Użytkownik:Adoor321/Natręt: Różnice pomiędzy wersjami
([https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C4%85siad_dziwaczek] z wikipedii, przerobi się resztę potem) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Sąsiad dziwaczek lub natręt (Metoecus paradoxus) – gatunek żuka gnojowego z rodziny wnerwiających |
Sąsiad dziwaczek lub natręt (Metoecus paradoxus) – gatunek żuka gnojowego z rodziny wnerwiających. W cyklu życiowym tego gatunku występuje typowe nadprzeobrażenie (hipermetamorfoza). Po wyjściu z naszych gniazd nie przyjmują pokarmu, łączą się w pary w celu rozmnożenia i wkrótce na szczęście giną, lecz zastępuje je jeszcze bardziej wku{{cenzura}}jące potomstwo. |
||
== Nazewnictwo == |
== Nazewnictwo == |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
== Morfologia == |
== Morfologia == |
||
Głowa mała, szeroka, sercowata, niewidoczna z góry, wydłużona w wymiarze grzbietowo-brzusznym. Oczy z przodu lekko wycięte. Narząd gębowy gryzący. [[Wąsy|Głaszczki szczękowe owłosione]], skrócone skośnie. Warga górna długa i wąska. Tułów spłaszczony bocznie, [[ |
Głowa mała, szeroka, sercowata, niewidoczna z góry, wydłużona w wymiarze grzbietowo-brzusznym. Oczy z przodu lekko wycięte. Narząd gębowy gryzący. [[Wąsy|Głaszczki szczękowe owłosione]], skrócone skośnie. Warga górna długa i wąska. Tułów spłaszczony bocznie, [[otyłość|łukowato wysklepiony]]. Krocze [[syfilis|gęsto i głęboko punktowane]]. Kształt [[dupa|przedplecza]] dzwonkowaty, na środku głęboka i szeroka bruzda. Boki podstawy przedplecza są głęboko wycięte. [[Spodnie|Pokrywy]] wydłużone, lecz nie pokrywają całego odwłoka, nie schodzą się ze sobą na całej długości, [[rurkowce|klinowato]] zwężone i gęsto [[dziura|punktowane]]. |
||
U imago występuje dymorfizm płciowy, jednak mimo jasno zdefiniowanych różnic w praktyce trudno trudno podać płeć osobnika. |
U imago występuje dymorfizm płciowy, jednak mimo jasno zdefiniowanych różnic w praktyce trudno trudno podać płeć osobnika<ref>Jeśli się pomylimy może to słono kosztować. Taktyka milczenia długo nie pomoże, gdyż natręt robi wszystko, abyś powiedział w końcu:Pan/Pani.</ref> |
||
== Biologia == |
== Biologia == |
||
Pasożytnictwo u Metoecus paradoxus zasugerował oficjalnie po raz piewszy John Obadiah Westwood w 1864 roku, jednak nieoficjalnie wiadome to było co najmniej od starożytności. |
|||
Pasożytnictwo u Metoecus paradoxus sugerował już John Obadiah Westwood w 1864 roku. Nietypowy cykl życiowy sąsiada dziwaczka został poznany dzięki pracom Thomasa Algernona Chapmana[21][22][23][24], który początkowo uważał M. paradoxus za komensala os, ale później był pierwszym, który opisał larwy tego gatunku. Ważne obserwacje poczynili także Smith (1870)[25], Murray (1870)[26][27] i Rouget (1873)[28]. |
|||
W rozwoju sąsiada dziwaczka występuje hipermetamorfoza (nadprzeobrażenie). Samice |
W rozwoju sąsiada dziwaczka występuje hipermetamorfoza (nadprzeobrażenie). Samice zaczynają składać jaja pod koniec lata w szczelinach zbutwiałego drewna, będącego typowym materiałem wykorzystywanym do budowy gniazd przez [[kura domowa|kury domowe]]. Moment składania jaj nie był obserwowany w naturze, prawdopodobnie dlatego składowane jaja praktycznie nigdy nie dostają się w ręce innych natrętów, chyba że to zbuk. |
||
| ⚫ | Dwa dni po opuszczeniu gniazda przez larwy dorosłe chrząszcze również opuszczają gniazdo (zazwyczaj odbywa się to późnym przedpołudniem), wygryzając otwór wokół obwodu drzwi. Imaga [[małżeństwo|łączą się w pary]] niedaleko gniazda, [[kaziridztwo|rzadziej wewnątrz niego]]. W Polsce są dwie generacje – wiosenna (wyjątkowo hałaśliwa, zwłaszcza podczas tzw. wiosennych porządków) i bardziej liczna jesienna (bo wtedy może bez żenady narzekać na pogodę). |
||
Z jaj wylęgają się wczesną wiosną małe (0,5–0,7 mm długości[10]), ruchliwe, czarne larwy typu triungulinusa. Mają długie odnóża zakończone przyssawkami. Larwy są pasożytami (parazytoidami) os, głównie osy pospolitej i osy dachowej[11] (Vespa japonica w Japonii[31]; także Vespa lewisi[29]). Nie jest jasne, w jaki sposób dostają się do podziemnego gniazda os, prawdopodobnie osy zabierają larwy z drewnem do budowy gniazda lub larwy przyczepiają się do os i przenoszone są przez nie do gniazda[32]. Wiadomo, że tam larwa atakuje czerwia i rozwija się przez dłuższy czas jako pasożyt wewnętrzny. Larwy sąsiada dziwaczka nie atakują czerwi od razu – wydaje się, że czekają do 4. lub 5. stadium (instar) czerwia[33]. Po pewnym czasie larwa wygryza otwór w tułowiu czerwia i opuszcza go, linieje, a wylinką zatyka wygryziony otwór. Później owija się wokół żywego jeszcze czerwia, wygryza drugi otwór blisko końca głowowego i wysysa zawartość ciała; jako larwa drugiego stadium jest więc pasożytem zewnętrznym. Potem linieje jeszcze cztery razy (zatem liczba stadiów ektopasożytniczych wynosi 5, a ogółem 6 – w starszym piśmiennictwie podaje się liczbę tylko trzech instar chrząszcza), pożera wszystkie pozostałości gospodarza (oprócz narządu gębowego) i przepoczwarcza się w komórce plastra. |
|||
| ⚫ | |||
Jedna larwa do rozwoju potrzebuje tylko jednego czerwia. Możliwe jest superpasożytnictwo (powtórne spasożytowanie już zaatakowanego przez inną larwę czerwia), ale przeżywa wtedy tylko jedna larwa Metoecus[29]. Od wyklucia się larw z jaj do osiągnięcia stadium imago mijają 24 dni[34]. Švácha podaje, na podstawie ograniczonej liczby obserwacji, że stadia larwalne od drugiego do piątego trwały (w temperaturze pokojowej), odpowiednio, 21–28, 23–25, 23–26, 32–39 godzin. Szóste stadium trwało kilka dni[29]. Stadium poczwarki trwa w temperaturze pokojowej około 10 dni[29]. Zaatakowane komórki plastra można poznać po jaśniejszej barwie i płaskim wieczku[10]. |
|||
Występuje w Europie, m.in. w Polsce (wykazano jego obecność w okolicach Kielc, Gdańska i Górnego Śląska, w Sudetach, Beskidach i na Mazurach), ale występuje również w innych krajach Europy, spotykany również na Kaukazie i w Japoni |
|||
| ⚫ | Dwa dni po opuszczeniu gniazda przez |
||
Osobniki sąsiada dziwaczka nie są atakowane przez osy, mimo ich zdolności do rozpoznawania intruzów. Zaproponowano, że odgrywa tu rolę mechanizm chemicznej mimikry. Gdy przeprowadzono analizę składu węglowodorów pokrywających oskórek os i chrząszczy, wykazano, że Metoecus częściowo naśladuje profil węglowodorowy kolonii gospodarza, być może w stopniu wystarczającym do uniknięcia ataku. Z 95 związków występujących u os, u sąsiada stwierdzono 29. Doświadczalnie wykazano, że chrząszcze przeniesione z kolonii, w której się rozwijały, do obcej kolonii os, były częściej atakowane[34]. |
|||
| ⚫ | |||
Występuje w Europie, m.in. w Polsce[35] (wykazano jego obecność np. w okolicach Kielc, Gdańska[36][37][38] i Górnego Śląska[39] – figuruje na Czerwonej liście chrząszczy Górnego Śląska[40], w Sudetach, Beskidach i na Mazurach[17]); na Litwie[41], Łotwie[42], Słowacji[16], w Czechach[43], europejskiej części Rosji[44], na Ukrainie[45], w Niemczech[46], Austrii[47], Francji[48], Belgii[49], Holandii[50], Wielkiej Brytanii[51][52], Hiszpanii[53][54], we Włoszech[55][56], w Irlandii[57][58][59][60][61], Finlandii[62], Norwegii[63], a także w Japonii[64][65]. |
|||
Imagines stosunkowo często spotykane są w pobliżu zabudowań, a nawet w budynkach mieszkalnych. |
Imagines stosunkowo często spotykane są w pobliżu zabudowań, a nawet w budynkach mieszkalnych. |
||
Aktualna wersja na dzień 22:04, 25 kwi 2020
Sąsiad dziwaczek lub natręt (Metoecus paradoxus) – gatunek żuka gnojowego z rodziny wnerwiających. W cyklu życiowym tego gatunku występuje typowe nadprzeobrażenie (hipermetamorfoza). Po wyjściu z naszych gniazd nie przyjmują pokarmu, łączą się w pary w celu rozmnożenia i wkrótce na szczęście giną, lecz zastępuje je jeszcze bardziej wku
jące potomstwo.
Nazewnictwo[edytuj • edytuj kod]
Łacińska nazwa rodzaju Metoecus pochodzi z greckiego μέτοικος (métoikos) i oznacza obcego, imigranta bezprawnie niszczącego wycieraczki. Nazwa gatunkowa paradoxus odzwierciedlała fakt, że długo nic nie było wiadomo o jego biologii, gdyż nie wiadomo jak wytłumaczyć istnienie organizmu, który nie je, nie pije, ale ciągle nas obserwuje.
Morfologia[edytuj • edytuj kod]
Głowa mała, szeroka, sercowata, niewidoczna z góry, wydłużona w wymiarze grzbietowo-brzusznym. Oczy z przodu lekko wycięte. Narząd gębowy gryzący. Głaszczki szczękowe owłosione, skrócone skośnie. Warga górna długa i wąska. Tułów spłaszczony bocznie, łukowato wysklepiony. Krocze gęsto i głęboko punktowane. Kształt przedplecza dzwonkowaty, na środku głęboka i szeroka bruzda. Boki podstawy przedplecza są głęboko wycięte. Pokrywy wydłużone, lecz nie pokrywają całego odwłoka, nie schodzą się ze sobą na całej długości, klinowato zwężone i gęsto punktowane.
U imago występuje dymorfizm płciowy, jednak mimo jasno zdefiniowanych różnic w praktyce trudno trudno podać płeć osobnika[1]
Biologia[edytuj • edytuj kod]
Pasożytnictwo u Metoecus paradoxus zasugerował oficjalnie po raz piewszy John Obadiah Westwood w 1864 roku, jednak nieoficjalnie wiadome to było co najmniej od starożytności.
W rozwoju sąsiada dziwaczka występuje hipermetamorfoza (nadprzeobrażenie). Samice zaczynają składać jaja pod koniec lata w szczelinach zbutwiałego drewna, będącego typowym materiałem wykorzystywanym do budowy gniazd przez kury domowe. Moment składania jaj nie był obserwowany w naturze, prawdopodobnie dlatego składowane jaja praktycznie nigdy nie dostają się w ręce innych natrętów, chyba że to zbuk.
Dwa dni po opuszczeniu gniazda przez larwy dorosłe chrząszcze również opuszczają gniazdo (zazwyczaj odbywa się to późnym przedpołudniem), wygryzając otwór wokół obwodu drzwi. Imaga łączą się w pary niedaleko gniazda, rzadziej wewnątrz niego. W Polsce są dwie generacje – wiosenna (wyjątkowo hałaśliwa, zwłaszcza podczas tzw. wiosennych porządków) i bardziej liczna jesienna (bo wtedy może bez żenady narzekać na pogodę).
Rozmieszczenie[edytuj • edytuj kod]
Występuje w Europie, m.in. w Polsce (wykazano jego obecność w okolicach Kielc, Gdańska i Górnego Śląska, w Sudetach, Beskidach i na Mazurach), ale występuje również w innych krajach Europy, spotykany również na Kaukazie i w Japoni
Imagines stosunkowo często spotykane są w pobliżu zabudowań, a nawet w budynkach mieszkalnych.
- ↑ Jeśli się pomylimy może to słono kosztować. Taktyka milczenia długo nie pomoże, gdyż natręt robi wszystko, abyś powiedział w końcu:Pan/Pani.
