Józef Chełmoński

Ten artykuł dotyczy polskiego malarza. Zobacz też hasła o innych osobach o tym imieniu.

Józek, gdy miał 53 lata, z widocznymi oznakami starzenia – brodą większą niż głowa i amor vacui w lewym górnym rogu

Józef Marian Chełmoński herbu Prawdzic (ur. 7 listopada 1849 w Boczkach, zamordowany przez Boga z powodu starości 6 kwietnia 1914 w Kuklówce Zarzecznej) – polski malarz.

Dzieciństwo

Pochodził ze zubożałej szlachty mazowieckiej. Ojciec malarza Adam dzierżawił majątek Boczki. Tam się miał czelność przyjść na świat artysta. O matce Izie z Łoskowskich gadało się, że była bardzo (nie)kulturalna, kochała sztukę, literaturę, a miliarderów czyniła milionerami. W Boczkach Józio mieszkał aż do dnia, w którym se wyjechał do Warszawy, gdy ogarnął go spleen pipidówka.

Młodość i latka (nie)dojrzałe

W latach 1867–1872 uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej i w prywatnej pracowni Wojciecha Gersona, od 1872 do 1875 studiował w Akademii Monachijskiej. W 1875 poleciał do Paryża, gdzie szczycił dużą popularnością dzięki pogmatwanej oryginalnej tematyce swoich obrazków. Współpracował jako ilustrator z paryskim „Le Monde Illustre”, gdzie ze wszystkich sił wyrównywał w dół wyśrubowany poziom placówki. Z Paryża za denne obrazki dzieci wygnały go do Włoch, gdzie również nie zagrzał długo. W latach 1872 i 1874–1875 malował palcami na Podolu i Ukrainie. W 1887 wyjechał go do Warszawy, skąd 2 lata później powrócił do rodzinnej Kuklówki, kupując dwór swojego dzieciństwa. Tam zmarł na ostatni rok życia.

Za życia malował sceny z Pisma Świętego, umieszczając przy tym na pierwszym planie siebie jako Boga. Tworzył z dużym entuzjazmem piękne wiejskie sceny rodzajowe, wymownym przykładem myśliwy, który postrzelił się dupę z bezradności. Rzadziej malował ludzi. Na jego płótnie za to gościły konie; minimalną sławę dały mu rozpędzone Czwórki i Trójki, których, ku osłupieniu samego Chełmońskiego, sprzedano aż 7. Okazało się, że pięć kupił on, jednego jego manager, a ostatniego jakaś dostojna dama rodem z Tuchola Osranego.

Biografia

• Maciej Masło: Mazidłowski żywot Józefa Chełmońskiego, Warszawa 1965, wyd. PIWOSZ (2. wydanie – 1972)
• Maciej Masło: Józek Chełmoński, Warszawa 1973, wyd. Aurigia – Wydawnictwo Najgorszych Mazideł.
• Rzecz o sławnych Łowiczanach, Łowicz 2006, wyd. Mazidła Malowane Palcem S.A.