Cyrylica: Różnice pomiędzy wersjami
Agnieska50 (dyskusja • edycje) M |
M (typo) |
||
(Nie pokazano 27 wersji utworzonych przez 20 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
''' |
'''Cyrylica, Цырыљица''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Кириллица'', [[język potoczny|pot.]] ''ruskie literki'') – [[alfabet]] [[Słowianie|Słowian]] wschodnich i części południowych, chyba. Używany także do zapisu języków tzw. ''mniej ludzkich'' jak np. tatarski, kiedyś kazachski, abchaski i jakichś tam jeszcze. Oparty na alfabecie greckim. Nazwa pochodzi od Cyryla, który poznał jeden prosty trik jak zostać sławnym. |
||
== Jak rozszyfrować == |
|||
== Пр̌ыдатносьћ == |
|||
Nie taki diabeł straszny jak go malują. Właściwie, to cyrylica jest prosta jak budowa cepa. No to jedziemy: |
|||
[[Plik:Cyrylica.gif|thumb|100px|Хахахаха!!!]] |
|||
Увељбяны пр̌эз [[pokemon (osoba)|покэмоны]], ктѡрэ одкрылы вспанялѫ апљикацѩ „[[Tablица знакѡв]]” в фољдэр̌э „Акцэсоря/Нар̌ѧдзя сыстэмовэ”. Выкор̌ыстуѭ подобнэ аљљографичне љитэрки цырыљицы до аљфабэту лацињскего не зважаѭц на их рэаљнэ одповедники, нп. до вписываня своих назвиск на [[Nk.pl|Нашэй-кљасе]]. Цырыљица пэлни такжэ функцѩ розвэсэљаѭцѫ: праве кажды, кто зобачи тэкст написаны цырыљицѫ од разу идётычне сѩ сьмее. В часах ИИ войны сьвятовэй уживана была яко шифр, ктѡры по пакце Риббэнтроп-Молотов мял служић до запису [[Język niemiecki|Ѩзыка немецкего]], еднак не удало сѩ створ̌ыћ найтруднейшэго коду сьвята. |
|||
* '''Аа''' – „a”; |
|||
== Як розшифроваћ == |
|||
* '''Бб''' – „b”; |
|||
Не таки дябэл страшны як го маљуѭ. Власьциве, то цырыљица ест проста як будова цэпа. Но то едземы: |
|||
* '''Вв''' – „w” (a tak '''BTW''', [[sztuczka memnograficzna]] pomagająca zapamiętać, że '''B''' '''T'''o '''W'''); |
|||
* '''Гг''' – oficjalnie „g”, w praktyce dźwięczne „h” (jest co do tego sporo nieścisłości, dlatego wielu [[Ukraińcy|Ukraińców]] mówi na garaż – „haraż”, magazyn – „mahazin”, Gołota – „hołota”, a nawet z angielskiego „girl” mówią „herl”); |
|||
* '''Аа''' – A |
|||
* '''Дд''' – „d” (wygląda jak reaktor ją'''d'''rowy, nieprawdaż?); |
|||
* '''Бб''' – B |
|||
* '''Ее''' – „je” (okazjonalnie „e”); |
|||
* '''Вв''' – W (a tak '''BTW''', [[sztuczka memnograficzna]] pomagająca zapamiętać, że '''B''' '''T'''o '''W''') |
|||
* '''Ёё''' – „jo” (tak, ta litera o kształcie [[E]] z [[umlaut]]em naprawdę oznacza „jo”! Spotykana powszechnie na [[Białoruś|Białorusi]] , w Rosji - zdarza się); |
|||
* '''Гг''' – oficjalnie G, w praktyce H (jest co do tego sporo nieścisłości, dlatego wielu [[Ukraińcy|Ukraińców]] mówi na garaż – „haraż”, magazyn – „mahazyn”, Gołota – „hołota”, a nawet z angielskiego „girl” mówią „herl” |
|||
* '''Жж''' – „ż”; |
|||
* '''Дд''' – D (wygląda jak reaktor ją'''d'''rowy, nieprawdaż?) |
|||
* '''Зз''' – „z” (wygląda jak cyfra 3, dlatego wielu zamiast przeczytać KAMAZ czyta KAMA trzy); |
|||
* '''Ее''' – Je (okazjonalnie „e”) |
|||
* '''Ии''' – „i” (nie „n”, nigdy kurde „n”); |
|||
* '''Ёё''' – Jo (tak, ta litera o kształcie [[E]] z [[umlaut]]em naprawdę oznacza „jo”! Rzadko spotykana, chyba, że u ruskich [[ziomek|ziomali]]) |
|||
* ''' |
* '''Йй''' – „j” (tym bardziej, o zgrozo, nie „ń”); |
||
* '''Кк''' – „k”; |
|||
* '''Зз''' – Z (wygląda jak cyfra 3 dlatego wielu zamiast przeczytać KAMAZ czyta KAMA 3) |
|||
* '''Лл''' – „ł” (ale takie „kresowe”, trzeba przyłożyć czubek języka do górnych zębów), jak „л” zmiękczymy „ь” (czyli „ль”), to będzie „l” (jako, że trudno zgrabnie to narysować, dopuszczalna jest również pisownia „Λ”); |
|||
* '''Ии''' – I (nie N, nigdy kurde N) |
|||
* ''' |
* '''Мм''' – „m”; |
||
* ''' |
* '''Нн''' – „n” (w żadnym wypadku nie „h”); |
||
* '''Оо''' – czasami „o”, czasami „a”<ref>U ruskich w pierwszej sylabie, chyba że jest akcentowana</ref>, czasami <del>chuj wie co</del> bliżej nieokreślony dźwięk; |
|||
* '''Лл''' – Ł, jak л zmiękczymy ь (czyli ль) to będzie L (jako, że trudno zgrabnie to narysować, dopuszczalna jest również pisownia Λ) |
|||
* '''Пп''' – „p” (to też łatwe, jeśli uważałeś na [[matematyka|matematyce]]: zapewne słyszałeś o [[liczba Pi|liczbie pi]]?); |
|||
* '''Мм''' – M |
|||
* ''' |
* '''Рр''' – „r” (jakiś problem?); |
||
* '''Cc''' – „s” (CS, tak jak [[Counter-Strike]]); |
|||
* '''Оо''' – Czasami O, czasami A, czasami <del>chuj wie co</del> bliżej nieokreślony dźwięk |
|||
* '''Тт''' – „t”; |
|||
* '''Пп''' – P (to też łatwe, jeśli uważałeś na [[matematyka|matematyce]]: zapewne słyszałeś o [[liczba Pi|liczbie pi]]?) |
|||
* ''' |
* '''Уу''' – „u” (albo „ó” na ópartego); |
||
* ''' |
* '''Фф''' – „f” (nie słyszałeś o złotym podziale?); |
||
* ''' |
* '''Хх''' – „h” albo „ch”, nie „x;” |
||
* ''' |
* '''Цц''' – „c” (to już trochę trudniejsze, ale… wierzę w '''C'''iebie); |
||
* ''' |
* '''Чч''' – „cz” (podobne do 4, no nie? '''cz'''tery); |
||
* ''' |
* '''Шш''' – „sz”; |
||
* '''Щщ''' – rosyjskie „śś”, ukraińskie „szcz”, bułgarskie „szt”… (ogółem to niezły roz{{Cenzura1}}ierdol tam mają…); |
|||
* '''Цц''' – C (to już trochę trudniejsze, ale… wierzę w '''C'''iebie) |
|||
* '''ъ''' – „twardy znak”, służy do utwardzania (bynajmniej nie gleby). Po godzinach dorabia jako bramkarz w klubach, oddzielając wymowę sąsiadujących znaków, żeby słowa mniej zalatywały wiejską remizą; |
|||
* '''Чч''' – Cz (podobne do 4, no nie? '''cz'''tery) |
|||
* '''ы''' – „y” (czasem można się pomylić, myśląc, że to dwie literki i czytać je jako „bi”, ale idzie to sobie wbić w beret); |
|||
* '''Шш''' – Sz |
|||
* '''ь''' – „miękki znak” (służy do zmiękczania, ale to nie [[Calgon]]. Nie zdziw się, jeśli zobaczysz „ть”, zmiękczone „т” mów jakby pomiędzy „ć” a „t”); |
|||
* '''Щщ''' – Rosyjskie Ś, ukraińskie SZCZ, bułgarskie SZT… (ogółem to niezły roz{{Cenzura1}}ierdol tam mają…) |
|||
* '''Ээ''' – „e” (co? Drugi raz? Też tego nie kumam, poza tym to myli się z „Зз”, czyli z „z”; używana w większości w wyrazach obcych); |
|||
* '''Ъъ''' – „twardy znak”, służy to utwardzania (bynajmniej nie gleby). Po godzinach dorabia jako bramkarz w klubach oddzielając wymowę sąsiadujących znaków, żeby słowa mniej zalatywały wiejską remizą |
|||
* '''Юю''' – „ju”; |
|||
* '''Ыы''' – Y (czasem można się pomylić myśląc, że to dwie literki i czytać je jako „bi”, ale idzie to sobie wbić w beret) |
|||
* '''Яя''' – „ja”<ref>Ciekawostka: po ukraińsku i rosyjsku „Я” to pierwsza osoba liczby pojedynczej, czyli właśnie [[ja]]</ref> (błagam, tylko nie „r”, bo jak coś takiego widzę, to mi się kяew gotuje). |
|||
* '''Ьь''' – „miękki znak” (służy do zmiękczania, ale to nie [[Calgon]]. Nie zdziw się, jeśli zobaczysz Tь, zmiękczone T mów jakby pomiędzy Ć a T) |
|||
* '''Ээ''' – E (co? drugi raz? też tego nie kumam, poza tym to myli się z Зз czyli z Z; używana w większości w wyrazach obcych) |
|||
* '''Юю''' – Ju |
|||
* '''Яя''' – Ja (błagam, tylko nie R, bo jak coś takiego widzę to mi się krew gotuje. Ciekawostka: po ukraińsku i rosyjsku Я to pierwsza osoba liczby pojedynczej, czyli właśnie [[ja]]) |
|||
Jakby tego było mało, literki pisane wyglądają inaczej. Przykładowo: drukowana litera „T” wygląda normalnie, prawda? Niestety nauczyciele każą pisać coś, co wygląda jak łacińskie pisane „M”, a zamiast „И” trzeba pisać pisane „U”. |
Jakby tego było mało, literki pisane wyglądają inaczej. Przykładowo: drukowana litera „T” wygląda normalnie, prawda? Niestety nauczyciele każą pisać coś, co wygląda jak łacińskie pisane „M”, a zamiast „И” trzeba pisać pisane „U”. |
||
== Litery dodatkowe == |
|||
== Љитэры додатковэ == |
|||
Oczywiście, ten alfabet we wszystkich językach używających cyrylicy nie wygląda tak samo. Niektóre języki mają dodatkowe litery do straszenia dzieci ich liczbą: |
|||
Очивисьце, тэн аљфабэт вэ вшистких ѩзыках уживаѭцых цырыљицы не выгљѫда так само. Нектѡрэ ѩзыки маѭ додатковэ љитэры до страшэня дзеци их љичбѫ: |
|||
* '''Ґґ''' – „g” (na [[Ukraina|Ukrainie]], używana w wyrazach obcych; takie „г” z [[apostrof]]em na górze); |
|||
* '''Ђђ''' – [[język serbski|serbskie]] „dź”; |
|||
* '''Єє''' – „je” (gatunek „je” na Ukrainie; obrócone Э); |
|||
* '''Ѕѕ''' – „dz” (nie „s”; w [[język macedoński|macedońskim]]); |
|||
* '''Іі''' – „i” („i” normalne, jak kto woli ''dziesiętne''; używane dawno temu w [[język rosyjski|rosyjskim]] obok „и”, dziś używane w wielu językach rzadziej niż „и”, jednak jest używane na Ukrainie i [[Białoruś|Białorusi]]); |
|||
* '''Її''' – „ji” (ukraińskie, jak np. w słowie „jidysz”); |
|||
* '''Јј''' – „j” (bo zapamiętanie u Serbów kilku osobnych jotowanych liter to za duży wysiłek…); |
|||
* '''Љљ''' – „lj” (nie „ł” oraz nie „ль” które oznacza „l”; serbskie i macedońskie); |
|||
* '''Њњ''' – „ń” („nj”) (serbskie i macedońskie; powstała, żeby skrócić czas pisania osobnych liter „н” i „ь”); |
|||
* '''Ћћ''' – „ć” (serbskie); |
|||
* '''Ќќ''' – podobno miękkie „k”, czytane czasem jako „ć” (macedońskie); |
|||
* '''Ўў''' – „u” krótkie, czyli „ŭ” (białoruskie; podobne do angielskiego „w”); |
|||
* '''Џџ''' – „dż” (serbsko-macedońskie; w wersji niedrukowanej wygląda jak 'и' z kreską pod spodem); |
|||
W językach niesłowiańskich (np. wypisanych wyżej) litery mają coraz to głupsze kształty i wymowę: |
|||
* '''Әә''' – szwa (nie „szew” ani „e”; używana m.in. w [[język abchaski|abchaskim]], [[język kazachski|kazachskim]] czy [[język baszkirski|baszkirskim]]); oznacza samogłoskę między 'a' a 'e' |
|||
* '''Ґґ''' – G (na [[Ukraina|Ukrainie]], używana w wyrazach obcych; takie Г z [[apostrof]]em na górze) |
|||
* '''Ғғ''' – o dziwo, mimo iż pochodzi od „г”, czyta się ją jak [[język francuski|francuskie]] „[[r]]”<ref>Właściwie to jest to takie samo dźwięczne ch, ale kto czyta przypisy...</ref> (kazachskie); |
|||
* '''Ђђ''' – [[język serbski|serbskie]] „dź” |
|||
* ''' |
* '''Җҗ''' – „dż” ([[język tatarski|tatarskie]] i [[język kałmucki|kałmuckie]]); |
||
* '''Ӏ''' – tzw. ''pałoczka'', praktycznie nie ma wartości fonetycznej; wygląda jak „[[I]]” i nie posiada formy małej litery (to po co ona tam jest?; [[język czeczeński|czeczeńskie]], [[język inguski|inguskie]], języki o nieludzkich nazwach itp.); |
|||
* '''Ѕѕ''' – Dz (nie „S”; w [[język macedoński|macedońskim]]) |
|||
* '''Ққ''' – takie-jakby „k” wyrzutowe albo „q” (abchaskie i kazachskie); |
|||
* '''Іі''' – I („i” normalne, jak kto woli ''dziesiętne''; używane dawno temu w [[język rosyjski|rosyjskim]] obok И, dziś używane w wielu językach rzadziej niż И, jednak jest używane na Ukrainie i [[Białoruś|Białorusi]]) |
|||
* '''Ҝҝ''' – [[język azerski|azerskie]] „g” (u nich „г” czyta się jak „[[q]]”); |
|||
* '''Її''' – Ji (ukraińskie, jak np. w słowie „jidysz”) |
|||
* '''Ңң''' – baszkirskie, kazachskie (sporo ten język ma dodatkowych [[litera|liter]]), kirgiskie, kałmuckie „ng”<ref>Ciekawostka: w [[alfabet łaciński|alfabecie łacińskim]] istnieje litera „Ŋŋ” oznaczająca też „ng”; w cyrylicy są jeszcze dwie litery oznaczające „ng”: Ҥҥ (НГнг) i Ӈӈ („н” z takim haczykiem wychodzącym z prawej nogi)</ref>; |
|||
* '''Јј''' – J (bo zapamiętanie u Serbów kilku osobnych jotowanych liter to za duży wysiłek…) |
|||
* '''Өө''' – kazachskie, [[język mongolski|mongolskie]], [[język buriacki|buriackie]] (nie „burackie”!), [[język jakucki|jakuckie]] „ö” (jak niemieckie); |
|||
* '''Љљ''' – Lj (nie „ł” oraz nie ЛЬ, które oznacza „l”; serbskie i macedońskie) |
|||
* '''Үү''' – podobno „«u» proste” (jak [[język niemiecki|niemieckie]] „ü”), ale prościej wymówić zwyczajne, [[język polski|polskie]] „u” (nie mylić z „y”); |
|||
* '''Њњ''' – Ń (Nj) (serbskie i macedońskie, powstała, żeby skrócić czas pisania osobnych liter Н i Ь) |
|||
* '''Ұұ''' – kazachskie krótkie „u” (nie „y” z kreską ani symbol [[jen]]a); |
|||
* '''Ћћ''' – Ć (serbskie) |
|||
* ''' |
* '''Ҳҳ''' – abchaskie, karakałpackie (o Jezu), chakaskie, jakieś tam jeszcze „ch”; |
||
* '''Һһ''' – kazachskie, tatarskie, kałmuckie i jakieś tam jeszcze „h” (małe wielkie „h”: Һ); |
|||
* '''Ўў''' – U krótkie (białoruskie; podobne do angielskiego W) |
|||
* '''Ҹҹ''' – pewnie ta kreska nadaje dźwięczności głosce „cz”, skoro czyta się ją jak „dż” (azerskie). |
|||
* '''Џџ''' – Dż (serbsko-macedońskie; wygląda jak Ц z ogonkiem na środku) |
|||
W dawnej cyrylicy istniały też litery, które są dowodem, że cyrylica to bezczelna kalka [[alfabet grecki|alfabetu greckiego]]: |
|||
В ѩзыках несловяњских (нп. выписаных выжэй) љитэры маѭ цораз то глупшэ кшталты и вымовѧ: |
|||
* '''Ҁҁ''' – koppa, przechwycona z greki, oznaczała „q” (jak w staropolskim słowie „[[kurwa (słowo)|qrwa]]”); |
|||
* '''Әә''' – szwa (nie „szew” ani „e”; używana m.in. w [[język abchaski|abchaskim]], [[język kazachski|kazachskim]] czy [[język baszkirski|baszkirskim]]) |
|||
* '''Ѹѹ''' – dawne „u”; miało też kształt pionowej litery, gdzie „о” było na dole, a „у” na górze; ostatecznie została skrócona o „о”, żeby za dużo nie pisać (litera pochodzi od greckiego [[dwuznaki|dwuznaku]] „ου”, który czyta się jak „u”); |
|||
* '''Ғғ''' – o dziwo, mimo iż pochodzi od Г czyta się ją jak [[język francuski|francuskie]] [[R]] (kazachskie) |
|||
* '''Ѡѡ''' – [[Ω|omega]], czyli „o” (bezczelne zerżnięcie z alfabetu greckiego); |
|||
* '''Җҗ''' – Dż ([[język tatarski|tatarskie]] i [[język kałmucki|kałmuckie]]) |
|||
* '''Ѣѣ''' – jać; wymawia się, jak kto chce, np. „je”, „e”, „ja”… |
|||
* '''Ӏ''' – tzw. ''pałoczka'', praktycznie nie ma wartości fonetycznej; wygląda jak [[I]] i nie posiada formy małej litery (to po co ona tam jest?; [[język czeczeński|czeczeńskie]], [[język inguski|inguskie]] itp. języki o nieludzkich nazwach) |
|||
* ''' |
* '''Ѥѥ''' – stare „je”; |
||
* '''Ѧѧ''' – niby „ą”, a jednak „ę”, choć u ruskich oczywiście musiało być oryginalniej, bo „ja”… |
|||
* '''Ҝҝ''' – [[język azerski|azerskie]] G (u nich Г czyta się jak [[Q]]) |
|||
* '''Ѩѩ''' – „ję”; |
|||
* '''Ңң''' – baszkirskie, kazachskie (sporo ten język ma dodatkowych [[litera|liter]]), kirgiskie, kałmuckie Ng [Ciekawostka: w [[łacina|alfabecie łacińskim]] istnieje litera Ŋŋ oznaczająca też „ng”; w cyrylicy są jeszcze dwie litery oznaczające „ng”: Ҥҥ (НГнг) i Ӈӈ (Н z takim haczykiem wychodzącym z prawej nogi: I-J)] |
|||
* '''Ѫѫ''' – „ą” (kto by na to wpadł?); |
|||
* '''Өө''' – kazachskie, [[język mongolski|mongolskie]], [[język buriacki|buriackie]] (nie „burackie”!), [[język jakucki|jakuckie]] Ö (jak niemieckie Ö) |
|||
* '''Ѭѭ''' – „ją”; |
|||
* '''Үү''' – podobno „U proste” (jak [[język niemiecki|niemieckie]] Ü), ale prościej wymówić zwyczajne, [[język polski|polskie]] U (nie mylić z Y; mała litera może służyć za zamiennik „y”) |
|||
* ''' |
* '''Ѯѯ''' – kolejna ściąga z greckiego; tym razem „ks”; |
||
* '''Ѱѱ''' – jw.; „ps”; |
|||
* '''Ҳҳ''' – abchaskie, karakałpackie (o Jezu), chakaskie, jakieś tam jeszcze H |
|||
* '''Ѳѳ''' – znowu greka; „t” szczękowe (czytane jak „th” w angielskim „think”); |
|||
* '''Һһ''' – kazachskie, tatarskie, kałmuckie i jakieś tam jeszcze H (małe wielkie „h”: Һ) |
|||
* '''Ѵѵ''' – iżyca (łatwo zapamiętać, bo kojarzy się z wyrazem „rzyć”, czyli „dupa” – w końcu skądś kształt tego znaku musiał się wziąć…), oznacza to samo co „ы”, ale tylko w słowach pochodzących z greki, tak dla ułatwienia nauki czytania u średniowiecznych wieśniaków… Hurraaaa! |
|||
* '''Ҹҹ''' – pewnie ta kreska nadaje dźwięczności literze „cz”, skoro czyta się ją jak „dż” (azerskie) |
|||
Oczywiście istnieją także inne, mało zrozumiałe i całkowicie głupie litery mało znanych języków, jednak niewiele czcionek potrafi je odtworzyć. |
|||
В давнэй цырыљицы истнялы тэж љитэры, ктѡрэ сѫ доводэм, жэ цырыљица то бэзчэљна каљка [[alfabet grecki|аљфабэту грэцкего]]: |
|||
== W praktyce == |
|||
* '''Ҁҁ''' – koppa, przechwycona z greki, oznaczała „q” jak w staropolskim słowie „qrwa” |
|||
Powyższa ściąga przyda się do czytania w języku ukraińskim, który wbrew pozorom jest podobny do [[język polski|polskiego]], a także w białoruskim (chyba jeszcze bardziej podobnym), serbskim, macedońskim czy nawet mongolskim oraz w innych mniej znanych językach. Po rosyjsku też sobie wprawdzie możesz poczytać, ale nic nie zrozumiesz, więc szkoda się męczyć. |
|||
* '''Ѹѹ''' – dawne U; miało też kształt pionowej litery, gdzie O było na dole, a У na górze; ostatecznie została skrócona o „O”, żeby za dużo nie pisać (litera pochodzi od greckiego [[dwuznaki|dwuznaku]] ου, który czyta się jak U) |
|||
* '''Ѡѡ''' – omega, czyli O (bezczelne zerżnięcie z alfabetu greckiego) |
|||
* '''Ѣѣ''' – jać; wymawia się jak kto chce np. JE, E, JA… |
|||
* '''Ѥѥ''' – stare Je |
|||
* '''Ѧѧ''' – niby Ą, a jednak Ę, choć u ruskich oczywiście musiało być oryginalniej, bo JA… |
|||
* '''Ѩѩ''' – Ję |
|||
* '''Ѫѫ''' – Ą (kto by na to wpadł?) |
|||
* '''Ѭѭ''' – Ją(dro) |
|||
* '''Ѯѯ''' – kolejna ściąga z greckiego; tym razem Ks |
|||
* '''Ѱѱ''' – jw.; Ps |
|||
* '''Ѳѳ''' – znowu greka – „t” szczękowe – czytane jak „th” w angielskim „think” |
|||
* '''Ѵѵ''' – iżyca (łatwo zapamiętać, bo kojarzy się z rosyjskim „rzyć”, czyli „dupa” – w końcu skądś kształt tego znaku musiał się wziąć…), oznacza to samo co „Ы”, ale tylko w słowach pochodzących z greki, tak dla ułatwienia nauki czytania u średniowiecznych wieśniaków… Hurraaaa! |
|||
== Przydatność == |
|||
Очивисьце истнеѭ такжэ иннэ, мало зрозумялэ и цалковице глупе љитэры мало знаных ѩзыкѡв, еднак невељэ чцёнэк потрафи е одтвор̌ыћ. |
|||
Uwielbiany przez [[pokemon (osoba)|pokemony]], które odkryły wspaniałą aplikację „[[Tablica znaków]]” w folderze „Akcesoria/Narzędzia systemowe”. Wykorzystują podobne allograficznie literki cyrylicy do alfabetu łacińskiego nie zważając na ich realne odpowiedniki, np. do wpisywania swoich nazwisk na [[Nk.pl|Naszej-klasie]]. Cyrylica pełni także funkcję rozweselającą: prawie każdy, kto zobaczy tekst napisany cyrylicą od razu idiotycznie się śmieje. W czasach II wojny światowej używana była jako szyfr, który po pakcie Ribbentrop-Mołotow miał służyć do zapisu [[Język niemiecki|języka niemieckiego]], jednak nie udało się stworzyć najtrudniejszego kodu świata. |
|||
== |
== Spotykalność == |
||
{{Słownik|[[Słownik:grażdanka|grażdanka]]}} |
|||
Повыжша сьцѭга пр̌ыда сѩ до читаня в ѩзыку украињским, ктѡры вбрэв позором ест подобны до [[język polski|пољскего]], а такжэ в бялоруским (хыба ещэ бардзей подобным), сэрбским, мацэдоњским чи навэт монгољским ораз в инных мней знаных ѩзыках. По росыйску тэж собе вправдзе можэш почитаћ, аљэ ниц не зрозумеш, вѩц шкода сѩ мѧчић. |
|||
* Zapewne masz w domu jakiś solidny radziecki [[piekarnik]], [[telewizor]], [[radio]], czy coś tam. Teraz idź i szpanuj! Podpisy pod przełącznikami nie stanowią już zagadki! |
|||
* W amerykańskich filmach cyrylica pojawia się na wrogich torpedach czy przechwyconych wiadomościach. Ciekawe, dlaczego? |
|||
* Jak przypadkiem studiujesz jakiś prymitywny język w rodzaju serbskiego, to znajomość cyrylicy przyda się całkiem całkiem. |
|||
* Popularna wśród uczniów piszących na tablicy wyzwiska pod adresem nauczyciela. Uczniowie nie zważają na to, że nauczyciele w znakomitej większości znają cyrylicę. |
|||
* Jako ciekawostkę można podać fakt, iż jeśli słowo ''cipka'' przeczytamy za pomocą znaków ukraińskiej cyrylicy, nabierze ono całkiem nowego znaczenia (''sirka'', czyli siarka), wyjaśniającego to i owo u ukraińskich prostytutek. |
|||
== Zobacz też == |
|||
== Спотыкаљносьћ == |
|||
* [[język kirgiski]] |
|||
* Запэвнэ маш в дому якись сољидны радзецки [[piekarnik|пекарник]], [[telewizor|тэљэвизор]], [[radio|радё]], чи цось там. Тэраз иђ и шпануй! Подписы под пр̌элѫчниками не становѭ юж загадки! |
|||
* [[język rosyjski]] |
|||
* В амэрыкањских фиљмах цырыљица появя сѩ на врогих торпэдах чи пр̌эхвыцоных вядомосьцях. Цекавэ, дљачэго? |
|||
* [[hangul]] |
|||
* Як пр̌ыпадкем студюеш якись прымитывны ѩзык в родзаю сэрбскего то знаёмосьћ цырыљицы пр̌ыда сѩ цалкем цалкем. |
|||
* Попуљарна всьрѡд учниѡв пишѫцых на табљицы вызвиска под адрэсэм научицеља. Учнёве не зважаѭ на то, жэ научицељэ в знакомитэй вѩкшосьци знаѭ цырыљицѧ. |
|||
* Яко цекавосткѧ можна подаћ факт, иж есьљи слово ''ципка'' пр̌эчитамы за помоцѫ знакѡв украињскей цырыљицы, набер̌э оно цалкем новэго значэня (''сирка'', чиљи сярка), выясьняѭцэго то и ово у украињских простытутэк. |
|||
{{przypisy}} |
|||
== Зобач тэж == |
|||
* [[Инструменты]] |
|||
[[ |
[[kategoria:alfabety]] |
||
[[da:Kyrillisk]] |
[[da:Kyrillisk]] |
Aktualna wersja na dzień 20:54, 5 cze 2023
Cyrylica, Цырыљица (ros. Кириллица, pot. ruskie literki) – alfabet Słowian wschodnich i części południowych, chyba. Używany także do zapisu języków tzw. mniej ludzkich jak np. tatarski, kiedyś kazachski, abchaski i jakichś tam jeszcze. Oparty na alfabecie greckim. Nazwa pochodzi od Cyryla, który poznał jeden prosty trik jak zostać sławnym.
Jak rozszyfrować[edytuj • edytuj kod]
Nie taki diabeł straszny jak go malują. Właściwie, to cyrylica jest prosta jak budowa cepa. No to jedziemy:
- Аа – „a”;
- Бб – „b”;
- Вв – „w” (a tak BTW, sztuczka memnograficzna pomagająca zapamiętać, że B To W);
- Гг – oficjalnie „g”, w praktyce dźwięczne „h” (jest co do tego sporo nieścisłości, dlatego wielu Ukraińców mówi na garaż – „haraż”, magazyn – „mahazin”, Gołota – „hołota”, a nawet z angielskiego „girl” mówią „herl”);
- Дд – „d” (wygląda jak reaktor jądrowy, nieprawdaż?);
- Ее – „je” (okazjonalnie „e”);
- Ёё – „jo” (tak, ta litera o kształcie E z umlautem naprawdę oznacza „jo”! Spotykana powszechnie na Białorusi , w Rosji - zdarza się);
- Жж – „ż”;
- Зз – „z” (wygląda jak cyfra 3, dlatego wielu zamiast przeczytać KAMAZ czyta KAMA trzy);
- Ии – „i” (nie „n”, nigdy kurde „n”);
- Йй – „j” (tym bardziej, o zgrozo, nie „ń”);
- Кк – „k”;
- Лл – „ł” (ale takie „kresowe”, trzeba przyłożyć czubek języka do górnych zębów), jak „л” zmiękczymy „ь” (czyli „ль”), to będzie „l” (jako, że trudno zgrabnie to narysować, dopuszczalna jest również pisownia „Λ”);
- Мм – „m”;
- Нн – „n” (w żadnym wypadku nie „h”);
- Оо – czasami „o”, czasami „a”[1], czasami
chuj wie cobliżej nieokreślony dźwięk; - Пп – „p” (to też łatwe, jeśli uważałeś na matematyce: zapewne słyszałeś o liczbie pi?);
- Рр – „r” (jakiś problem?);
- Cc – „s” (CS, tak jak Counter-Strike);
- Тт – „t”;
- Уу – „u” (albo „ó” na ópartego);
- Фф – „f” (nie słyszałeś o złotym podziale?);
- Хх – „h” albo „ch”, nie „x;”
- Цц – „c” (to już trochę trudniejsze, ale… wierzę w Ciebie);
- Чч – „cz” (podobne do 4, no nie? cztery);
- Шш – „sz”;
- Щщ – rosyjskie „śś”, ukraińskie „szcz”, bułgarskie „szt”… (ogółem to niezły rozierdol tam mają…);
- ъ – „twardy znak”, służy do utwardzania (bynajmniej nie gleby). Po godzinach dorabia jako bramkarz w klubach, oddzielając wymowę sąsiadujących znaków, żeby słowa mniej zalatywały wiejską remizą;
- ы – „y” (czasem można się pomylić, myśląc, że to dwie literki i czytać je jako „bi”, ale idzie to sobie wbić w beret);
- ь – „miękki znak” (służy do zmiękczania, ale to nie Calgon. Nie zdziw się, jeśli zobaczysz „ть”, zmiękczone „т” mów jakby pomiędzy „ć” a „t”);
- Ээ – „e” (co? Drugi raz? Też tego nie kumam, poza tym to myli się z „Зз”, czyli z „z”; używana w większości w wyrazach obcych);
- Юю – „ju”;
- Яя – „ja”[2] (błagam, tylko nie „r”, bo jak coś takiego widzę, to mi się kяew gotuje).
Jakby tego było mało, literki pisane wyglądają inaczej. Przykładowo: drukowana litera „T” wygląda normalnie, prawda? Niestety nauczyciele każą pisać coś, co wygląda jak łacińskie pisane „M”, a zamiast „И” trzeba pisać pisane „U”.
Litery dodatkowe[edytuj • edytuj kod]
Oczywiście, ten alfabet we wszystkich językach używających cyrylicy nie wygląda tak samo. Niektóre języki mają dodatkowe litery do straszenia dzieci ich liczbą:
- Ґґ – „g” (na Ukrainie, używana w wyrazach obcych; takie „г” z apostrofem na górze);
- Ђђ – serbskie „dź”;
- Єє – „je” (gatunek „je” na Ukrainie; obrócone Э);
- Ѕѕ – „dz” (nie „s”; w macedońskim);
- Іі – „i” („i” normalne, jak kto woli dziesiętne; używane dawno temu w rosyjskim obok „и”, dziś używane w wielu językach rzadziej niż „и”, jednak jest używane na Ukrainie i Białorusi);
- Її – „ji” (ukraińskie, jak np. w słowie „jidysz”);
- Јј – „j” (bo zapamiętanie u Serbów kilku osobnych jotowanych liter to za duży wysiłek…);
- Љљ – „lj” (nie „ł” oraz nie „ль” które oznacza „l”; serbskie i macedońskie);
- Њњ – „ń” („nj”) (serbskie i macedońskie; powstała, żeby skrócić czas pisania osobnych liter „н” i „ь”);
- Ћћ – „ć” (serbskie);
- Ќќ – podobno miękkie „k”, czytane czasem jako „ć” (macedońskie);
- Ўў – „u” krótkie, czyli „ŭ” (białoruskie; podobne do angielskiego „w”);
- Џџ – „dż” (serbsko-macedońskie; w wersji niedrukowanej wygląda jak 'и' z kreską pod spodem);
W językach niesłowiańskich (np. wypisanych wyżej) litery mają coraz to głupsze kształty i wymowę:
- Әә – szwa (nie „szew” ani „e”; używana m.in. w abchaskim, kazachskim czy baszkirskim); oznacza samogłoskę między 'a' a 'e'
- Ғғ – o dziwo, mimo iż pochodzi od „г”, czyta się ją jak francuskie „r”[3] (kazachskie);
- Җҗ – „dż” (tatarskie i kałmuckie);
- Ӏ – tzw. pałoczka, praktycznie nie ma wartości fonetycznej; wygląda jak „I” i nie posiada formy małej litery (to po co ona tam jest?; czeczeńskie, inguskie, języki o nieludzkich nazwach itp.);
- Ққ – takie-jakby „k” wyrzutowe albo „q” (abchaskie i kazachskie);
- Ҝҝ – azerskie „g” (u nich „г” czyta się jak „q”);
- Ңң – baszkirskie, kazachskie (sporo ten język ma dodatkowych liter), kirgiskie, kałmuckie „ng”[4];
- Өө – kazachskie, mongolskie, buriackie (nie „burackie”!), jakuckie „ö” (jak niemieckie);
- Үү – podobno „«u» proste” (jak niemieckie „ü”), ale prościej wymówić zwyczajne, polskie „u” (nie mylić z „y”);
- Ұұ – kazachskie krótkie „u” (nie „y” z kreską ani symbol jena);
- Ҳҳ – abchaskie, karakałpackie (o Jezu), chakaskie, jakieś tam jeszcze „ch”;
- Һһ – kazachskie, tatarskie, kałmuckie i jakieś tam jeszcze „h” (małe wielkie „h”: Һ);
- Ҹҹ – pewnie ta kreska nadaje dźwięczności głosce „cz”, skoro czyta się ją jak „dż” (azerskie).
W dawnej cyrylicy istniały też litery, które są dowodem, że cyrylica to bezczelna kalka alfabetu greckiego:
- Ҁҁ – koppa, przechwycona z greki, oznaczała „q” (jak w staropolskim słowie „qrwa”);
- Ѹѹ – dawne „u”; miało też kształt pionowej litery, gdzie „о” było na dole, a „у” na górze; ostatecznie została skrócona o „о”, żeby za dużo nie pisać (litera pochodzi od greckiego dwuznaku „ου”, który czyta się jak „u”);
- Ѡѡ – omega, czyli „o” (bezczelne zerżnięcie z alfabetu greckiego);
- Ѣѣ – jać; wymawia się, jak kto chce, np. „je”, „e”, „ja”…
- Ѥѥ – stare „je”;
- Ѧѧ – niby „ą”, a jednak „ę”, choć u ruskich oczywiście musiało być oryginalniej, bo „ja”…
- Ѩѩ – „ję”;
- Ѫѫ – „ą” (kto by na to wpadł?);
- Ѭѭ – „ją”;
- Ѯѯ – kolejna ściąga z greckiego; tym razem „ks”;
- Ѱѱ – jw.; „ps”;
- Ѳѳ – znowu greka; „t” szczękowe (czytane jak „th” w angielskim „think”);
- Ѵѵ – iżyca (łatwo zapamiętać, bo kojarzy się z wyrazem „rzyć”, czyli „dupa” – w końcu skądś kształt tego znaku musiał się wziąć…), oznacza to samo co „ы”, ale tylko w słowach pochodzących z greki, tak dla ułatwienia nauki czytania u średniowiecznych wieśniaków… Hurraaaa!
Oczywiście istnieją także inne, mało zrozumiałe i całkowicie głupie litery mało znanych języków, jednak niewiele czcionek potrafi je odtworzyć.
W praktyce[edytuj • edytuj kod]
Powyższa ściąga przyda się do czytania w języku ukraińskim, który wbrew pozorom jest podobny do polskiego, a także w białoruskim (chyba jeszcze bardziej podobnym), serbskim, macedońskim czy nawet mongolskim oraz w innych mniej znanych językach. Po rosyjsku też sobie wprawdzie możesz poczytać, ale nic nie zrozumiesz, więc szkoda się męczyć.
Przydatność[edytuj • edytuj kod]
Uwielbiany przez pokemony, które odkryły wspaniałą aplikację „Tablica znaków” w folderze „Akcesoria/Narzędzia systemowe”. Wykorzystują podobne allograficznie literki cyrylicy do alfabetu łacińskiego nie zważając na ich realne odpowiedniki, np. do wpisywania swoich nazwisk na Naszej-klasie. Cyrylica pełni także funkcję rozweselającą: prawie każdy, kto zobaczy tekst napisany cyrylicą od razu idiotycznie się śmieje. W czasach II wojny światowej używana była jako szyfr, który po pakcie Ribbentrop-Mołotow miał służyć do zapisu języka niemieckiego, jednak nie udało się stworzyć najtrudniejszego kodu świata.
Spotykalność[edytuj • edytuj kod]
- Zapewne masz w domu jakiś solidny radziecki piekarnik, telewizor, radio, czy coś tam. Teraz idź i szpanuj! Podpisy pod przełącznikami nie stanowią już zagadki!
- W amerykańskich filmach cyrylica pojawia się na wrogich torpedach czy przechwyconych wiadomościach. Ciekawe, dlaczego?
- Jak przypadkiem studiujesz jakiś prymitywny język w rodzaju serbskiego, to znajomość cyrylicy przyda się całkiem całkiem.
- Popularna wśród uczniów piszących na tablicy wyzwiska pod adresem nauczyciela. Uczniowie nie zważają na to, że nauczyciele w znakomitej większości znają cyrylicę.
- Jako ciekawostkę można podać fakt, iż jeśli słowo cipka przeczytamy za pomocą znaków ukraińskiej cyrylicy, nabierze ono całkiem nowego znaczenia (sirka, czyli siarka), wyjaśniającego to i owo u ukraińskich prostytutek.
Zobacz też[edytuj • edytuj kod]
Przypisy
- ↑ U ruskich w pierwszej sylabie, chyba że jest akcentowana
- ↑ Ciekawostka: po ukraińsku i rosyjsku „Я” to pierwsza osoba liczby pojedynczej, czyli właśnie ja
- ↑ Właściwie to jest to takie samo dźwięczne ch, ale kto czyta przypisy...
- ↑ Ciekawostka: w alfabecie łacińskim istnieje litera „Ŋŋ” oznaczająca też „ng”; w cyrylicy są jeszcze dwie litery oznaczające „ng”: Ҥҥ (НГнг) i Ӈӈ („н” z takim haczykiem wychodzącym z prawej nogi)