Opera za trzy grosze: Różnice pomiędzy wersjami
Ja8czy coś (dyskusja • edycje) M |
|||
(Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Opera za trzy grosze''' ( |
'''Opera za trzy grosze''' ([[Język niemiecki|niem]]. ''Die Dreigroschenoper'') – bodaj najsłynniejsza ze sztuk scenicznych autorstwa dramaturga, [[poeta|poety]], uciekiniera i [[Niemcy|niemieckiego]] marksisty, [[Bertolt Brecht|Bertolta Brechta]]. Powstała w [[1928]] roku, jej premiera odbyła się w tym samym roku w [[Berlin]]ie. |
||
==Historia powstania== |
== Historia powstania == |
||
⚫ | ''Opera za trzy grosze'' nie bez kozery wpisała się w kanon repertuaru scenicznego najsłynniejszych teatrów świata. Jej tematykę przejął Brecht od [[Wielka Brytania|brytyjskiego]] dramaturga Johna Gaya, którego ''Opera żebracza'', powstała dokładnie dwieście lat wcześniej i odbiła się szerokim [[echo|echem]] w kręgach [[burżuazja|burżuazji]] i polityków [[Londyn]]u jako całkowicie oszczercza i przedstawiająca wyższe sfery w niekorzystnym, fałszywym świetle. |
||
⚫ | ''Opera za trzy grosze'' nie bez |
||
Brecht, świadom piętna jakie niesie ze sobą wywołanie [[skandal]]u (od młodości znany był z tego, że jego sądy i zachowania odbiegały dalece od utartych schematów), zdecydował się podjąć wyzwanie. Przy wydatnej pomocy szeregu współpracowników, tłumaczy i [[anestezjolog]]ów zdołał zaadaptować oryginalny angielski tekst, przetłumaczyć go i wprowadzić kilka absurdalnych momentów i zabawne, acz moralizatorskie zakończenie. |
Brecht, świadom piętna jakie niesie ze sobą wywołanie [[skandal]]u (od młodości znany był z tego, że jego sądy i zachowania odbiegały dalece od utartych schematów), zdecydował się podjąć wyzwanie. Przy wydatnej pomocy szeregu współpracowników, tłumaczy i [[anestezjolog]]ów zdołał zaadaptować oryginalny angielski tekst, przetłumaczyć go i wprowadzić kilka absurdalnych momentów i zabawne, acz moralizatorskie zakończenie. |
||
==Premiera i odbiór sztuki== |
== Premiera i odbiór sztuki == |
||
Berlińska premiera we własnym teatrze Brechta została przyjęta przez prasę i krytykę dość chłodno. Większość gości stanowili [[arystokracja|arystokraci]] i przedstawiciele rządzących sfer (jak to na premierach - darmowe drinki, towarzyska atmosfera i możliwość załatwienia czegoś bez kłopotliwej [[biurokracja|biurokracji]]). Głównie ich dotyka krytyka w sztuce i zareagowali oni żywym oburzeniem na dzieło artysty. Teatr prawdopodobnie zostałby zniszczony i spalony, jednakże skończyło się tylko na udzielnym [[foch]]u oraz wzmożonej sprzedaży waleriany i termoforów w następnych dniach. ''Opera za trzy grosze'' nie schodziła z desek teatru Brechta przez kolejne osiemnaście miesięcy, wyprzedzając o pięć drugą z jego sztuk, ''Bębny nocą, czyli przygody pewnej bardzo zagubionej, samotnej nastolatki w wielkomiejskiej dżungli'' z 1925 roku. |
Berlińska premiera we własnym teatrze Brechta została przyjęta przez prasę i krytykę dość chłodno. Większość gości stanowili [[arystokracja|arystokraci]] i przedstawiciele rządzących sfer (jak to na premierach - darmowe drinki, towarzyska atmosfera i możliwość załatwienia czegoś bez kłopotliwej [[biurokracja|biurokracji]]). Głównie ich dotyka krytyka w sztuce i zareagowali oni żywym oburzeniem na dzieło artysty. Teatr prawdopodobnie zostałby zniszczony i spalony, jednakże skończyło się tylko na udzielnym [[foch]]u oraz wzmożonej sprzedaży waleriany i termoforów w następnych dniach. ''Opera za trzy grosze'' nie schodziła z desek teatru Brechta przez kolejne osiemnaście miesięcy, wyprzedzając o pięć drugą z jego sztuk, ''Bębny nocą, czyli przygody pewnej bardzo zagubionej, samotnej nastolatki w wielkomiejskiej dżungli'' z 1925 roku. |
||
Linia 15: | Linia 13: | ||
Niestety, bardziej [[Adolf Hitler|radykalne rządy]] jakie zapanowały w Niemczech po 1933 roku uniemożliwiły zupełnie nawet wspominanie o niej szeptem, zresztą Brecht i tak już dawno [[emigracja|dał drapaka]]. |
Niestety, bardziej [[Adolf Hitler|radykalne rządy]] jakie zapanowały w Niemczech po 1933 roku uniemożliwiły zupełnie nawet wspominanie o niej szeptem, zresztą Brecht i tak już dawno [[emigracja|dał drapaka]]. |
||
==Sztuka== |
== Sztuka == |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
* Marcin Majcher, znany bezwzględny [[morderca]], zwany Nożownikiem; |
* Marcin Majcher, znany bezwzględny [[morderca]], zwany Nożownikiem; |
||
* Jeremiasz Brzoskwinka, przywódca [[bezdomny]]ch, nie lubi tego pierwszego; |
* Jeremiasz Brzoskwinka, przywódca [[bezdomny]]ch, nie lubi tego pierwszego; |
||
Linia 30: | Linia 27: | ||
* burżuazja i inni odpychający ludzie podobnego autoramentu. |
* burżuazja i inni odpychający ludzie podobnego autoramentu. |
||
===Przygrywka=== |
=== Przygrywka === |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | Jeremiasz Brzoskwinka ściąga [[haracz]] od bezdomnych w mieście, nazywając ten proceder pomocą organizacyjną. Jego córka, Paulina, zupełnie nie może się pogodzić z działalnością ojca. Udaje się do bardzo eleganckiego baru, gdzie poznaje wąsatego, kulturalnego mężczyznę – Nożownika Majchra. Nie wie jednak, kim on jest, a ten uwodzi ją. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | Jeremiasz Brzoskwinka |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
Uwiedziona Paulina Brzoskwinka wraca do [[dom]]u, gdzie opowiada o wszystkim [[Matka|matce]]. Jej ojciec nie wytrzymuje nerwowo, robi sobie zimny okład i informuje policję o zajściu. Majcher, ostrzeżony przez Paulinę, szuka schronienia w [[agencja towarzyska|domu otwartym]], lecz tam zdradza go Janka, była kochanka. Przybywa komendant Brązowy Tygrys z brygadą osiemnastu aspirantów i innych nowicjuszy. Pojmują Majchra. Komendant jako człowiek wrażliwy wybucha płaczem, gdy spotyka na miejscu swoją córkę. |
Uwiedziona Paulina Brzoskwinka wraca do [[dom]]u, gdzie opowiada o wszystkim [[Matka|matce]]. Jej ojciec nie wytrzymuje nerwowo, robi sobie zimny okład i informuje policję o zajściu. Majcher, ostrzeżony przez Paulinę, szuka schronienia w [[agencja towarzyska|domu otwartym]], lecz tam zdradza go Janka, była kochanka. Przybywa komendant Brązowy Tygrys z brygadą osiemnastu aspirantów i innych nowicjuszy. Pojmują Majchra. Komendant jako człowiek wrażliwy wybucha płaczem, gdy spotyka na miejscu swoją córkę. |
||
=== Trzeci akt === |
|||
[[Plik:Majcher_Jeremiasz.jpg|thumb|140px|Kłótnia Marcina Majchra i Jeremiasza z III aktu. Fotografia z 1929 roku]] |
[[Plik:Majcher_Jeremiasz.jpg|thumb|140px|Kłótnia Marcina Majchra i Jeremiasza z III aktu. Fotografia z 1929 roku]] |
||
⚫ | Majcher wydostaje się z aresztu, odnajduje Jeremiasza i wyzywa go na [[pojedynek]], w którym sam [[śmierć|ginie]]. Żebracy buntują się przeciw przemocy Jeremiasza i wychodzą tłumnie na ulice miasta. Przerażeni obywatele uciekają z ulic, nadal obojętni na ich los. Paulina odtąd postanawia poświęcić życie pomocy dla nich, jednak zupełnie inaczej niż jej ojciec. |
||
=== |
=== Zakończenie === |
||
⚫ | |||
== Ciekawostki == |
|||
⚫ | Majcher wydostaje się z aresztu, odnajduje Jeremiasza i wyzywa go na [[pojedynek]], w którym sam [[śmierć|ginie]]. Żebracy buntują się przeciw przemocy Jeremiasza i wychodzą tłumnie na ulice miasta. Przerażeni obywatele uciekają z ulic, nadal obojętni na ich los. Paulina odtąd postanawia poświęcić życie pomocy dla nich, jednak zupełnie inaczej niż jej |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
===Zakończenie=== |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
==Warto wiedzieć== |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
* Pełne wykonanie sztuki zajmuje ok. 4,5 godziny |
|||
* Polska premiera odbyła się w [[1957]] roku |
|||
⚫ | |||
* Jest to kolejna sztuka Brechta, w której istotną rolę odgrywa postać matki. |
* Jest to kolejna sztuka Brechta, w której istotną rolę odgrywa postać matki. |
||
* Właścicielami praw autorskich do dzieła są prawdopodobnie potomkowie Hedwigi Katschinski – sprzątaczki w domu Brechta – której pisarz zalegał za wypucowanie mieszkanka właśnie trzy grosze. |
* Właścicielami praw autorskich do dzieła są prawdopodobnie potomkowie Hedwigi Katschinski – sprzątaczki w domu Brechta – której pisarz zalegał za wypucowanie mieszkanka właśnie trzy grosze. |
||
[[Kategoria:Niemieckie utwory literackie]] |
[[Kategoria:Niemieckie utwory literackie]] |
Aktualna wersja na dzień 22:39, 7 wrz 2023
Opera za trzy grosze (niem. Die Dreigroschenoper) – bodaj najsłynniejsza ze sztuk scenicznych autorstwa dramaturga, poety, uciekiniera i niemieckiego marksisty, Bertolta Brechta. Powstała w 1928 roku, jej premiera odbyła się w tym samym roku w Berlinie.
Historia powstania[edytuj • edytuj kod]
Opera za trzy grosze nie bez kozery wpisała się w kanon repertuaru scenicznego najsłynniejszych teatrów świata. Jej tematykę przejął Brecht od brytyjskiego dramaturga Johna Gaya, którego Opera żebracza, powstała dokładnie dwieście lat wcześniej i odbiła się szerokim echem w kręgach burżuazji i polityków Londynu jako całkowicie oszczercza i przedstawiająca wyższe sfery w niekorzystnym, fałszywym świetle.
Brecht, świadom piętna jakie niesie ze sobą wywołanie skandalu (od młodości znany był z tego, że jego sądy i zachowania odbiegały dalece od utartych schematów), zdecydował się podjąć wyzwanie. Przy wydatnej pomocy szeregu współpracowników, tłumaczy i anestezjologów zdołał zaadaptować oryginalny angielski tekst, przetłumaczyć go i wprowadzić kilka absurdalnych momentów i zabawne, acz moralizatorskie zakończenie.
Premiera i odbiór sztuki[edytuj • edytuj kod]
Berlińska premiera we własnym teatrze Brechta została przyjęta przez prasę i krytykę dość chłodno. Większość gości stanowili arystokraci i przedstawiciele rządzących sfer (jak to na premierach - darmowe drinki, towarzyska atmosfera i możliwość załatwienia czegoś bez kłopotliwej biurokracji). Głównie ich dotyka krytyka w sztuce i zareagowali oni żywym oburzeniem na dzieło artysty. Teatr prawdopodobnie zostałby zniszczony i spalony, jednakże skończyło się tylko na udzielnym fochu oraz wzmożonej sprzedaży waleriany i termoforów w następnych dniach. Opera za trzy grosze nie schodziła z desek teatru Brechta przez kolejne osiemnaście miesięcy, wyprzedzając o pięć drugą z jego sztuk, Bębny nocą, czyli przygody pewnej bardzo zagubionej, samotnej nastolatki w wielkomiejskiej dżungli z 1925 roku.
Po chłodnym okresie początkowym krytyka zaczęła przychylniej wypowiadać się o nowej rewelacji scenicznej. Widzowie wypełniali teatr po brzegi, a recenzenci wiodących gazet codziennych i periodyków literackich musieli przyznać, że coś jednak jest w tym, co dramaturg powiedział o podatkach, wykorzystywaniu biednych, niewolniczej pracy, podziale dóbr i niebezpieczeństwach wynikających z użycia ostrych narzędzi. Ostatecznie oficjalnie uznano, że sztuka jest naprawdę rewelacyjna.
Niestety, bardziej radykalne rządy jakie zapanowały w Niemczech po 1933 roku uniemożliwiły zupełnie nawet wspominanie o niej szeptem, zresztą Brecht i tak już dawno dał drapaka.
Sztuka[edytuj • edytuj kod]
Osoby[edytuj • edytuj kod]
- Marcin Majcher, znany bezwzględny morderca, zwany Nożownikiem;
- Jeremiasz Brzoskwinka, przywódca bezdomnych, nie lubi tego pierwszego;
- Celina, jego żona, zaopatrzona w burzę włosów;
- Paulina, ich córka;
- Brązowy Tygrys, szef policji pochodzenia koreańskiego;
- Janka, jego córka, potajemnie lekkich obyczajów;
- pieśniarz śpiewający smutne piosenki;
- szereg bezdomnych;
- wielu policjantów;
- burżuazja i inni odpychający ludzie podobnego autoramentu.
Przygrywka[edytuj • edytuj kod]
Pieśniarz śpiewa piosenkę żałobną o śmierci Marcina Majchra, tym sposobem wyprzedzając fakty, wiemy już bowiem, jak to się wszystko skończy. To typowy dla Brechta chwyt, wprowadza zamęt i daje do myślenia; pozwala skupić się na akcji, nie na zakończeniu.
Pierwszy akt[edytuj • edytuj kod]
Jeremiasz Brzoskwinka ściąga haracz od bezdomnych w mieście, nazywając ten proceder pomocą organizacyjną. Jego córka, Paulina, zupełnie nie może się pogodzić z działalnością ojca. Udaje się do bardzo eleganckiego baru, gdzie poznaje wąsatego, kulturalnego mężczyznę – Nożownika Majchra. Nie wie jednak, kim on jest, a ten uwodzi ją.
Na końcu aktu pieśniarz śpiewa smutną piosenkę o losie żebraków.
Drugi akt[edytuj • edytuj kod]
Uwiedziona Paulina Brzoskwinka wraca do domu, gdzie opowiada o wszystkim matce. Jej ojciec nie wytrzymuje nerwowo, robi sobie zimny okład i informuje policję o zajściu. Majcher, ostrzeżony przez Paulinę, szuka schronienia w domu otwartym, lecz tam zdradza go Janka, była kochanka. Przybywa komendant Brązowy Tygrys z brygadą osiemnastu aspirantów i innych nowicjuszy. Pojmują Majchra. Komendant jako człowiek wrażliwy wybucha płaczem, gdy spotyka na miejscu swoją córkę.
Trzeci akt[edytuj • edytuj kod]
Majcher wydostaje się z aresztu, odnajduje Jeremiasza i wyzywa go na pojedynek, w którym sam ginie. Żebracy buntują się przeciw przemocy Jeremiasza i wychodzą tłumnie na ulice miasta. Przerażeni obywatele uciekają z ulic, nadal obojętni na ich los. Paulina odtąd postanawia poświęcić życie pomocy dla nich, jednak zupełnie inaczej niż jej ojciec.
Zakończenie[edytuj • edytuj kod]
Pieśniarz wykonuje kolejną smutną piosenkę o śmierci Marcina Majchra (widać, z kim sympatyzuje autor), o niedoli biedaków, o dobroci marksizmu i o deserach Dr. Oetkera.
Ciekawostki[edytuj • edytuj kod]
- Podczas pisania Brecht inspirował się starojapońskimi i starochińskimi podręcznikami do walki z tłumem.
- Scena walki w akcie trzecim była realizowana tak realistycznie, że aktor grający Majchra zmieniał się co mniej więcej dwa miesiące.
- W oryginalny rękopis sztuki miała być wpleciona zakodowana przepowiednia o wybuchu epidemii czerwonki w 1942 roku.
- Jest to kolejna sztuka Brechta, w której istotną rolę odgrywa postać matki.
- Właścicielami praw autorskich do dzieła są prawdopodobnie potomkowie Hedwigi Katschinski – sprzątaczki w domu Brechta – której pisarz zalegał za wypucowanie mieszkanka właśnie trzy grosze.