Edytujesz „Stan wojenny”

[[Plik:AGAD Gen. Wojciech jaruzelski 13 grudnia 1981.png|thumb|250px|Wojciech Jaruzelski prosi o wyłączenie promptera, bo nie miał klasy energetycznej A++, tylko C]]
'''Stan wojenny''' – wprowadzona w nocy z [[12 grudnia|12]] na [[13 grudnia]] [[1981]] roku pierwsza ogólnopolska akcja proekologiczna, która miała uświadomić Polaków, w jakim stopniu spalanie [[węgla]] przyczynia się do globalnego ocieplenia oraz jak bardzo szkodliwy dla zdrowia jest pył PM2,5. Za jej przebieg była odpowiedzialna WRON-a – organizacja walcząca o ochronę gatunków zagrożonych wyginięciem i stanu środowiska w [[Polska|Polsce]].

== Historia ==
[[Plik:T-55A Martial law Poland.jpg|thumb|250px|Bojówki WRON-y poszukujące osób, które palą śmieci w piecach]]
Stan wojenny ruszył w nocy z 12 na 13 grudnia 1981. 13 grudnia [[Wojciech Jaruzelski]] ogłosił w telewizji, że prowadzona przez niego WRON-a zacznie uświadamiać Polaków, dlaczego warto dbać o środowisko naturalne. Swoje wystąpienie przeczytał z kartki. Po latach przyznał, że czytał z kartki, ponieważ szkoda mu było prądu na kiepskiej jakości prompter. Jaruzelski mówił, że [[Edward Gierek|poprzednia władza]] doprowadziła do załamania gospodarczego kraju, gdyż w wyniku palenia węglem w domach gwałtownie zwiększyła się liczba osób z różnymi chorobami układu oddechowego. Nagły wzrost kosztów służby zdrowia oraz mniejsze wpływy z podatku dochodowego zachwiały budżetem. Palenie węglem miało doprowadzić do anarchii i wojny domowej między [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą]] a [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|NSZZ „Solidarność”]]. Obie strony toczyły spór po uchwaleniu budżetu na rok [[1980]], w którym zmniejszono płace robotnikom, przenosząc pieniądze na inwestycje w odnawialne źródła energii i termomodernizację budynków mieszkalnych. Prezes WRON-y domagał się od Polaków działań na rzecz zmniejszenia oddziaływania na środowisko, gdyż [[Leonid Breżniew]] zagroził, że jeżeli Polska nie ograniczy stężenia pyłów PM2,5 w powietrzu o połowę, to [[Wojna|sam zrobi porządek]].

Podczas stanu wojennego działacze WRON-y i [[Milicja Obywatelska|MO]] (''Miłuj Ozon'', organizacji domagającej się działań na rzecz zmniejszenia dziury ozonowej) zaczęli finansować leczenie najciężej chorych na astmę osób (wysyłając je na wakacje do ośrodków wczasowych). MO niszczyła też składy węgla w koksowniach, doprowadziła do zdelegalizowania Solidarności, która domagała się zachowania deputatów węglowych i wymusiła na PZPR-ze wprowadzenie zakazu strajkowania dla górników wydobywających szkodliwy węgiel kamienny. Ekolodzy opanowali wszystkie elektrownie, ograniczając produkcję prądu o połowę i największe przedsiębiorstwa przemysłowe, w których dokonali niezbędnej modernizacji przestarzałych maszyn. Ekolodzy zachęcali Polaków do rezygnowania z poruszania się [[Samochód|samochodem]] w godzinach od 22 do 6 rano.

Aby zwrócić uwagę na rosnącą produkcję śmieci, WRON-a zachęciła większość redakcji gazet i czasopism do ograniczenia wykorzystania papieru. Największy wówczas dziennik ''[[Trybuna Ludu]]'' zaproponował, by podzielić gazetę na dwie części. I tak na pierwszych czterech stronach publikowano artykuły dziennikarzy ''Trybuny'', zaś na pozostałych pojawiały się teksty innych redakcji. Mniejsze redakcje chętnie przyjęły propozycję lidera branży i dołączyły do stanu wojennego, chwilowo zawieszając wydawanie swoich gazet do czasu zakończenia akcji.

Stan wojenny ograniczono 31 grudnia 1982 roku. Zawieszenie wiązało się ze sporem wokół WRON-ą a MO o niepoinformowanie przywódców akcji, że elektrownie nie produkują pyłów PM2,5 i że te wszystkie działania nie spełniły głównego celu. Toczące się kłótnie doprowadziły do upadku stanu wojennego 22 lipca 1983 roku.

== Ważniejsi organizatorzy stanu wojennego ==
* '''Wojciech Jaruzelski''' – prezes organizacji WRON-a.
* '''[[Milicja Obywatelska|MO]]''' ('''M'''iłuj '''O'''zon) – współpracująca z WRON-ą organizacja ekologiczna skupiająca się na zmniejszeniu dziury ozonowej. MO dzieliło się na dwie frakcje: aktywne w happeningach '''ZO-MO''' (''ZO'' od zła, jakim są dezodoranty) i prowadzącym konwersacje oraz wykłady '''OR-MO''' (''OR'' od ''orać'', gdyż ormowcy uwielbiali orać swoich przeciwników w dyskusjach).
* '''[[Jarosław Kaczyński]]''' – zachęcał Polaków do porzucenia węgla i przykrywania się ciepłą pościelą.
* '''Ryszard Ochódzki''' – prezes klubu Tęcza. 13 grudnia wywołał niemałe kontrowersje, kiedy zamiast podpalić węgiel w koksowniku, podpalił [[czołg]]. 31 grudnia 1981 roku zachęcił Polaków do niekupowania jednorazowych petard i zastąpienie jej [[Pałac Kultury i Nauki|jedną-symboliczną]]. Po wyburzeniu Pałacu Kultury i Nauki puste miejsce zagospodarowano parkiem.
* '''[[Stanisław Piotrowicz]]''' – niezależny ekolog, koordynator akcji w [[Rzeszów|Rzeszowie]].
* '''Marek Tumanowicz''' – zachęcał Polaków do spacerów i porzucenia roweru. Słynne stały się organizowane przez niego codzienne spacery w [[Świdnik]]u o godzinie 19:30.
* '''[[Jerzy Urban]]''' – zachęcał Polaków do oszczędzenia prądu przez wyłączanie telewizora podczas transmisji jego programu.

== Ocena stanu wojennego ==
[[Plik:Stan wojenny w Polsce - 1981-1983 - 01a.JPG|thumb|250px|Bojówka ZOMO zachęca przechodniów do powrotu do domu, bo norma stężenia pyłów PM2,5 w powietrzu została przekroczona o 430%]]
Jak pokazała historia, Polacy nie byli gotowi na taką formę zwrócenia uwagi na zanieczyszczenie środowiska. Największa krytyka pochodzi od [[górnik]]ów, którzy niechętnie wyrażali się o Jaruzelskim. Według nich, prezes WRON-y był przeciwieństwem Polaka, bo każdy prawdziwy Polak uważa węgiel za swoje bogactwo. W odpowiedzi na te zarzuty Wojciech Jaruzelski powiedział, że górnicy aż tak źle u niego nie mieli, bo [[Margaret Thatcher]] zaatakowała wszystkich pracowników kopalń, a on sam mógł niechcący urazić tylko 31 pracowników kopalni Wujek. Prezes WRON-y zwrócił jednak uwagę, że górnicy nie byli gorsi i sami atakowali ekologów z ZO-MO, którzy zachęcali górników do zastąpienia dezodorantów [[gaz łzawiący|innymi środkami]]. Krytykiem stanu wojennego był także [[Władysław Frasyniuk]], ale nikt go nie bierze na poważnie, odkąd świadkowie ujawnili, że w styczniu 1982 roku ZOMO zatrzymało go za palenie plastikiem w piecu.

== Odbiór na świecie ==
Stanem wojennym zainteresował się Zachód, który regularnie relacjonował działalność WRON-y i MO. Przeciwnikiem akcji był amerykański prezydent [[Ronald Reagan]], który uważał, że ekolodzy tak naprawdę chcą zaszkodzić amerykańskim kopalniom eksportującym węgiel kamienny. Stan wojenny spotkał się z wielką aprobatą w Europie Wschodniej i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckim]]. Zafascynowany wynikami prezydent [[Rumunia|Rumunii]] [[Nicolae Ceaușescu]] zmniejszył produkcję śmieci w swoim kraju przez ograniczenie produkcji żywności.

[[Kategoria:Historia Polski]]