[[Kategoria:Lektury szkolne]]