Enneagram

Ten artykuł jest pisany na zasadzie karuzeli, więc zaleca się przeczytanie go dwa razy.

Enneagram – nowa wersja psychotestu, taki oświecony i racjonalny horoskop, wschodnia sztuka doskonalenia osobowości. Enneagram jest metodą szukania swojego ja, swojej drogi oraz sensu życia, tak ważnego dla rozmaitych egzystencjalistów, nihilistów i zwykłych zjadaczy chleba.

Test

Niewiele jest wiarygodnych testów na enneagram. Doświadczeni radzą unikać prostych systemów, czyli:

• Prostych list do zakreślania;
• Prostych odpowiedzi „tak” i „nie”;
• Prostych drzewek i schematów nawigacyjnych;
• Prostych testów wielokrotnego wyboru;
• Prostych... wszystkich możliwych „prostych” testów.

Wszystko po to, ponieważ enneagram jest wyjątkowy, cudowny i inny, niezwiązany z predestynacją i nieszufladkujący w prosty sposób ludzi. O nie, wyznawcy enneagramu wierzą w możliwie jak najtrudniejsze zaszufladkowanie, aczkolwiek – koniec końców – o to zaszufladkowanie chodzi.

Po teście możemy znaleźć siebie, swoje „skrzydło” i ewentualne „połączenia” na tzw. mapie enneagramu. Każdy potrafi znaleźć tam swoją szufladkę, niektórzy jednak uważają enneagram za rodzaj sekty. No cóż, poznaj powody swej niemocy, mówił Zaratustra.

Podział

Fanów szufladkowania, jak i najgorszych przeciwników trzeba zmartwić – enneagram daje 9x3 połączeń trwałych oraz 9x3x2x2 połączeń nietrwałych. Podział odbywa się w ten sposób:

• 9 typów podstawowych.
• 2 tzw. „skrzydeł”, czyli przejęcia przez typ podstawowy cech typu znajdującego sąsiadującego na mapie enneagramu. Na każdy typ przypadają więc cztery warianty, bo możliwy jest także typ „czysty” (bez skrzydła) oraz „niewykształcony” (bo kogoś oszczędziła trauma w dzieciństwie, więc trzeba go nazywać „niewykształconym, nierozwiniętym”)
• Po dwa połączenia z innymi typami na każdy typ podstawowy. W stresie dziedziczymy wszystko, co najgorsze, w radości wszystko, co fajne w nas i w innych. Cóż za niespodzianka, nieprawdaż?

Typy

Typ 1: Perfekcjonista

Zazwyczaj przybiera formę kujona, geeka lub innego narwańca, który najprawdopodobniej w dzieciństwie miał rodziców pedantów i wobec tego za najmniejszy okruch ciastka na stole groził mu szlaban na wyjścia. Typ mola książkowego, lub maniaka, ciężko pracującej mrówki, choć na wiedzę reaguje z pewnym automatyzmem. Lubi obrażać się na innych, gdy ci nie są tak zajebiście dokładni i perfekcyjni jak on sam. Kobieta to zazwyczaj szara myszka, która nigdy nie powiedziała brzydkiego słowa na „k” lub przeciwnie: Matrona, która z rozmachem ekspanduje na świat zewnętrzny. Mężczyzna zazwyczaj jest nauczycielem fizyki, niemieckiego lub angielskiego, gdzie najważniejszy jest ład, dyscyplina i porządek.

Skrzydła:

• Typ 1w9 Idealista – dzięki temu połączeniu „Jedynka” nie rzuca w nas tak często nożami z powodu jednej zaginionej kartki ze skoroszytu bądź mikroskopijnej plamy na podłodze.
• Typ 1w2 Adwokat – dzięki temu połączeniu „Jedynka” zyskuje cechy Dawcy („Dwójki”), co wiąże się z tym, że zawsze będzie wiedzieć lepiej od nas, czego my sami potrzebujemy. Bywa przyjazna, z naciskiem na „bywa”.

Typ 2: Dawca

Melancholik-altruista, wszystko robi dla innych, sam sobie z buzi odejmie, by drugiemu dać. Zawsze ustępuje miejsca babciom w autobusie, zawsze da odrobić pracę domową, ściągnąć na kolokwium, pierwszy rwie się do prac społecznych. Problem zaczyna się wtedy, kiedy nadmiar ściągniętych na siebie obowiązków zaczyna „Dwójkę” przytłaczać, a egoiści wokół nie doceniają jej pracy. Wtedy strzela focha, najczęściej z następującym tekstem: Wiesz, ile dla ciebie zrobiłem/zrobiłam? Z naturalnych względów wszystkie matki identyfikują się z tym typem.

Skrzydła:

• Typ 2w1 Służący – połączenie jedynki i dwójki daje dość oczywisty stop. Zdrowa robi wszystko na chwałę dobra, a nie dla samej istoty, w stresie uświadamia sobie, że ona wie lepiej od innych, czego potrzebują, co jedzą i z jakim misiem powinni chodzić spać.
• Typ 2w3 Gospodarz – wszędzie pcha się ze swoimi cudownymi zdolnościami dyplomatycznymi, wie lepiej, czego dwie kłócące osoby potrzebują. Zazwyczaj nieopatrznie ściąga na siebie gromy obu stron. Nie przestaje wtedy pomagać innym tylko po to, by udowodnić, jakimi są idiotami.

Typ 3: Zdobywca

Pracoholik to słowo, które pasuje jak ulał do „Trójki”. Najczęściej wypowiadane w życiu zdanie to jestem bardzo zajęty!. Nawet w miłości musi widzieć jakieś profity (małżeństwo biznesowe). Pracuje ciężko, choć zdarza się jej w wieku 40 lat mieć za sobą cztery kryzysy osobowości, pięć depresji i trzy wypalenia zawodowe. Trzeba jej prawić same komplementy, inaczej nawet na nas nie spojrzy, dając ignore'a wysokiego poziomu.

Skrzydła:

• Typ 3w2 Gwiazda – nazwa mówi za siebie. Jest zazwyczaj tak ekstrawertyczna, że uczestnicy programu Jackass to przy niej katolickie przedszkole. W stresie chce być jeszcze bardziej zajebista, niż jest, co w końcu skutkuje przeciążeniem masy krytycznej i wizytą w psychiatryku. Prawdopodobnie tak skończyła Violetta Villas.
• Typ 3w4 Profesjonalista – uwielbia konkurencję. Zdrowa, ponieważ udowodnia przed lustrem własną zajebistość, w stresie, bo udowodnia innym, że są niesprawiedliwi, niegodziwi, nieczuli i że nie doceniają jej, i że wszyscy są prostakami.

Typ 4: Romantyk/Indywidualista

Choleryko-melancholik, meloman, istota skłonna do odstawiania melodramatów jak nikt inny. Zmienna jak cztery pory roku, z zastrzeżeniem, że od siebie dodałaby jeszcze osiem innych. Maruda, troubleshooter, niezdrowy racjonalista lub surrealista. Do wierzących patriotów spod tego typu jak ulał pasuje hasło Bóg, honor, ojczyzna. Typ artysty, jednak nie zawsze ze szczęśliwą i pełną sukcesów karierą. Muzycy o tym typie kończyli z kulką we łbie lub złotym strzałem w nosie, malarze z obciętym uchem, pisarze spalali tonami swoje rękopisy. Może ostro wkać swoim marudzeniem, że zupa była za słona, że woda za mokra i że niebo zbyt niebieskie. Uwielbia się poświęcać w obronie swoich racji, nie dziwi więc fakt, że wśród Polaków właśnie ten typ występuje najczęściej. Enneagram niejako wyjaśnia naszą skłonność do powstań, kłótni między sobą w okresie pokoju (bo każdy z nas jest taki fajny i inny i każdy ma rację) oraz do melancholicznych melanży. „Czwórka” nienawidzi wszystkiego, co sławne, pewnie dlatego, bo sama nie jest zbyt popularna.

Skrzydła:

• Typ 4w3 Arystokrata – mistrz w rzucaniu focha, miłośnik dobrego ciucha, emocjonalny ekshibicjonista, zmanierowany jak diabli. Znienawidzony nawet przez osoby ze swojego typu. Lepiej się czuje w pracy niż 4w5 i dlatego zazwyczaj nie kończy źle.
• Typ 4w5 Włóczęga – postrzeleniec. Pokrętne połączenie introwertyzmu z elementami ekstrawersji, wierszokleta, filozof. Często bardziej mroczny niż gotyckie wiersze. W przeciwieństwie do 4w3 jest znacznie bardziej stabilny emocjonalnie i ważniejsze, by pachniał, a nie aby miał dobry ciuch.

Typ 5: Intelektualista

Znowu kujon, tylko że inaczej. „Piątka” to typ zapalonego profesora, Albert Einstein w pełnej krasie. Mitologiczny wymiar mają ich fryzury, także einsteinowskie, a także skłonność do zabawy (byli na imprezie raz w życiu, z zeszytem i ołówkiem w ręce). Żyją bardziej umysłem niż ciałem, więc ich wygląd zazwyczaj nie mieści się w ramach atrakcyjności. Mimo dużego potencjału intelektualnego roztargnieni, aspołeczni, zagubieni, popadający w paranoję. Tak bardzo chcą odizolować się od uczuć, że po pewnym czasie przypominają zaprogramowanego japońskiego robota kuchennego.

Skrzydła:

• Typ 5w4 Obrazoburca – połączenie największego intelektu z największym sercem daje w efekcie kogoś, kto może być wszystkim, od Nietzschego do zwykłego menela z Samoobrony włącznie. Wie dużo, ale o niczym przydatnym w życiu. Z wiedzy tej korzystają głównie do tworzenia własnych teorii o wszystkim.
• Typ 5w6 Troublebreaker – ekspert od wszystkiego, poczynając od gniazdka elektrycznego po zapalnik wielogłowicowej bomby atomowej. Wszystko przez to, że finezyjny „troubleshooting” „Szóstki” łączy ze swoim chłodnym jak dupa pingwina intelektem.

Typ 6: Lojalista

Inaczej zwany adwokatem diabła. Bojaźliwy maruda, wszystko robi ze strachu przed innymi. Lubił swojego tatę, bo nie chce paska na dupie, lubił swojego nauczyciela, bo nie chce dostać nagany, lubi swojego szefa, bo liczy na miejsce w zarządzie. Jednocześnie lubi się buntować, marudzić na cokolwiek i kogokolwiek oraz krytykować wszystko, łącznie z tym, że niebo jest niebieskie. Przy swoich poglądach, osobach i przyzwyczajeniach będzie stać tak twardo i długo jak mur chiński przed Chinami. Na starość najczęściej marudny zgred.

Skrzydła:

• Typ 6w5 Obrońca – dobra wola kończy się z najmniejszą oznaką stresu. W takim wypadku „Szóstki” ze skrzydłem 5 potrafią być bardziej cyniczne, niż ten Grek, co mieszkał w beczce.
• Typ 6w7 Kumpel – zawsze na flaszkę pożyczy i zawsze będzie grał w te gry MMORPG, które i ty preferujesz. Będzie jednak narzekał, że taka Tibia mogłaby mieć dźwięk, albo chociaż lepszą grafikę.

Typ 7: (Niepoprawny) Optymista

Jest optymistą, ponieważ nikt go w dzieciństwie nie bił kablem, nie był obśmiewanym outsiderem w szkole, ani nie zaganiano go batem do książek. Nigdy nie musiał wyjadać psom ze śmietnika, nigdy nie miał problemów egzystencjalnych, depresji i ciężkiej sytuacji materialnej. Ich lekkość bytu bywa denerwująca dla innych typów, dlatego „Siódemka” często słyszy teksty w rodzaju: „Co to odpilasz?!”. Skrzydła:

• Typ 7w6 Komik – kabareciarze to najczęściej osoby z tego znaku. Uciekają, gdzie pieprz rośnie, na każde Kochanie/Stary/Słuchaj, musimy poważnie porozmawiać. Jim Carrey i Eddie Murphy to osoby spod tego typu.
• Typ 7w8 Realista – wylewna, grzeczna, dowcipna, dopóki nie popadnie w stres – wtedy nieznośny dla otoczenia narcyz i flegmatyk. Lubi bronić innych, ale najczęściej broni siebie.

Typ 8: Szef

Typ, którego największym koszmarem w dzieciństwie była gra „Ogrodnik” (kret wyskakuje losowo w jednym z kilkunastu dołków). Lubi mieć wszystko pod kontrolą i niestety, wszystkich też. Będąc szkrabem, o wszystko musieli troszczyć się sami, nawet o zrobienie kanapki, tudzież zagotowaniu jajek na twardo. Często prezes-samozwaniec, prezydent, a nawet dyktator. Józef Stalin prawdopodobnie był właśnie „Ósemką”. Skłonna do wszystkiego, do nałogów i schizofrenii włącznie.

Skrzydła:

• Typ 8w7 Dysydent – bo liczy się kasa, teraźniejszość i ekspansja. Posiada autoironię i czarny humor. Manie prześladowcze, ukryte pod wizerunkiem bankietowicza, występują licznie u tych osobników.
• Typ 8w9 Niedźwiedź – zazwyczaj typ dobrotliwego króla z lekką nadwagą, zatroskanego o losy swoich poddanych. Zawsze wie lepiej, co będzie dla innych dobre. Z „Dwójką” różni „Ósemkę” jednak fakt, że do tej pierwszej przychodzi się z prośbą, a do niej – na kolanach. Posiada patent na wyższą rację, ale od „Czwórek” różni ich z kolei fakt, że swoich racji broni ze stoickim spokojem, często ze skutkiem śmiertelnym.

Typ 9: Osadnik

O nim wiadomo tyle, że nic nie wiadomo. Nie wiadomo, kim jest, jakie ma zainteresowania, co najbardziej lubi zjeść, jak się uczy (zazwyczaj średnio). Jan Kowalski, cegła w murze, człowiek-koło. Nie wie, kim jest, dokąd zmierza i czy naprawdę chciałby na obiad tę zupę pomidorową, którą sam gotuje. Zwykły, przyjazny, nierzucający się w oczy jegomość lub szara myszka. Zabawne są relacje między dwoma „Dziewiątkami”: Na pytanie jednej co byśmy porobili druga odpowiada nie wiem, a masz jakiś pomysł?, co prowadzi do pokojowej i długiej rekursji.

Skrzydła:

• Typ 9w8 Comfortable Numb – on nic nie musi. Nie musi być kimś wielkim, nie musi udowadniać, że jest kimś wielkim. Jak ma być Napoleonem, to będzie – tak zapisane ma w gwiazdach. Jego to nie interesuje. Po trupach realizuje to, co wokół jej gniazdka, ale w stresie potrafi być bardziej niebezpieczna, niż zestresowana 4w5.
• Typ 9w1 Marzyciel – ideał rodziców. Wzorowe, ciche dziecko. Odrobi lekcje, umyje naczynia. Nadal nie wie, kim jest, ale wie, że trzeba wynieść śmieci i dbać o higienę osobistą.

Enneagram w miłości

Wbrew horoskopom, w enneagramie każdy może pasować do każdego. Wystarczy, że oboje są zadowoleni, uśmiechnięci, zarobieni i szczęśliwi. Oprócz pary „Siódemek” nie zdarza się to jednak często.

Najzabawniejsze bywają związki osób spod tego samego typu:

• Para jedynek najmilej spędzi czas przy wspólnym sprzątaniu.
• Para dwójek będzie chciała pomóc sobie nawzajem, mimo że podobny efekt dałoby jakby każde z nich zajęło się swoimi sprawami.
• Para trójek pozna się albo w pracy, albo podczas kolacji biznesowej.
• Para czwórek długo razem nie pożyje, ponieważ mężczyzna prawdopodobnie niedługo zginie za ojczyznę bądź w honorowym pojedynku na rapiery w obronie swoich racji. Kobieta długo rozpacza nad stratą, zazwyczaj na zawsze zostaje wdową. Romeo i Julia, czyli 4w5 i 4w3, dobrze to obrazują.
• Para piątek najprawdopodobniej zamieszkałaby na bezludnej wyspie z dala od ludzi, gdyby nie fakt, że uczelnia wzywa obu profesorów na prowadzenie zajęć.
• Para szóstek będzie ze sobą do dnia sądnego. Pochowają ich oczywiście we wspólnym grobie.
• Para siódemek łatwo wpadnie w uzależnienie od alkoholu z powodu cyklicznego imprezowania.
• Para ósemek będzie parą sadomasochistycznych, brutalnych ludzi, w którym jedno chce rządzić drugim.
• Para dziewiątek będzie godzinami się pytać o to, czy na śniadanie zjeść tosty, czy croissanty.

Niektóre połączenia między typami:

• 1x5 – ten związek będzie zawierał tyle ognia, co lądolód Antarktydy.
• 2x4 – altruizm „Dwójki” i egoizm „Czwórki” znakomicie się uzupełniają. Czasami złoszcząc się na siebie, zamieniają się przymiotami. Czwórka udowadnia, że może dać, Dwójka, że nic jej nie obchodzi.
• 3x8 – typowy romans szefa z najlepszą pracownicą. Odwołaliby święta Bożego Narodzenia, jeśli w pracy leżałby jakikolwiek niedokończony projekt. Znajomość rozpocznie się namiętnym seksem na biurku lub w schowku na miotły, a zakończy rywalizacją, kto lepiej pracuje, kto ma rację, kto ma dłuższego etc.
• 4x3 – „Czwórka”, jako leń, postrzeleniec emocjonalny i artysta, nie przedstawia jako „nierób” dużej wartości dla „Trójki” (mimo sąsiedztwa na mapie). „Czwóreczka” uwielbia jednak ganiać za niedoścignionym i marzyć o nierealnym (jak o pilotowaniu mecha), więc niezdobyta twierdza „Trójka” działa jak wygodna wymówka dla czwórkowej samotności (She loves me not!).
• 5x2 – na głębokie pytanie co mogę dla ciebie zrobić? najczęstsza odpowiedź brzmi dać równanie do rozwiązania. Po rozpadzie związku Dwójka z determinacją unika Piątek.
• 6x4 – romantyczna maruda i paranoidalna maruda. Oba typy narzekałyby o tym, jaki to świat jest zły aż do jego końca i dwa dni dłużej, zostawiając w widocznym miejscu epitafium z napisem świat jest zły i niesprawiedliwy, bo nie dał nam dokończyć narzekania.
• 7x0 – przelotność i beztroska „Siódemek” powoduje, że często zmienia partnerów lub, częściej, partnerzy zmieniają ją. Są jednak przypadki, gdzie wiąże się na całe życie – na to pozwalają jej nieograniczone zapasy optymizmu na przyszłość.
• 8x9 – tyran i szara myszka. Typowa konfrontacja tira z maluchem.
• 9x6 – spokojna „Dziewiątka” i wierna jak pies „Szóstka” tworzą związek spokojny, wierny i szczęśliwy aż do zarzygania. Żadne tam ratowanie księżniczki z rąk złego smoka (kobiety „Dwójki”, „Czwórki”, „Piątki” i „Siódemki”), tudzież mit o leczącej wszystkie rany rusałce (mężczyźni „Trójki”, „Czwórki” i „Ósemki”).

Enneagram w pracy – jak zmusić do pracy

Każdy z typów potrzebuje innego rodzaju motywacji do pracy. Oto krótki poradnik, jak zagonić delikwenta do harówki:

• 1 – powiedzieć, że jej dotychczasowa praca jest pełna błędów.
• 2 – powiedzieć, że potrzebujesz pomocy, bo wertujesz 1000 skarg lub 2000-stronicowe akta sprawy.
• 3 – nie trzeba nic mówić. Trójkę nie obchodzi nic, oprócz pracy.
• 4 – powiedzieć, że to dla dobra sprawy, zapalić świeczki i włączyć muzykę Kurta Cobaina.
• 5 – przedstawić problem w postaci równania. Ewentualnie dać puste pudełko i wkręcić, że w środku coś jest. Spędzi trzy godziny na tłumaczeniu, że jednak chyba jest puste, lub na zastanawianiu się, że jest coś, czego tam nie widzimy.
• 6 – powiedzieć, że szef, dla którego pracuje 20 lat i który zawsze płacił pensję w terminie, potrzebuje pomocy w analizie merytorycznej projektów z ostatniego roku.
• 7 – powiedzieć, że w piątek będzie impreza, jakiej świat nie widział.
• 8 – to on(a) zagania do pracy. Nieszefującej „Ósemce” warto obiecać kierownictwo nad projektem.
• 9 – zauważyć, że jest.

Enneagram a przegrany wyścig kolarski

Reakcja danego typu na wywrotkę, która miała bezpośredni wpływ na zajęcie drugiego miejsca w wyścigu (wiadomo, chciałoby się pierwsze):

• 1 – przegrałem, bo przewróciłem rower.
• 2 – ka, wszystko nie tak. Nie dość, że wywróciłem rower, to jeszcze przegrałem. Ale w sumie dobrze, ktoś inny wygrał.
• 3 – następnym razem nie przewrócę roweru i wygram.
• 4 – ech, gdybym nie przewrócił wtedy roweru...
• 5 – aby wygrywać wyścigi należy przejechać cały wyścig szybciej niż pozostali i nie wywracać roweru.
• 6 – musimy tym razem zrobić wszystko tak, aby nie wywracać roweru.
• 7 – zdarza się, że czasem wywróci się rower, ale i tak było świetnie.
• 8 – rower się wywrócił.
• 9 – no tak...

Linki zewnętrzne

Zrób sobie test i przeczytaj, jakim typem traumatyka jesteś!: Enneagram – test.