Cyrylica

Cyrylica (pot. ruskie literki) – alfabet Słowian wschodnich i części południowych, chyba. Używany także do zapisu języków tzw. mniej ludzkich jak np. tatarski, kazachski, abchaski i jakichś tam jeszcze. Oparty na alfabecie greckim. Nazwa pochodzi od Cyryla, który wpadł na metodę jak zostać sławnym.

Przydatność

Uwielbiany przez pokemony, które odkryły wspaniałą aplikację "Tablica znaków" w folderze "Akcesoria/Narzędzia systemowe". Wykorzystują podobne allograficznie literki cyrylicy do alfabetu łacińskiego nie zważając na ich realne odpowiedniki, np. do wpisywania swoich nazwisk na Naszej-klasie. Cyrylica pełni także funkcję rozweselającą: prawie każdy, kto zobaczy tekst napisany cyrylicą od razu idiotycznie się śmieje. W czasach II wojny światowej używana była jako szyfr, który po pakcie Ribentropp-Mołotow miał służyć do zapisu Języka niemieckiego, jednak nie udało się stworzyć najtrudniejszego kodu świata.

Jak rozszyfrować

Nie taki diabeł straszny jak go malują. Właściwie, to cyrylica jest prosta jak budowa cepa. No to jedziemy:

• Аа – A
• Бб – B
• Вв – W (a tak BTW, sztuczka memnograficzna pomagająca zapamiętać, że B To W – B To W
• Гг - oficjalnie G, w praktyce H (jest co do tego sporo nieścisłości, dlatego wielu Ukraińców mówi na garaż - "haraż", magazyn - "mahazyn", Gołota-"hołota", a nawet z angielskiego "girl" mówią "herl"
• Дд – D
• Ее – Je (okazjonalnie "e")
• Ёё – Jo (tak, ta litera o kształcie E z umlautem naprawdę oznacza "jo"! Rzadko spotykana)
• Жж – Ż
• Зз – Z
• Ии – I (nie N, nigdy kurde N)
• Йй – J (tym bardziej, o zgrozo, nie Ń)
• Кк – K
• Лл – L (jako, że trudno zgrabnie to narysować, dopuszczalna jest również pisownia Λ)
• Мм – M
• Нн – N (nie H, tak, tak, nie piszę bzdur)
• Оо – O (to nie pokemoński emot, nie kasujcie tego, admini)
• Пп – P (to też łatwe, jeśli uważałeś na matematyce: zapewne słyszałeś o liczbie pi?)
• Рр – R (jakiś problem?)
• Cc – S (CS, tak jak Counter-Strike)
• Тт – T
• Уу – U (albo Ó na ópartego)
• Фф – F
• Хх – Ch
• Цц – C (to już trochę trudniejsze, ale... wierzę w Ciebie)
• Чч – Cz (podobne do 4, no nie? cztery)
• Шш – Sz (czasem też Ż, ale również nieoficjalnie)
• Щщ – Szcz (rzadko spotykane, ale jednak..)
• Ъъ – "twardy znak", służy to utwardzania (bynajmniej nie gleby)
• Ыы – Y (czasem można się pomylić myśląc, że to dwie literki i czytać je jako "wi", ale idzie to sobie wbić w beret)
• Ьь – "miękki znak" (służy do zmiękczania, ale to nie Calgon. Nie zdziw się, jeśli zobaczysz Tь, zmiękczone T mów tak jak fFarRiAtQui mówią "tie")
• Ээ – E (co? drugi raz? też tego nie kumam, poza tym to myli się z Зз czyli z Z; używana w większości w wyrazach obcych)
• Юю – Ju
• Яя – Ja (błagam, tylko nie R, bo jak coś takiego widzę to mi się krew gotuje. Ciekawostka: po ukraińsku i rosyjsku Я to pierwsza osoba liczby pojedynczej, czyli właśnie ja)

Litery dodatkowe

Oczywiście, ten alfabet we wszystkich językach używających cyrylicy nie wygląda tak samo. Niektóre języki mają dodatkowe litery do straszenia dzieci ich liczbą:

• Ґґ – G (na Ukrainie, używana w wyrazach obcych; takie Г z apostrofem na górze)
• Ђђ – serbskie "dź"
• Єє – Je (gatunek "je" na Ukrainie; obrócone Э)
• Ѕѕ – Dz (nie "S"; w macedońskim)
• Іі – I ("i" normalne, jak kto woli dziesiętne; używane dawno temu w rosyjskim obok И, dziś używane w wielu językach rzadziej niż И, jednak jest używane na Ukrainie i Białorusi, a И oznacza "y", chyba)
• Її – Ji (ukraińskie, jak np. w słowie "jidysz")
• Љљ – Li (nie "ł" oraz nie ЛЬ, któro oznacza "l"; serbskie i macedońskie)
• Њњ – Ń (serbskie i macedońskie, powstała, żeby skrócić czas pisania osobnych liter Н i Ь)
• Ћћ – Ć (serbskie)
• Ќќ – podobno miękkie K (macedońskie)
• Ўў – U krótkie (białoruskie; podobne do angielskiego W)
• Џџ – Dż (serbsko-macedońskie; wygląda jak Ц z ogonkiem na środku)

W językach niesłowiańskich (np. wypisanych wyżej) litery mają coraz to głupsze kształty i wymowę:

• Әә – szwa (nie "szew" ani "e"; używana m.in. w abchaskim, kazachskim czy baszkirskim)
• Ғғ – o dziwo, mimo iż pochodzi od Г czyta się ją jak francuskie R (kazachskie)
• Җҗ – Żi (tatarskie i kałmuckie)
• Ӏ – tzw. pałoczka, praktycznie nie ma wartości fonetycznej; wygląda jak I i nie posiada formy małej litery (to po co ona tam jest?; czeczeńskie, inguskie itp. języki o nieludzkich nazwach)
• Ққ – abchaskie, kazachskie takie-jakby K (albo Q)
• Ҝҝ – azerskie G (u nich Г czyta się jak Q)
• Ңң – baszkirskie, kazachskie (sporo ten język ma dodatkowych liter), kirgiskie, kałmuckie Ng [Ciekawostka: w alfabecie łacińskim istnieje litera Ŋŋ oznaczająca też "ng"; w cyrylicy są jeszcze dwie litery oznaczające "ng": Ҥҥ (НГнг) i Ӈӈ (Н z takim haczykiem wychodzącym z prawej nogi: I-J)]
• Өө – kazachskie, mongolskie, buriackie (nie "burackie"!), jakuckie Ö (jak niemieckie Ö)
• Үү – podobno U proste (jak niemieckie Ü), ale prościej wymówić zwyczajne, polskie U (nie mylić z Y; mała litera może służyć za zamiennik "y")
• Ұұ – kazachskie krótkie U (nie Y z kreską ani symbol jena)
• Ҳҳ – abchaskie, karakałpackie (o Jezu), chakaskie, jakieś tam jeszcze H
• Һһ – kazachskie, tatarskie, kałmuckie i jakieś tam jeszcze H (małe wielkie "h": Һ)
• Ҹҹ – pewnie ta kreska nadaje dźwięczności literze "cz", skoro czyta się ją jak "dż" (azerskie)

W dawnej cyrylicy istniały też litery, które są dowodem, że cyrylica to bezczelna kalka alfabetu greckiego:

• Ҁҁ – koppa (takie-jakby-Q)
• Ѹѹ – dawne У; miało też kształt pionowej litery, gdzie O było na dole, a У na górze; ostatecznie została skrócona o "O", żeby za dużo nie pisać (litera pochodzi od greckiego dwuznaku ου, który czyta się jak U)
• Ѡѡ – omega, czyli O (bezczelne zerżnięcie z alfabetu greckiego)
• Ѣѣ – jać; czytało się ją jak uwaga... E!
• Ѥѥ – stare Je
• Ѧѧ – niby Ą, a jednak Ę
• Ѩѩ – Ję
• Ѫѫ – Ą (kto by na to wpadł?)
• Ѭѭ – Ją(dro)
• Ѯѯ – kolejna ściąga z greckiego; tym razem Ks
• Ѱѱ – jw.; Ps
• Ѳѳ – dawne Ф
• Ѵѵ – poprzednik litery У

Oczywiście istnieją także inne, mało zrozumiałe i całkowicie głupie litery mało znanych języków, jednak niewiele czcionek potrafi je odtworzyć.

W praktyce

Powyższa ściąga przyda się do czytania w języku ukraińskim, który wbrew pozorom jest podobny do polskiego, a także w białoruskim (chyba jeszcze bardziej podobnym), serbskim, macedońskim czy nawet mongolskim oraz w innych mniej znanych językach. Po rosyjsku też sobie wprawdzie możesz poczytać, ale nic nie zrozumiesz, więc szkoda się męczyć.

Spotykalność

• Zapewne masz w domu jakiś solidny radziecki piekarnik, telewizor, radio, czy coś tam. Teraz idź i szpanuj! Podpisy pod przełącznikami nie stanowią już zagadki!
• W amerykańskich filmach cyrylica pojawia się na wrogich torpedach czy przechwyconych wiadomościach. Ciekawe, dlaczego?
• Jak przypadkiem studiujesz jakiś prymitywny język w rodzaju serbskiego to znajomość cyrylicy przyda się całkiem całkiem.
• Popularna wśród uczniów piszących na tablicy wyzwiska pod adresem nauczyciela. Uczniowie nie zważają na to, że nauczyciele w znakomitej większości znają cyrylicę.