Język fiński

Język fiński – język z grupy ugrofińskich, rzekomo spokrewniony z językiem węgierskim, coraz popularniejszy w Polsce ze względu na otwarcie rynku pracy przez UE. Niezwykle trudny, co skutkuje tym, że Polaków w Finlandii nie ma zbyt wielu. Jedyną pociechą jest to, że drugim językiem urzędowym w Finlandii jest o wiele łatwiejszy język szwedzki. Przeciętny Fin mówi również po angielsku, używając trzech czasów.

Fińska gramatyka

Najbardziej charakterystyczne dla języka fińskiego jest osiemnaście przypadków, co zresztą jest liczbą przybliżoną, bo sami Finowie nie mogą się ich doliczyć i podają liczbę między 15 a 20. Najdziwniejszy z przypadków to komitatiw, który nie pozwala powiedzieć, że Fin idzie gdzieś z żoną a tylko z żonami (Tulen vaimoineni). Tak więc w warstwie językowej w Finlandii obowiązuje beztroska poligamia.

Dla Finów kategoria liczby nie jest tak oczywista, jak dla reszty świata. Ogólnoświatowe wezwanie Dwa piwa! (Kaksi olutta) to po fińsku liczba pojedyncza! Stąd bierze się plaga alkoholizmu, gdyż po pięciu piwach Fin czuje się dalej, jakby wypił jedno.

Nazwy przypadków pochodzą z łaciny, co nie utrudnia nauki fińskiego. Angielskie czasy, których jest szesnaście, są jednak o wiele bardziej skomplikowane.

Zastosowanie fińskich przypadków w polszczyźnie

Nazwa przypadka	Pytania	Sg.	Pl
Nominativus	kto? co?	książka	książkat
Parittivus	Ile (czego)? kogo? czego?	książkaa	książkoja
Genetivus	kogo? czego?	książkan	książkoin
accusativus I	kogo? co?	=Gen	=Nom
Accusativus II	kogo? czego?	= Nom	=Gen
Essivus	jako kto? jako co?	książkana	książkoina
Translativus	w kogo? w co?	książkaksi	książkoiksi
Comitativus	z kim? z czym?	-	książkoineen
Prolativus	jak? którędy?	-	książkitse
Abessivus	jbez kogo? Bez czego?	książkatta	książkoitta
Instructivus	jjak? kim? czym?	książkan	książkoin
Inessivus	w kim? w czym? gdzie?	książkassa	książkoissa
Elativus	od kogo? od czego? skąd?	książkasta	książkoista
Illativus	w kogo? w co? dokąd?	książkahan	książkoihin
Adessivus	na kim? na czym? gdzie?	książkalla	książkoilla
Ablativus	znad (od) kogo? czego? skąd?	książkailla	książkoilla
Allativus	na kogo? Na co? Dokąd?	książkalle	książkoille

Przykłady

• Nie czytaj tego książkasta! (z książki)
• Zrób z tych notatek książkaksi (dosł. zamień te notatki w książkę)

A teraz przetłumacz samodzielnie:

• Jakieś zwierzakoja siedzą lampallani
• On ma to wszystko dupassa.
• Weź rękasi z brzuchaltani.
• On zmienił mieszkanien stodołaksi.
• Pogadam matkoineni.

Gramatyczne konsekwencje deklinacji

Łatwo zauważyć, że ofiarą tak rozbudowanego systemu przypadków stały się przyimki. System deklinacyjny nie obejmuje niestety wszystkich możliwości położenia przedmiotu, więc gdy Fin zorientuje się, że tego co myśli nie da się wyrazić przypadkiem, jest już najczęściej za późno. Dlatego wynaleziono poimki. Przykłady

• talon ympäri - naokoło domu (dosł. domu naokoło)
• Tunnin jälkeen - po godzinie (dosł. godzinie po)

Czasy i takie inne

Język fiński nie zna czasu przyszłego, zatem jedyną radą dla emigrantów jest No future!. Zresztą z Finem jest równie trudno dogadać się, co z reniferem. Liczba tych ostatnich jest większa niż ludzi w Finlandii, ponieważ dla określenia Fina używa się jednego wyrazu (Suomalainen), a dla renifera aż dwóch: poro i hirvi.

Język fiński jest aglutynacyjny, co oznacza, że wszelkie końcówki, prefiksy itp. dołącza się do wyrazu. I tak Sanon vaimollenikin oznacza Powiem też mojej żonie. Taka oszczędność wyrazów wpływa zapewne na ogólnonarodowe skąpstwo.

Przykład aglutynacji

• żona
• żonalla - na żonie
• żonallani - na mojej zonie
• żonallanikin - też na mojej żonie.

Zatem zamiast powiedzieć On leży też na mojej żonie, Fin powie On leży żonallanikin.

Jedyny plus języka fińskiego dla Polaków to łatwa i przejrzysta wymowa – pisze się prawie zawsze tak, jak się czyta, z wyjątkiem zjawiska nazywanego prosto i łatwo loppukahdennus.

Kilka pożytecznych wyrażeń

• Vodka Finlandia on paras!
• Vittu!
• Kiitosaauu!
• Painu vittuun!
• Perkele!
• Portto!
• Huora!
• En puhu suomea
• perselleen!
• Joulupukki
• Jokerit
• sauna
• tottelemattomuudessansakaan