Rzeczpospolita Obojga Narodów: Różnice pomiędzy wersjami
Znacznik: edytor źródłowy |
M (sekcja "ustrój" w chwili obecnej jest jak dla mnie zbyt wikipedystyczna i nadaje się do przebudowy całkowitej, reszta jest ok) Znacznik: edytor źródłowy |
||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|waluta = Różna w różnych częściach kraju, głównie [[1 złoty|złote]] [[1 grosz|grosze]] |
|waluta = Różna w różnych częściach kraju, głównie [[1 złoty|złote]] [[1 grosz|grosze]] |
||
}} |
}} |
||
'''Rzeczpospolita Obojga Narodów''' (znana także jako '''Rzeczpospolita''', '''I Rzeczpospolita''' oraz '''Nasza wielka Polska''') – państwo <del>imperialne</del>, jaką była Polska w latach [[1596]]–[[1795]]. Polska |
'''Rzeczpospolita Obojga Narodów''' (znana także jako '''Rzeczpospolita''', '''I Rzeczpospolita''', '''Rzplita''' oraz '''Nasza wielka Polska''') – państwo <del>imperialne</del>, jaką była Polska w latach [[1596]]–[[1795]]. Wtedy Polska była wielkim mocarstwem znajdującym się w centrum Europy podzielonym między skłóconą szlachtą [[Polska|Korony]] i [[Litwa|Litwy]]. Co ciekawe, w nazwie pojawia się termin „Obojga Narodów”, chociaż krajem rządzili również [[Węgrzy]], [[Rosjanie|Ruski]], [[Niemcy (naród)|Germańce]] i tym podobni. Rzeczpospolita charakteryzowała się całkiem sporym zróżnicowaniem kulturowym. |
||
Rzeczpospolita charakteryzowała się całkiem sporą ilością różnic kultur, z których każde wniosło coś w rodzaju tradycji politycznych, różnych instytucji, inny dorobek cywilizacyjny itp. itd. etc. |
|||
== Historia == |
== Historia == |
||
=== Początki === |
=== Początki === |
||
Pierwszym krokiem do utworzenia wspólnego państwa polsko-litewskiego była zawarta w [[1385]] unia w Krewie. Na przestrzeni całych dwóch wieków unia ta była na zmianę zacieśniana, osłabiana, przepijana, przegrywana w kartach, a nawet zrywana. Dopiero w drugiej połowie XVI |
Pierwszym krokiem do utworzenia wspólnego państwa polsko-litewskiego była zawarta w [[1385]] unia w Krewie. Na przestrzeni całych dwóch wieków unia ta była na zmianę zacieśniana, osłabiana, przepijana, przegrywana w kartach, a nawet zrywana. Dopiero w drugiej połowie XVI wieku, kiedy nagle wszyscy uświadomili sobie, że [[Zygmunt II August|Zyziu Drugi August]] nie ma syna, przystąpiono do działań mających na celu utrwalenie międzypaństwowego związku. Federacyjna Rzeczpospolita Obojga Narodów<ref>Mój Boże, jak to brzmi!</ref> powstała w efekcie Unii <del>europejskiej</del> Lubelskiej z [[1569]]. Zawarcie unii między Polską i Litwą było jednym z głównych osiągnięć króla Zyzia Augusta. Po jego śmierci w [[1572]] doszło do [[Anarchia|bezkrólewia]], podczas którego zreformowano system prawny kraju. Znacznie zwiększyły się wpływy szlachty, a także wprowadzono wolną <del>erekcję</del> elekcję jako sposób wyboru monarchy. Jako pierwszego wybrano [[Henryk III Walezy|Henrysia z Francji]], który i tak wolał [[Francja|swoją ojczystą ziemię]] zamiast [[Polacy|nas]], przez co został zadźgany nożem z ręki [[Zakonnica|zakonnika]]/[[Zakonnica|zakonnicy]]. |
||
=== U szczytu potęgi === |
=== U szczytu potęgi === |
||
| ⚫ | Złoty wiek Rzeczypospolitej (nie mylić z Królestwem Polskim!) przypadł na koniec [[XVI wiek|XVI]] i początek [[XVII wiek]]u. W tym okresie skutecznie opieraliśmy się atakom [[Szwecja|Szwecji]], [[Rosja|Rosji]] i [[Dżihad|Tatarów]]. W [[1654]] roku [[Rosjanie|Ruskie]] uchlali się na tyle, że odp{{cenzura3}}lili ofensywę przeciw [[Polsce]], a w [[1655]] roku rozpoczął się [[potop szwedzki]]. Szwedzi splądrowali, spalili i zgwałcili większość kraju, a król [[Jan Kazimierz]] został zmuszony do ucieczki na Śląsk. Wprawdzie Szwedzi ostatecznie wycofali się z Rzeczypospolitej, ale państwo zostało osłabione, a także utraciło zwierzchność nad Inflantami i Prusami Książęcymi<ref>Bo o to chodziło w tych wojnach.</ref>. Jedynie częściowym powodzeniem zakończyła się wojna z Rosją, w efekcie której straciliśmy liczne ziemie na wschodzie ([[Smoleńsk|SMOLEŃSK]] K{{cenzura3}}A!!!). Dalszy upadek pozycji państwa wiązał się z rządami [[Michał Korybut Wiśniowiecki|Michała Korybuta Wiśniowieckiego]] i wojną z [[Turcja|Imperium Osmańskim]], po której tym razem straciliśmy w 1672 roku [[Podole]] i [[Ukraina|Ukrainę]]. |
||
=== Upadek === |
|||
| ⚫ | Złoty wiek Rzeczypospolitej (nie mylić z Królestwem |
||
| ⚫ | Pod koniec [[XVII wiek|wieku]], doszło do dość nietypowej sytuacji: otóż na froncie polsko-tureckim był sobie hetman [[Jan III Sobieski]], którego [[Gówno|g]]{{cenzura3}}[[Gówno|o]] obchodziło polityka. Jednakże niespodziewanie przyszła do niego królewska delegacja z oświadczeniem, że <del>król Michał udławił się kiszonym ogórkiem</del> został wybrany na nowego [[Król|króla]]. Za jego panowania Rzeczpospolita zawarła sojusz z [[Austria|Habsburgami]] i razem z nimi przystąpiła do walki z [[Turcja|Imperium Osmańskim]]. W [[1683]] Turcy zostali pokonani pod Wiedniem, co zakończyło okres ich ekspansji w [[Europa|Europie]]. Po pokoju w Karłowicach w [[1699]] odzyskaliśmy utracone kiedyś ziemie, ale nie udało [[Polacy|nam]] się przejąć żadnych innych [[Ziemia|terytoriów]]. |
||
=== |
=== Zmierzch Rzeczpospolitej === |
||
| ⚫ | Gdzieś tak koło końca [[XVII wiek|XVII wieku]] zaczęły narastać jeszcze większe niż dotychczas problemy wewnętrzne. Wszystko zaczęło się pieprzyć, kiedy na tron zasiadła saksońska dynastia Augustów – tylko jeden zrobił pożytek dla narodu rozwijając jedyną w Europie i drugą na świecie produkcję porcelany; reszta zrobiła tyle, co nic, a nawet mniej<ref>Dali się wciągnąć w Wojnę Północną, której polem bitwy była [[Polska|nasza ziemia]]</ref>. Całkowicie zdestabilizowane państwo otoczone przez całkiem mocne systemy władzy było europejskim wyjątkiem i w wyniku nijakich intryg zaczęło wchodzić w strefę wpływów [[Rosja|wschodniego sąsiada]]. W [[1772]] doszło do jego I rozbioru, dokonanego przez [[Rosja|Rosję]], [[Niemcy|Prusy]] i [[Austria|Austrię]]<ref>Austria to zdrajca! My ich uratowaliśmy, a tak się odpłacają!</ref>. |
||
| ⚫ | Pod koniec [[XVII wiek|wieku]], doszło do dość nietypowej sytuacji: otóż na froncie polsko-tureckim był sobie hetman [[Jan III Sobieski]], którego [[Gówno|g]]{{cenzura3}}[[Gówno|o]] obchodziło polityka. Jednakże niespodziewanie przyszła do niego królewska delegacja |
||
=== Zmierzch Rzeczposopolitej === |
|||
| ⚫ | Gdzieś tak koło końca [[XVII wiek|XVII wieku]] zaczęły narastać jeszcze większe niż dotychczas problemy wewnętrzne. Wszystko zaczęło się pieprzyć, kiedy na tron zasiadła saksońska dynastia Augustów – tylko jeden zrobił pożytek dla narodu rozwijając jedyną w Europie i drugą na świecie produkcję porcelany; reszta zrobiła tyle, co nic, a nawet mniej<ref>Dali się wciągnąć w Wojnę Północną, której polem bitwy była [[Polska|nasza ziemia]] |
||
Próbę radykalnej reformy Rzeczypospolitej podjęto za czasów [[Stanisław August Poniatowski|ostatniego króla]]. W latach [[1788]]–[[1792]] obradował Sejm Czteroletni, który w [[1791]] uchwalił [[Konstytucja 3 Maja|Konstytucję 3 Maja]]. Próba ta jednak nie powiodła się i konstytucja została <del>podarta</del> <del>spalona</del> odwołana po wojnie z Rosją. Od [[1768]] roku Rzeczpospolita była formalnie protektoratem Imperium Rosyjskiego<ref>Cokolwiek to znaczy.</ref>. Jej ostateczna likwidacja nastąpiła w [[1795]] wraz z III rozbiorem po abdykacji [[Stanisław August Poniatowski|Stasia]]. |
Próbę radykalnej reformy Rzeczypospolitej podjęto za czasów [[Stanisław August Poniatowski|ostatniego króla]]. W latach [[1788]]–[[1792]] obradował Sejm Czteroletni, który w [[1791]] uchwalił [[Konstytucja 3 Maja|Konstytucję 3 Maja]]. Próba ta jednak nie powiodła się i konstytucja została <del>podarta</del> <del>spalona</del> odwołana po wojnie z Rosją. Od [[1768]] roku Rzeczpospolita była formalnie protektoratem Imperium Rosyjskiego<ref>Cokolwiek to znaczy.</ref>. Jej ostateczna likwidacja nastąpiła w [[1795]] wraz z III rozbiorem po abdykacji [[Stanisław August Poniatowski|Stasia]]. |
||
| Linia 37: | Linia 33: | ||
== Władza == |
== Władza == |
||
=== Ustrój === |
=== Ustrój === |
||
| ⚫ | Jak podaje Wikipedia: „Ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów określa się jako [[Anarchia|monarchię mieszaną]]. Organami władzy był [[Król|monarcha]], [[Idiota|element arystokratyczny]] reprezentowany przez [[Senat]] oraz [[Debil|element demokratyczny]] reprezentowany przez [[Izba wytrzeźwień|Izbę Poselską]]”. Napisano tam również: „Głównym organem państwa był [[Sejm|Sejm <del>walony</del> walny]] złożony z trzech stanów sejmujących: [[Idiota|króla]], [[Senat|senatu]] i [[Izba wytrzeźwień|Izby Poselskiej]].” Dodatkowo „podstawowe zasady i elementy ustroju Rzeczypospolitej określano od [[1573]] mianem [[Złoto|złotej]] [[Wolność|wolności]]. Składały się na nie: |
||
| ⚫ | Jak podaje Wikipedia: „Ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów określa się jako [[Anarchia|monarchię mieszaną]]. Organami władzy był [[Król|monarcha]], [[Idiota|element arystokratyczny]] reprezentowany przez [[Senat]] oraz [[Debil|element demokratyczny]] reprezentowany przez [[Izba wytrzeźwień|Izbę Poselską]]”. |
||
* nietykalność osobista (tylko dla szlachty); |
* nietykalność osobista (tylko dla szlachty); |
||
* wolna <del>erekcja</del> elekcja monarchy przez ogół szlachty; |
* wolna <del>erekcja</del> elekcja monarchy przez ogół szlachty; |
||
| Linia 49: | Linia 44: | ||
== Administracja == |
== Administracja == |
||
Administracja była jasna i prosta jak budowa cepa: ile szlachta kupiła/szantażowała/zdobyła, tyle miała. Z ziem szlachty składały województwa, a z województw powstawały tak zwane „prowincje”. |
Administracja była jasna i prosta jak budowa cepa: ile szlachta kupiła/szantażowała/zdobyła, tyle miała. Z ziem szlachty składały województwa, a z województw powstawały tak zwane „prowincje”. |
||
Wersja z 23:10, 4 sty 2016
| Rzeczpospolita Obojga Narodów | |
|---|---|
| Flaga Rzeczpospolitej. Już wiemy, od kogo Austriacy zerżneli pomysł na flagę... | |
| Stolica | |
| Król | Pierwszy: Drugi Zyziu Ostatni: Stasiu alias Aug z Poniatowic |
| Ludność | Ok. 14 milionów, z czego: – 7 milionów Polaków; – 4 miliony Litwinów; – 3 miliony jakieś hołoty |
| Powierzchnia | W c j duża
|
| Język urzędowy | Polski, Łacina, Ruski |
| Ustrój | Monarchia |
| Religia | Mafia kościelna i jej odmiany |
| Waluta | Różna w różnych częściach kraju, głównie złote grosze |
Rzeczpospolita Obojga Narodów (znana także jako Rzeczpospolita, I Rzeczpospolita, Rzplita oraz Nasza wielka Polska) – państwo imperialne, jaką była Polska w latach 1596–1795. Wtedy Polska była wielkim mocarstwem znajdującym się w centrum Europy podzielonym między skłóconą szlachtą Korony i Litwy. Co ciekawe, w nazwie pojawia się termin „Obojga Narodów”, chociaż krajem rządzili również Węgrzy, Ruski, Germańce i tym podobni. Rzeczpospolita charakteryzowała się całkiem sporym zróżnicowaniem kulturowym.
Historia
Początki
Pierwszym krokiem do utworzenia wspólnego państwa polsko-litewskiego była zawarta w 1385 unia w Krewie. Na przestrzeni całych dwóch wieków unia ta była na zmianę zacieśniana, osłabiana, przepijana, przegrywana w kartach, a nawet zrywana. Dopiero w drugiej połowie XVI wieku, kiedy nagle wszyscy uświadomili sobie, że Zyziu Drugi August nie ma syna, przystąpiono do działań mających na celu utrwalenie międzypaństwowego związku. Federacyjna Rzeczpospolita Obojga Narodów[1] powstała w efekcie Unii europejskiej Lubelskiej z 1569. Zawarcie unii między Polską i Litwą było jednym z głównych osiągnięć króla Zyzia Augusta. Po jego śmierci w 1572 doszło do bezkrólewia, podczas którego zreformowano system prawny kraju. Znacznie zwiększyły się wpływy szlachty, a także wprowadzono wolną erekcję elekcję jako sposób wyboru monarchy. Jako pierwszego wybrano Henrysia z Francji, który i tak wolał swoją ojczystą ziemię zamiast nas, przez co został zadźgany nożem z ręki zakonnika/zakonnicy.
U szczytu potęgi
Złoty wiek Rzeczypospolitej (nie mylić z Królestwem Polskim!) przypadł na koniec XVI i początek XVII wieku. W tym okresie skutecznie opieraliśmy się atakom Szwecji, Rosji i Tatarów. W 1654 roku Ruskie uchlali się na tyle, że odplili ofensywę przeciw Polsce, a w 1655 roku rozpoczął się potop szwedzki. Szwedzi splądrowali, spalili i zgwałcili większość kraju, a król Jan Kazimierz został zmuszony do ucieczki na Śląsk. Wprawdzie Szwedzi ostatecznie wycofali się z Rzeczypospolitej, ale państwo zostało osłabione, a także utraciło zwierzchność nad Inflantami i Prusami Książęcymi[2]. Jedynie częściowym powodzeniem zakończyła się wojna z Rosją, w efekcie której straciliśmy liczne ziemie na wschodzie (SMOLEŃSK KA!!!). Dalszy upadek pozycji państwa wiązał się z rządami Michała Korybuta Wiśniowieckiego i wojną z Imperium Osmańskim, po której tym razem straciliśmy w 1672 roku Podole i Ukrainę.
Upadek
Pod koniec wieku, doszło do dość nietypowej sytuacji: otóż na froncie polsko-tureckim był sobie hetman Jan III Sobieski, którego go obchodziło polityka. Jednakże niespodziewanie przyszła do niego królewska delegacja z oświadczeniem, że król Michał udławił się kiszonym ogórkiem został wybrany na nowego króla. Za jego panowania Rzeczpospolita zawarła sojusz z Habsburgami i razem z nimi przystąpiła do walki z Imperium Osmańskim. W 1683 Turcy zostali pokonani pod Wiedniem, co zakończyło okres ich ekspansji w Europie. Po pokoju w Karłowicach w 1699 odzyskaliśmy utracone kiedyś ziemie, ale nie udało nam się przejąć żadnych innych terytoriów.
Zmierzch Rzeczpospolitej
Gdzieś tak koło końca XVII wieku zaczęły narastać jeszcze większe niż dotychczas problemy wewnętrzne. Wszystko zaczęło się pieprzyć, kiedy na tron zasiadła saksońska dynastia Augustów – tylko jeden zrobił pożytek dla narodu rozwijając jedyną w Europie i drugą na świecie produkcję porcelany; reszta zrobiła tyle, co nic, a nawet mniej[3]. Całkowicie zdestabilizowane państwo otoczone przez całkiem mocne systemy władzy było europejskim wyjątkiem i w wyniku nijakich intryg zaczęło wchodzić w strefę wpływów wschodniego sąsiada. W 1772 doszło do jego I rozbioru, dokonanego przez Rosję, Prusy i Austrię[4].
Próbę radykalnej reformy Rzeczypospolitej podjęto za czasów ostatniego króla. W latach 1788–1792 obradował Sejm Czteroletni, który w 1791 uchwalił Konstytucję 3 Maja. Próba ta jednak nie powiodła się i konstytucja została podarta spalona odwołana po wojnie z Rosją. Od 1768 roku Rzeczpospolita była formalnie protektoratem Imperium Rosyjskiego[5]. Jej ostateczna likwidacja nastąpiła w 1795 wraz z III rozbiorem po abdykacji Stasia.
Władza
Ustrój
Jak podaje Wikipedia: „Ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów określa się jako monarchię mieszaną. Organami władzy był monarcha, element arystokratyczny reprezentowany przez Senat oraz element demokratyczny reprezentowany przez Izbę Poselską”. Napisano tam również: „Głównym organem państwa był Sejm walony walny złożony z trzech stanów sejmujących: króla, senatu i Izby Poselskiej.” Dodatkowo „podstawowe zasady i elementy ustroju Rzeczypospolitej określano od 1573 mianem złotej wolności. Składały się na nie:
- nietykalność osobista (tylko dla szlachty);
- wolna
erekcjaelekcja monarchy przez ogół szlachty; - sejm;
- pacta conventa (łac. warunki uzgodnione);
- wolność wyznawanej religii (z wyjątkiem muzułmanów – wzrosła liczba zamachów[6]),
- liberum veto (łac. wolne nie pozwalam) –
największe gprawo każdego pojedynczego deputowanego do sprzeciwienia się decyzji większości na sejmie. Pozwalało unieważnić wszystkie postanowienia podjęte na danej sesji;o, jakie wymyślono - rokosz –
drugie największe gprawo szlachty do buntu przeciwko królowi w przypadku gdy ten złamie prawo lub naruszy zagwarantowane jej przywileje;o, jakie wymyślono - konfederacja – prawo do tworzenia lokalnych lub ogólnopaństwowych związków szlachty w celu osiągnięcia określonych celów politycznych (poprzez np. wojnę).”
Administracja
Administracja była jasna i prosta jak budowa cepa: ile szlachta kupiła/szantażowała/zdobyła, tyle miała. Z ziem szlachty składały województwa, a z województw powstawały tak zwane „prowincje”.
