Jelonek Berkeleya

Jelonek Berkeleya – ilustracja idei bytu niepełnego lub niebytu zaistniałego wymyślona przez biskupa G. Berkeleya.

Pół jelonka Berkeleya

Opiera się na słynnym twierdzeniu esse = percipi, czyli być znaczy być postrzeganym. Teoria ta pociąga za sobą daleko idące skutki, np. osoby niewidoczne na gadu-gadu nie istnieją, albo puszczenie (po cichu) bąka w autobusie jest złudzeniem psychosomatycznym, a smród uważany dotąd za konsekwencję puszczonego bąka jest tak naprawdę interwencją boskiej opatrzności.

Jelonek to sztandarowa produkcja chorego umysłu filozofa, który nie ukrywa dumy ze swojego pomysłu. Jak sam raczył o nim mówić – Jest to moje szczytowe osiągnięcie, obawiam się że już nigdy nie uda mi się szczytować równie dobrze. Pomysł opiera się na fizycznym fakcie chowania przez jelonka dupki za drzewem, a więc zmuszaniu nas do postrzegania jedynie połowy jelonka, a co za tym idzie, racjonalnie konieczne jest uznanie za byt realny (istniejący) tylko 1/2 zwierzęcia.

Neoberkeleiści

Jak każdy wielki filozof Berkeley miał swoich wyznawców i oddanych uczniów. Głównym problemem współczesnych neoberkeleistów jest oszacowanie jaki procent jelonka jest bytem realnym z zależności od pory roku, lokalnego układu barycznego i kąta padania światła. Zauważyli oni bowiem zasadniczy błąd w rozumowaniu swojego mistrza: za niebyt musimy uznać nie tylko część jelonka ukrytą za drzewem, ale także drugą stronę jelonka, niedostrzegalną dla oczu patrzącego.

Dlatego obecnie przyjmuje się, że jelonki Berkeleya istnieją jedynie jako ćwierć-byty, a nie jak do tej pory uważano pół-byty.

Zobacz też

• Paradoks
• Humanizm