Język duński

8590052 7647139 1139034 9700410 2434689 9079499 3069314 2003268 8932455 6953475 228770 2578160 6781488 381191 185468 6756367 4236212 68011 2561172 3949827 3168173 700324 9303442 8718620 7089424 4396626 2707240 2156267 3419570 3401524 5026167 8316494 4403251 1671485 9787942 6589748 3437580 4322675 7356803 8844090 782499 2008492 8888360 6795962 5884548 8975390 46085 6252092 3403500 361894 7416635 1505557 7455813 2156104 8151792 4391915 7718899 1764344 9824337 7278569 9359596 1347114 725185 6679595 265149 8151335 657993 6484342 9537296 4302800 9034559 7104982 9980076 522325 8917878 6050181 4873877 4990769 9188933 4708263 585641 8859827 4972038 5033501 9511849 9294981 430375 6063285 544096 8192377 9117406 5071739 8214657 8990334 9586404 1743994 8736981 729187 9881794 8270381 8196156 3306868 6007752 9782280 2949594 7439608 9424829 3649510 6505995 6746335 4394357 3540367 9991858 6722711 1201558 788786 7552095 6988958 7046185 4753090 6546463 5687954 6824219 188370 2411193 3674615 4877454 4805925 4284571 6748555 2518385 5225809 6532830 1743906 5772197 7247604 8418618 7185791 579601 2410630 9655686 7721887 8813335 624833 6113774 561469 6168075 3133572 90442 2426743 3470730 6900724 7959931 2077200 1111458 5839473 2942672 2240402 3695625 7764335 1688972 7141016 555045 3371790 520425 3520082 9126998 1707852 2136992 8201052 3002002 7126507 676572 8450222 6525942 96061 6994898 197359 2503966 2539043 6836276 3317601 6880867 5463392 823861 3996356 8293454 2217341 3272736 2573567 7041419 8374649 9926630 3756467 1277403 2901921 6745939 8560984 9989278 8557156 5137825 3315511 5967945 4812428 2466946 5703816 7738977 1044855 7541977 6676773 9042687 4676127 6399515 6345533 3601009 7961091 8886509 3432569 6850541 6943665 1744235 3744813 1723091 2202825 7923229 4687654 9530262 9794810 7402348 8306856 7595480 614055 6785814 7616269 1187318 1200069 6279122 4017582 2450732 2239624 6150727 8546155 1248036 1036771 9672960 4490083 6647487 8883409 6757877 1228215 461884 4690947 8726786 8742001 3339817 9246243 140062 7753052 2381801 8228667 1882557 7057357 4152646 6647921 8009477 6456172 242962 859199 9246888 153882 6178965 249 715429 5898549 9288610 2361506 6942461 8754427 7984929 650067 3692352 2897105 5070277 3838471 3117863 4393210 7521111 9823155 138340 6118475 3951345 2749098 4699238 1885642 8901982 6089793 5463236 5329460 4283146 6395854 4265712 3035702 1894835 4314517 4142798 3768839 9146200 3332571 8831489 1296743 7858519 9983796 7335788 3661633 2756728 4855824 5705483 7098425 5904097 2252193 4037861 5217869 2892620 3442636 1974294 9946160 1283876 9089625 3750759 4046838 9813880 1966231 6740631 8666807 340280 8001700 8043606 3896885 126024 8746684 8745572 1948556 5859005 3834100 7791147 6516443 155235 8238700 5503997 9142030 9795002 7218899 8581744 8474305 9908456 2347071 2015567 6819522 5996776 1992404 8352099 1312674 1673129 7323916 4848215 2625559 4112603 9514054 2992663 2427445 2984827 505804 6710901 1114020 8459456 6561843 9602426 7685875 2100280 4547313 1652767 7313030 3756905 9832031 7755194 4520346 1193014 6081217 1695064 3983251 543504 7770292 2198230 8139727 1833279 9237730 6203537 4835964 410301 6106523 525738 7328473 4578323 1888176 4419987 1473192 6683552 108652 6592564 6642279 4475432 1675518 2450714 333929 8347030 2136230 3976389 4471598 9010243 1829386 3414803 5762316 6052267 7035549 789525 4633322 6322010 4573949 1838457 8881610 2088147 9304908 3813531 8306997 2296341 4329639 9979398 3138070 8570611 2567878 771645 1692538 7755362 5362661 9917232 1766629 6806276 9425074 8165933 9383547 6518462 8042374 2356186 2442456 610259 6008005 8890032 239770 6890307 9438086 1711436 4519085 4135865 2350279 3145310 4427536 7213700 571436 8277289 9847142 1915206 7111673 5222391 3503653 3395711 6591684 5720116 970681 1426215 6041028 3982271 8418359 3169757 7804583 1262490 7327497 1047699 7545872 4877101 650060 72702 6456467 4021463 2893943 4786141 3465523 6083818 3526100 3921285 882907 9987111 6418493 6852427 3213554 5743247 2815195 3292554 9851402 3032270 2651902 3102514 6113510 2529522 5858807 9301816 3810167 8535263 5331656 951003 3657331 1542343 3556057 5580539 8840528 8161981 3761882 6518326 9142230 7811585 2015374 8827103 3353811 9503786 1866079 1146055 3280462 5036922 8706690 9315801 1824421 269193 4336818 678102 7318452 1694113 5801468 5297731 8830563 6386437 2217144 8878686 6872744 9840160 5658912 8370006 468048 7132576 9548628 9827688 9063287 2796138 7955294 6802233 6385852 5877360 8346290 6280555 8712291 6202365 8804842 8793664 938401 4932902 767360 5952205 2840100 5386159 2324771 2220858 8077030 387117 1761660 6053421 2408681 1028075 9558988 6887120 255822 7988176 2573421 5932271 5817847 3694923 3578639 9900979 944520 4403793 2835435 5254590 8559127 7923764 2361531 9415732 6212509 3530656 1940272 899226 4323494 7213823 4793182 7668904 2307861 50125 2243926 6145927 4976924 542197 4407777 815361 9095215 3749932 6890263 2297267 6122669 7098934 2917800 1156884 7568758 8662732 4395683 1169083 6613272 4133776 3942394 2344356 9040615 887222 9423490 9602747 3438578 8149290 4221722 5491707 6349633 7741114 7921721 4505184 5288458 7898750 8546208 4874249 4941056 1390977 2063514 3499895 978795 832549 4665925 2404126 5450274 5147104 8688055 7076709 4082512 1171026 4782812 4389072 7099485 1508281 9005271 3504489 3150792 5327520 4101170 8688508 7814937 7879916 3623804 5072642 4007204 109351 322850 6178099 4135374 4143322 2881633 8699452 605988 5845514 2733515 5092301 1706542 111152 4845581 8930930 8637438 1885690 5759718 161551 7417181 2546675 8603452 8730262 2240373 725643 9069829 3891339 585630 4058965 2599365 1291434 5860788 4681616 8599598 9116362 928914 8003458 9702199 1311874 5467595 8862528 6776301 306695 3411470 7047407 5217774 4927336 2353519 821785 3948414 3910950 2005295 5083738 1153546 8484061 1487844 3296446 5412875 3332042 6432702 7546748 312358 3309366 5394516 1554178 5566913 3939314 4967555 9505856 6873772 3763598 6214145 3322407 4980992 7303559 1877555 5762964 1658696 8364965 4243526 7898529 5371572 1312033 9025393 2648826 936292 3321072 7965038 2708077 9209198 5200093 8799327 4927489 1572819 6128891 3337363 8068244 9251594 7966443 2835336 9949887 3506891 9092657 1689037 4767150 4413404 370669 7809639 1489865 5624114 768616 2639976 1275931 793690 6106185 6469780 5175084 8306112 9395952 5708246 3448160 4194694 7533702 9513147 624305 8068712 7776872 370953 7420209 9486643 8757546 2969408 6955680 7968902 509713 3517373 1918715 8896507 5881375 6251623 2208007 8783566 4353619 8976682 5110629 9068497 9625157 3423749 733492 9054346 1855084 5564588 7267529 6127271 3836271 5210554 1939637 78121 9593740 3353887 6122167 4643921 2423888 4685354 9607235 281341 6363959 4422923 9647289 9860490 2394611 5492683 6017957 377260 9321872 2202480 2426915 2718524 5638404 9098907 4044571 7453717 2309626 2470781 4576088 5874158 3580546 4300689 3910427 2987573 3978000 520761 4287050 593733 3590805 6196047 2220077 6146300 4544107 6261432 1392296 4837190 2477634 2055000 7701686 8445950 4224058 8475713 1952885 568802 2762930 4989073 708657 3364509 5612747 5405925 5148404 672393 6925893 9065124 824268 1481810 5108240 5447712 6175100 7266808 9541134 4854684 1110459 790640 7154491 7295625 3334137 924083 481352 2980037 4229827 1503148 6146258 2864272 6093496 3180975 5413863 1125660 9188853 2884509 6126134 3522401 4797442 6744260 5101519 488462 7939457 1204956 7132309 7559734 299916 4199700 6774984 9557190 9437252 3813881 6348356 5141495 7626612 9343426 405827 2682296 1538656 4978245 7998959 7768262 4965300 9481589 7319556 2539557 6232500 6190921 7585276 1362863 9793338 8036796 6164247 5833709 841116 4788211 990882 5537108 3994467 2837386 9636781 8481169 596350 7204984 5116401 651000 8748644 1890682 1045521 3542526 287314 6027375 1090705 5464509 7474454 6482739 8560550 6878221 9280088 3652741 8806858 8518821 7603122 4676389 5228925 5037038 5880445 4351514 5856725 6745233

Historia

Osobniki najlepiej przystosowane do fonetycznych wymagań języka duńskiego. Ten mały ma przed sobą świetlaną przyszłość

Mistrzowie języka duńskiego

Język duński jest jednym z najstarszych języków świata; powstał już w momencie, gdy małpa ewoluowała do swej ostatecznej postaci, znaczną część czasu spędzając jeszcze na drzewie. Męski osobnik mieszkający na terenie Jutlandii chciał ongiś poprosić damskiego osobnika, by ten raczył przesunąć się nieco na gałęzi. Jako że nie umiał jeszcze mówić, zaczął wydawać z siebie (czy, jak chcą językoznawcy, artykułować) różne dźwięki w zdenerwowaniu, bo gałąź już zaczęła trzeszczeć. Tak powstałe wypowiedzi zyskały sporą popularność (drzewo było duże, a osobnik krzyczał głośno) i szybko przyjęły się w otoczeniu. Następnie wynaleziono piwo (prawdopodobnie zrobił to Svend Olaf Skjørvensen), który to napój, a ściślej zawarty w nim alkohol etylowy, walnie przyczynił się do rozwoju systemu fonetycznego języka. Co bardziej przerażeni tym Duńczycy uciekli na wschód, wytrzeźwieli i w taki sposób powstały podwaliny języka szwedzkiego. Z czasem na granicy między tymi plemionami wyewoluował język pośredni – norweski.

Stød

Zjawisko charakterystyczne dla języka duńskiego. Jego geneza nie jest znana, część naukowców uważa, że powstało w tym momencie ewolucji, kiedy z ryb wykształcała się nierogacizna. Kreacjoniści zrzucają winę na trzęsienia ziemi występujące w okolicy wieży Babel, kiedy to jej mieszkańcy nie mogli oddychać ze strachu. Stød polega na nagłym duszeniu się pośrodku wymawianego wyrazu, zwanym fachowo zwarciem krtaniowym. Po krótkiej reanimacji, na przykład walnięciu w plecy, Duńczyk jest w stanie wygłosić całą resztę – do następnego stød. Z tego powodu to właśnie w Danii jako w jednym z pierwszych krajów wprowadzono obowiązek nauki resuscytacji w szkołach, a blisko nich buduje się szpitale. Cudzoziemiec próbujący nauczyć się duńskiego przechodzi najpierw trzytygodniowy kurs oddychania, Następnie miesięczny kurs okultyzmu i wróżbiarstwa, głównie po to by zgadnąć, w którym miejscu stød jest obowiązkowy, a w którym zabroniony. W razie czego można rzucić monetą koniecznie duńską koroną.

I tak wyraz brød (chleb) wymawiamy w sposób następujący:

1. /b/ – tak jak po polsku. Miłe złego początki...
2. /ɹ/ – koniecznie gardłowe, bardzo głębokie – dobre przygotowanie do tego, co będzie dalej;
3. /œ/ – robimy ryjek (patrz ilustracja obok), im bardziej wygięty, tym lepiej;
4. /ʔ/ – teraz następuje kluczowy moment zabawy – stød. Wstrzymujemy oddech, zaciskamy krtań, a następnie zwalniamy, starając się nie łapać powietrza – to jeszcze nie koniec wyrazu!
5. /ð/ – coś takiego jak angielskie th, sprawdzając, czy nie ruszają się nam zęby na przedzie
6. Ta-daaam! Żyjemy!

Turystom jadącym do Danii polecamy na początek bułki (buller) – będzie łatwiej i bezpieczniej. Uzbrojeni w podstawową wiedzę możemy potrenować takie wyrazy jak gade (ulica), rød (czerwony), hedder – nazywać się. Nie słyszysz między nimi różnicy? Nie przejmuj się, kiedyś usłyszysz, w końcu jednak ktoś tego języka się nauczył.

Jak nauczyć się mówić po duńsku

Krótki trening

Pierwsza pomoc dla mówiących po duńsku

Rødgrød med fløde – przyczyna wszystkich nieszczęść

Nie ma jednej rady, wszystko zależy od naszego samozaparcia. Najlepiej zacząć od nauki kontrolowanych wymiotów, koniecznie popijając przy tym wodę z solą. Wskazana jest wycieczka do najbliższego gospodarstwa rolnego hodującego świnie celem osłuchania. Jak już wszystko inne zawiedzie, można spróbować po kilkunastu piwach. Gardło rozluźniamy, płucząc je roztworem kwasu solnego – organy mowy nie są przystosowane do wymowy duńskiej! Teraz pora poczynić inwestycje; kupujemy 5 opakowań gumy do żucia (nierozpuszczalnej, bo inaczej wyjdzie nam szwedzki, a nie duński), rozpakowujemy je wszystkie i wpychamy sobie naraz do ust. Kłopoty z oddychaniem pomijamy, są one nieodzowne w nauce tego języka. Tak przygotowani już po dwóch godzinach możemy wymówić słynne duńskie rødgrød med fløde, oznaczające po prostu kisiel ze śmietaną, taki duński chrząszcz ze Szczebrzeszyna. Tyle, że u nas chrząszczy nikt o zdrowych zmysłach nie je, a w Danii ten kisiel jest potrawą narodową – właśnie dlatego, że Duńczyk realizuje się w wymowie nazwy tego specjału.

Jak liczyć po duńsku

Początki nie są aż tak złe, wszyscy oprócz astmatyków jakoś policzą do dziesięciu. Schody zaczynają się później, gdyż Duńczycy nie wiadomo skąd przejęli system dwudziestkowy, a na dodatek (tym razem już wiadomo skąd) liczenie wszystkiego na odwrót – najpierw jednostki, następnie dziesiątki. Skutek tego jest taki, że mały Duńczyk do nauki liczenia potrzebuje kalkulatora, koniecznie w wersji scientific, z funkcjami trygonometrycznymi i systemem szesnastkowym.

• 74 fireoghalvfjerds = 4 + 3 * 20 - (20/2)
• 96 seksoghalvfems = 6 + 5 * 20 - (20/2)

Powyżej stu stosuje się rachunek różniczkowy i całkowy ze wszystkimi szykanami.

Metafizyka litery "d"

Język duński ma alfabet podobny do większości europejskich, no może poza å, ø i æ. Nie te jednak literki są najtrudniejsze, nauka ich wymowy to tylko mniej więcej pięć lat. Duńczycy mają tajną broń w postaci litery d. Jej wymowa możliwa jest aż na cztery sposoby

1. wymawiamy /d/. Proste, prawda? Tylko nie zawsze się tak da. Wyrazy, gdzie d jest na początku, można bezpiecznie czytać z /d/, np. Dansk.
2. Nic nie wymawiamy, bo po co? Tak wymawia się np. kveld – wieczór
3. Stød czyli to podtapianie z podduszaniem, inaczej zwarcie krtaniowe
4. /ð/, koniecznie dźwięczne. Jeśli znasz język angielski, wygrałeś coś około trzech lat.

Gorzej, że nie bardzo wiadomo, co do czego przypiąć. Są niby jakieś reguły, ale takie, że kodeks drogowy to przy tym pestka. Jeśli jeszcze nie zrezygnowałeś z nauki duńskiego, żal nam ciebie.

Jak odróżnić duński od innych języków skandynawskich

Klawisze śmierci na duńskiej klawiaturze

Na początku zastanów się czy i do czego ci jest to potrzebne. Czasem lepiej żyć w nieświadomości. Ale jeśli już się uparłeś... Nie, nie potrzeba do tego żadnych urządzeń, programów komputerowych, wystarczy trochę wiedzy i samozaparcia. W mowie nie jest to takie trudne, jeśli z potoku mowy nie uda nam się wyłowić podstawowych samogłosek i spółgłosek, jest duża szansa, że będzie to właśnie język duński. Na upartego mogą to jeszcze być farerski i islandzki, ale przyznajcie się bez bicia, słyszał ktoś kogoś mówiącego po farersku? (farerski to jaki język owiec). Z islandzkim zaś nie ma tego problemu, bo on brzmi zupełnie inaczej, cokolwiek by to znaczyło. Jeśli zaś nasz język nie brzmi inaczej, jest to niewątpliwie duński. Nieco prościej jest w piśmie, literki ø i æ go dość szybko dekonspirują, a przy tym nie ma dodatkowych hieroglifów jak islandzki. Teraz to może być albo duński albo norweski. Jeśli tekst jest skorodowany spółgłoskami dźwięcznymi, np. b, g i d, to na pewno jest język duński, Norwegowie pozbyli się tego jeszcze w XIX wieku. Norweg napisze bok (książka), man (mężczyzna, człowiek) ale Duńczyk już nie: mand, bog. Jeśli już wszystko zawiedzie, jest metoda na chama – wystarczy poszukać jakiegoś bezokolicznika. Jeśli zacznie się od å, np. å lese to mamy do czynienia z norweskim, jeśli od at – to duński.

Mini słowniczek

• kvinde – kobieta
• slut – zamknięte
• mad – jedzenie, żywność
• pølse – kiełbasa, wbrew pierwszemu wrażeniu nie skacze po talerzu
• Jeg hedder ... – nazywam się... Łatwe, stød występuje tylko trzy razy
• unskyld – przepraszam. Dobra okazja by potrenować tzw. ryjek
• Skide godt – klawo jak cholera