Wspinaczka

– Kto to jest: wisi na ścianie i płacze?
– Dupa a nie alpinista

Stary dowcip wspinaczkowy

Ten co się drapie tam, gdzie go nie swędzi

Turysta o wspinaczu

Wspinaczka – ogólna nazwa ludzkiej działalności polegającej na usiłowaniu przytrzymania się rękoma ściany, wbrew wszelkim chęciom grawitacji, próbującej człowieka od ściany oderwać. Osobę uprawiającą wspinaczkę nazywa się wspinaczem.

Historia

Już w pradawnych czasach ludzie z niewiadomych powodów usiłowali dotrzeć w miejsca dotychczas dla nich nieosiągalne, takie jak „wyspa na środku jeziora” czy „ta wielka góra za naszą osadą”. Niestety, niektórym ze śmiałków udawało się z takich eskapad powrócić, co skutkowało uznaniem takich wyzwań za wykonalne, a następnie poszukiwaniu kolejnych, jeszcze trudniejszych.

W szczególności pewna grupa ludzi upodobała sobie wchodzenie w nietypowe, wysokie miejsca, takie jak przełęcze, turnie i wysokie góry. Przy tym, jak się okazało, celem stało się wejście dokładnie tak, jak zostało to zaplanowane, a mniej istotnym – fakt, że na tę samą górę można było wejść z drugiej strony, wygodną ścieżką.

Od samego początku, w związku z wysoką śmiertelnością wspinaczy, trwały próby uczynienia wspinaczki bezpieczniejszym sportem, stąd po pierwszych próbach wspinaczki na żywca próbowano wykorzystywać liny i coraz lepsze metody asekuracji.

Miejscówki

Obecnie wspinaczkę można uprawiać prawie wszędzie. Miejscami naturalnie stworzonymi do tej aktywności są większe góry, mniejsze góry, skały, urwiska i duże kamienie. Wspinać można się też na drzewa, ale takiej osoby nie nazywa się wspinaczem tylko dzieckiem. Jeśli ktoś mieszka na terenie silnie zurbanizowanym może poszukać jakiejś ruiny, starego muru, kamieniołomu, mostu, ogrodzenia, a w ostateczności iść na sztuczną ściankę wspinaczkową. W przeciwieństwie do wszystkich innych miejsc za te ostatnie trzeba niestety płacić.

Typy nachylenia ścian

W zależności od stopnia nachylenia względem ziemi można wyróżnić następujące typy terenu:

• teren połogi: występuje gdy kąt nachylenia ściany względem gleby jest rozwarty. Innymi słowy: idziemy pod bardzo stromą górę, która jest naprawdę bardzo, bardzo stroma, ale nie jest idealnie pionowa. Jest łatwo, ale gdy pofruniesz wytrzesz sobą wszystko co napotkasz po drodze.
• teren pionowy: kąt nachylenia względem gleby jest kątem prostym. W tej sytuacji generalnie masz przegwizdane. Loty, o ile nie spotkasz niczego wystającego po drodze, są zazwyczaj bezpieczne. Co nie znaczy, ze trzeba je bezwzględnie wykonywać, szczególnie gdy zapomniałeś zabrać liny.
• teren przewieszony: kąt nachylenia względem gleby jest kątem ostrym. Szczególnym przypadkiem terenu przewieszonego jest dach, który, jak sama nazwa wskazuje, przebiega równolegle do podłoża. Niedoświadczeni wspinacze nie mają się czego bać: w takim terenie nie uda im się wyjść na wysokość z której spadając będą mogli zrobić sobie coś więcej niż ubrudzenie spodni.
• pion absolutny: jest to teren połogi, który fotografujemy wykorzystując odpowiednią perspektywę tak, by wyglądał na pion.

Rodzaje wspinaczki

Wspinaczkę można uprawiać na kilka sposobów, w zależności od terenu:

• Bouldering – rodzaj wspinaczki po głazach i niskich skałach. Uprawiany przez ludzi z lękiem wysokości lub takich, których nie stać na linę.
• Wspinaczka sportowa – odmiana, w której stawia się na bezpieczeństwo, łoi się drogi trudniejsze od „Ja cię ”, a nawet trudniejsze od „, !”. Wspinacze sportowi najczęściej porozumiewają się przez okrzyki „Dajesz, dajesz!”, „Ciśnij!” i „Trzymaj!”.
• Taternictwo – uprawiane przez samobójców, którym niestraszna jest asekuracja tradycyjna, całodniowe eskapady w góry i fakt, że Tatry są jedną wielką górą kamieni i jest tylko kwestią czasu kiedy dostanie się którymś w łeb. Jak sama nazwa wskazuje, dotyczy to tylko wspinaczki wysokogórskiej w Tatrach. Jeśli zostajesz taternikiem, możesz chodzić po perciach niedostępnych dla turystów i kończyć listy frazą „Z taternickim pozdrowieniem”.
• Alpinizm – ogólna nazwa wspinaczki wysokogórskiej (np. gdy postanowisz powspinać się poza Tatrami). Uprawiana przez taterników których stać na wyjazd za granicę.
• Himalaizm – ogólna nazwa na wyłażenie tak wysoko, że nawet myśli zamarzają. Albo jeszcze wyżej. Robi się wyprawę na trzy tygodnie i usiłuje wejść na szczyt. Gdy już się wejdzie, to czasem się z niego nawet schodzi. A czasem nie.
• Zimówka – ogólna nazwa na wspinaczkę lodową oraz taternictwo i alpinizm zimowy. Masz do dyspozycji dwa czekany, raki i możesz bić nimi w lód. Poza tym jest ci cholernie zimno, nie ma za bardzo gdzie się schować, wiatr wieje i nie opuszcza cię myśl mówiąca „Kto mi kazał tu wleźć?”.
• Drytooling – wersja wspinaczki zimowej dla takich, którzy lubią czekany i raki, ale boją się zimna. Uprawiana w cieple, najlepiej w słońcu.

Bezpieczeństwo

Wspinacze twierdzą, że wspinaczka (wyjąwszy himalaizm) jest bezpieczniejsza od przeciętnej podróży samochodem czy jazdy rowerem. Obiektywne zagrożenia występują o wiele rzadziej, w przeciwieństwie do innych aktywności nasze życie nie zależy od innych ludzi (np. kierowców często przemieszczających się w innym stanie świadomości).

Oczywistym jest że jest to bzdura wymyślona przez samych wspinaczy by choć trochę usprawiedliwić szafowanie własnym życiem. Gdyby wspinaczka była bezpieczniejsza od jazdy samochodem, nie byłaby zaliczona do sportów ekstremalnych. Poza tym normalni ludzie nie wychodzą nie wiadomo po co tak wysoko w górę, nie używają lin, nie uczą się węzłów i, przede wszystkim, nie utrzymują że ekstremalnie niebezpieczne sporty są w gruncie rzeczy bezpieczne.

Style wspinaczki

Od kiedy na ten sam kamień udało się wejść co najmniej dwóm osobom, rozpoczęła się rywalizacja dotycząca tego, który z nich zrobił to lepiej, trudniej i w ogóle jest większym twardzielem. Gdy do użycia weszła asekuracja rozwinęły się rozmaite style wspinaczki.

Nago i na bosaka

Najczystszy z możliwych stylów, pokazujący, że ten, kto drogę ukończył nie polegał na pomocy cudów techniki typu superprzyczepna guma i buty pozwalające stanąć nawet na niemalże nieistniejących krawądkach. Jest tylko człowiek, skała i odsłonięte części ciała, w które będą żądliły osy. Styl w praktyce rzadko stosowany, głównie ze względu na brak naturystycznych rejonów wspinaczkowych.

Free solo

Stosowany przez wspinaczy którzy nie są przesądni i nie wierzą w takie ludowe bajania jak asekuracja czy liny. Czasem wspinają się na trzeźwo. Najlepsi chodzą po takich drogach, do których większość średniozaawansowanych podchodzi z dygoczącymi łydkami. Zdaniem solistów tylko ten rodzaj wspinaczki powoduje poczucie jedności ze skałą i przyrodą. Styl ten wzmaga również uczucie wolności, szczególnie podczas długiego swobodnego spadku na piargi u podnóża skały.

On Sight (OS)

Najczystszy ze stylów, przy których wykorzystuje się linę. W Polsce zwany również „od strzału”. W teorii polega na tym, że wspinacz podchodzi do drogi o której nic wcześniej nie wiedział, wiąże się liną, wspina i kończy drogę, bez odpadnięcia ani bloku. W praktyce sytuacja bardziej się komplikuje, w związku z poniższymi problemami:

• Niektórzy dopuszczają użycie lornetek przy obserwacji drogi.
• Niektórzy dopuszczają robienie pierwszej wpinki (tzw. pierwsza bezpieczna).
• Nie istnieje jednoznaczne stanowisko dotyczące tego, gdzie kończy się droga (wpinką do łańcucha czy w NHR.
• Niektórzy uważają, że zaznaczenie magnezją niektórych chwytów (szczególnie kluczowych) nie psuje stylu.

W związku z powyższym często zdarza się sytuacja, gdy wspinacz uznaje coś za OS, ale środowisko uparcie twierdzi, że styl był niższy.

Flash

Styl bardzo podobny do OS, z tą różnicą, że pozbawiony jest napinki dotyczącej znajomości drogi. Pierwsza próba, zero odpadnięć i ukończenie drogi, ale z jej znajomością. Oznaczenie drogi jako „FL” oszczędza mnóstwo czasu na dyskusjach typu „Czy to był OS, czy FL, bo tam przecież był jeden ślad magnezji”.

Red Point (RP)

Styl przeznaczony dla tych, którym nie udała się pierwsza próba. Zasady pozostają bez zmian: ukończenie drogi bez odpadnięcia.

Pink Point

Styl przeznaczony dla słabiaków, którzy nie potrafią udźwignąć swojego zestawu ekspresów i korzystają z takich już rozwieszonych.

All Free (AF)

Wszystko dozwolone. Wolno latać, wolno brać bloki, wolno patentować trudniejsze fragmenty. W zasadzie wszystkie chwyty dozwolone, byle tylko dojść do końca. Tym stylem lepiej się nie chwalić, bo nie jest to żaden wyczyn.

Top Rope (TR)

Wspinaczka na wędkę, gdy lina biegnie od asekuranta, przez górne stanowisko i wraca do wspinacza. Nie jest to styl klasyczny i jeśli wspinacz nawet dolezie do końca, to nie może powiedzieć, że „zrobił drogę”. Przeznaczona dla ludzi, którzy chcą sobie uparcie popatentować drogę lub dla zwykłych cykorów, którzy boją się wspinać z liną wiszącą między nogami.