Cyrylica

Цырыљица, Цырылица (рос. Кириллица, пот. руске љитэрки) – аљфабэт Словян всходних и чѧсьци полуднёвых, хыба. Уживаны такжэ до запису ѩзыкѡв тзв. мней људзких як нп. татарски, казахски, абхаски и якихсь там ещэ. Опарты на аљфабэце грэцким. Назва походзи од Цырыља, ктѡры впадл на мэтодѧ як зостаћ славным.

Пр̌ыдатносьћ

Plik:Cyrylica.gif

Хахахаха!!!

Увељбяны пр̌эз покэмоны, ктѡрэ одкрылы вспанялѫ апљикацѩ „Tablица знакѡв” в фољдэр̌э „Акцэсоря/Нар̌ѧдзя сыстэмовэ”. Выкор̌ыстуѭ подобнэ аљљографичне љитэрки цырыљицы до аљфабэту лацињскего не зважаѭц на их рэаљнэ одповедники, нп. до вписываня своих назвиск на Нашэй-кљасе. Цырыљица пэлни такжэ функцѩ розвэсэљаѭцѫ: праве кажды, кто зобачи тэкст написаны цырыљицѫ од разу идётычне сѩ сьмее. В часах ИИ войны сьвятовэй уживана была яко шифр, ктѡры по пакце Риббэнтроп-Молотов мял служић до запису Ѩзыка немецкего, еднак не удало сѩ створ̌ыћ найтруднейшэго коду сьвята.

Як розшифроваћ

Не таки дябэл страшны як го маљуѭ. Власьциве, то цырыљица ест проста як будова цэпа. Но то едземы:

• Аа – A
• Бб – B
• Вв – W (a tak BTW, sztuczka memnograficzna pomagająca zapamiętać, że B To W)
• Гг – oficjalnie G, w praktyce H (jest co do tego sporo nieścisłości, dlatego wielu Ukraińców mówi na garaż – „haraż”, magazyn – „mahazyn”, Gołota – „hołota”, a nawet z angielskiego „girl” mówią „herl”
• Дд – D (wygląda jak reaktor jądrowy, nieprawdaż?)
• Ее – Je (okazjonalnie „e”)
• Ёё – Jo (tak, ta litera o kształcie E z umlautem naprawdę oznacza „jo”! Rzadko spotykana, chyba, że u ruskich ziomali)
• Жж – Ż
• Зз – Z (wygląda jak cyfra 3 dlatego wielu zamiast przeczytać KAMAZ czyta KAMA 3)
• Ии – I (nie N, nigdy kurde N)
• Йй – J (tym bardziej, o zgrozo, nie Ń)
• Кк – K
• Лл – Ł, jak л zmiękczymy ь (czyli ль) to będzie L (jako, że trudno zgrabnie to narysować, dopuszczalna jest również pisownia Λ)
• Мм – M
• Нн – N (w żadnym wypadku nie H)
• Оо – Czasami O, czasami A, czasami chuj wie co bliżej nieokreślony dźwięk
• Пп – P (to też łatwe, jeśli uważałeś na matematyce: zapewne słyszałeś o liczbie pi?)
• Рр – R (jakiś problem?)
• Cc – S (CS, tak jak Counter-Strike)
• Тт – T
• Уу – U (albo Ó na ópartego)
• Фф – F
• Хх – (C)H
• Цц – C (to już trochę trudniejsze, ale… wierzę w Ciebie)
• Чч – Cz (podobne do 4, no nie? cztery)
• Шш – Sz
• Щщ – Rosyjskie Ś, ukraińskie SZCZ, bułgarskie SZT… (ogółem to niezły rozierdol tam mają…)
• Ъъ – „twardy znak”, służy to utwardzania (bynajmniej nie gleby). Po godzinach dorabia jako bramkarz w klubach oddzielając wymowę sąsiadujących znaków, żeby słowa mniej zalatywały wiejską remizą
• Ыы – Y (czasem można się pomylić myśląc, że to dwie literki i czytać je jako „bi”, ale idzie to sobie wbić w beret)
• Ьь – „miękki znak” (służy do zmiękczania, ale to nie Calgon. Nie zdziw się, jeśli zobaczysz Tь, zmiękczone T mów jakby pomiędzy Ć a T)
• Ээ – E (co? drugi raz? też tego nie kumam, poza tym to myli się z Зз czyli z Z; używana w większości w wyrazach obcych)
• Юю – Ju
• Яя – Ja (błagam, tylko nie R, bo jak coś takiego widzę to mi się krew gotuje. Ciekawostka: po ukraińsku i rosyjsku Я to pierwsza osoba liczby pojedynczej, czyli właśnie ja)

Jakby tego było mało, literki pisane wyglądają inaczej. Przykładowo: drukowana litera „T” wygląda normalnie, prawda? Niestety nauczyciele każą pisać coś, co wygląda jak łacińskie pisane „M”, a zamiast „И” trzeba pisać pisane „U”.

Љитэры додатковэ

Очивисьце, тэн аљфабэт вэ вшистких ѩзыках уживаѭцых цырыљицы не выгљѫда так само. Нектѡрэ ѩзыки маѭ додатковэ љитэры до страшэня дзеци их љичбѫ:

• Ґґ – G (na Ukrainie, używana w wyrazach obcych; takie Г z apostrofem na górze)
• Ђђ – serbskie „dź”
• Єє – Je (gatunek „je” na Ukrainie; obrócone Э)
• Ѕѕ – Dz (nie „S”; w macedońskim)
• Іі – I („i” normalne, jak kto woli dziesiętne; używane dawno temu w rosyjskim obok И, dziś używane w wielu językach rzadziej niż И, jednak jest używane na Ukrainie i Białorusi)
• Її – Ji (ukraińskie, jak np. w słowie „jidysz”)
• Јј – J (bo zapamiętanie u Serbów kilku osobnych jotowanych liter to za duży wysiłek…)
• Љљ – Lj (nie „ł” oraz nie ЛЬ, które oznacza „l”; serbskie i macedońskie)
• Њњ – Ń (Nj) (serbskie i macedońskie, powstała, żeby skrócić czas pisania osobnych liter Н i Ь)
• Ћћ – Ć (serbskie)
• Ќќ – podobno miękkie K, czytane czasem jako ć (macedońskie)
• Ўў – U krótkie (białoruskie; podobne do angielskiego W)
• Џџ – Dż (serbsko-macedońskie; wygląda jak Ц z ogonkiem na środku)

В ѩзыках несловяњских (нп. выписаных выжэй) љитэры маѭ цораз то глупшэ кшталты и вымовѧ:

• Әә – szwa (nie „szew” ani „e”; używana m.in. w abchaskim, kazachskim czy baszkirskim)
• Ғғ – o dziwo, mimo iż pochodzi od Г czyta się ją jak francuskie R (kazachskie)
• Җҗ – Dż (tatarskie i kałmuckie)
• Ӏ – tzw. pałoczka, praktycznie nie ma wartości fonetycznej; wygląda jak I i nie posiada formy małej litery (to po co ona tam jest?; czeczeńskie, inguskie itp. języki o nieludzkich nazwach)
• Ққ – abchaskie, kazachskie takie-jakby K (albo Q)
• Ҝҝ – azerskie G (u nich Г czyta się jak Q)
• Ңң – baszkirskie, kazachskie (sporo ten język ma dodatkowych liter), kirgiskie, kałmuckie Ng [Ciekawostka: w alfabecie łacińskim istnieje litera Ŋŋ oznaczająca też „ng”; w cyrylicy są jeszcze dwie litery oznaczające „ng”: Ҥҥ (НГнг) i Ӈӈ (Н z takim haczykiem wychodzącym z prawej nogi: I-J)]
• Өө – kazachskie, mongolskie, buriackie (nie „burackie”!), jakuckie Ö (jak niemieckie Ö)
• Үү – podobno „U proste” (jak niemieckie Ü), ale prościej wymówić zwyczajne, polskie U (nie mylić z Y; mała litera może służyć za zamiennik „y”)
• Ұұ – kazachskie krótkie U (nie Y z kreską ani symbol jena)
• Ҳҳ – abchaskie, karakałpackie (o Jezu), chakaskie, jakieś tam jeszcze H
• Һһ – kazachskie, tatarskie, kałmuckie i jakieś tam jeszcze H (małe wielkie „h”: Һ)
• Ҹҹ – pewnie ta kreska nadaje dźwięczności literze „cz”, skoro czyta się ją jak „dż” (azerskie)

В давнэй цырыљицы истнялы тэж љитэры, ктѡрэ сѫ доводэм, жэ цырыљица то бэзчэљна каљка аљфабэту грэцкего:

• Ҁҁ – koppa, przechwycona z greki, oznaczała „q” jak w staropolskim słowie „qrwa”
• Ѹѹ – dawne U; miało też kształt pionowej litery, gdzie O było na dole, a У na górze; ostatecznie została skrócona o „O”, żeby za dużo nie pisać (litera pochodzi od greckiego dwuznaku ου, który czyta się jak U)
• Ѡѡ – omega, czyli O (bezczelne zerżnięcie z alfabetu greckiego)
• Ѣѣ – jać; wymawia się jak kto chce np. JE, E, JA…
• Ѥѥ – stare Je
• Ѧѧ – niby Ą, a jednak Ę, choć u ruskich oczywiście musiało być oryginalniej, bo JA…
• Ѩѩ – Ję
• Ѫѫ – Ą (kto by na to wpadł?)
• Ѭѭ – Ją(dro)
• Ѯѯ – kolejna ściąga z greckiego; tym razem Ks
• Ѱѱ – jw.; Ps
• Ѳѳ – znowu greka – „t” szczękowe – czytane jak „th” w angielskim „think”
• Ѵѵ – iżyca (łatwo zapamiętać, bo kojarzy się z rosyjskim „rzyć”, czyli „dupa” – w końcu skądś kształt tego znaku musiał się wziąć…), oznacza to samo co „Ы”, ale tylko w słowach pochodzących z greki, tak dla ułatwienia nauki czytania u średniowiecznych wieśniaków… Hurraaaa!

Очивисьце истнеѭ такжэ иннэ, мало зрозумялэ и цалковице глупе љитэры мало знаных ѩзыкѡв, еднак невељэ чцёнэк потрафи е одтвор̌ыћ.

В практыцэ

Повыжша сьцѭга пр̌ыда сѩ до читаня в ѩзыку украињским, ктѡры вбрэв позором ест подобны до пољскего, а такжэ в бялоруским (хыба ещэ бардзей подобным), сэрбским, мацэдоњским чи навэт монгољским ораз в инных мней знаных ѩзыках. По росыйску тэж собе вправдзе можэш почитаћ, аљэ ниц не зрозумеш, вѩц шкода сѩ мѧчић.

Спотыкаљносьћ

• Запэвнэ маш в дому якись сољидны радзецки пекарник, тэљэвизор, радё, чи цось там. Тэраз иђ и шпануй! Подписы под пр̌элѫчниками не становѭ юж загадки!
• В амэрыкањских фиљмах цырыљица появя сѩ на врогих торпэдах чи пр̌эхвыцоных вядомосьцях. Цекавэ, дљачэго?
• Як пр̌ыпадкем студюеш якись прымитывны ѩзык в родзаю сэрбскего то знаёмосьћ цырыљицы пр̌ыда сѩ цалкем цалкем.
• Попуљарна всьрѡд учниѡв пишѫцых на табљицы вызвиска под адрэсэм научицеља. Учнёве не зважаѭ на то, жэ научицељэ в знакомитэй вѩкшосьци знаѭ цырыљицѧ.
• Яко цекавосткѧ можна подаћ факт, иж есьљи слово ципка пр̌эчитамы за помоцѫ знакѡв украињскей цырыљицы, набер̌э оно цалкем новэго значэня (сирка, чиљи сярка), выясьняѭцэго то и ово у украињских простытутэк.

Зобач тэж

• Инструменты