Świdnik: Różnice pomiędzy wersjami

Z Nonsensopedii, polskiej encyklopedii humoru
WizualnieWikikod
M (Przywrócono przedostatnią wersję, jej autor to Tymrym. Autor wycofanej wersji to 212.106.21.230.)
Linia 1: Linia 1:
{{disambigR|miasta|[[Świdnik (ujednoznacznienie)|inne miejscowości o tej nazwie]]}}
{{popr|dziwne znaki typu =, cholernie dużo wyrazów wielkimi literami i ogólnie beznadziejnie wygląda}}
{{Miasto infobox
|Miasto = Świdnik
|dewiza =
|dopełniacz_miasta = Świdnika
|herb_miasta = Grafika:POL Świdnik COA.svg
|flaga_miasta = Grafika:POL Świdnik flag.svg
|mapa_miasta = Grafika:POL Świdnik map.svg
|województwo = lubelskie
|grodzki =
|powiat = świdnicki (województwo lubelskie)
|gmina = Świdnik
|rodzaj_gminy = miejska
|zarządzający = Burmistrz
|prezydent = [[Waldemar Jakson]]
|miejska = tak
|mail =
|adres_um = ul. Kard. St. Wyszyńskiego 15
|kod_poczt_um = 21-047
|tel_um = 81 751-76-03
|fax_um = 81 751-76-08
|mail_um = urzad@swidnik.um.gov.pl
|powierzchnia = 20,35
|wysokość =
|stopniN = 51
|minutN = 13
|sekundN =
|stopniE = 22
|minutE = 42
|sekundE =
|rok = 2008
|populacja = 40 050
|gęstość = 1968
|nr_kier = 81
|kod_poczt = 21-040
|aglomeracja =
|tablica_rej = LSW
(dawniej również LE,LUS,LLS,LLW,LBW,LBT,LBY)
|TERYT = 3060917011
|SIMC =
|założone =
|prawa_miejskie = 1954
|miasta_partnerskie = {{flaga|SVK}} [[Svidník]]<br />{{flaga|NLD}} [[Aalten]]<br />{{flaga|BLR}} [[Rzeczyca (obwód homelski)|Rzeczyca]]<br />{{flaga|BLR}} [[Raduń (Białoruś)|Raduń]]<br />{{flaga|UKR}} [[Szostka]]<br />{{flaga|FRA}} [[Béthune]]<br />{{flaga|LTU}} [[Soleczniki]]<br />{{flaga|ITA}} [[Brindisi]]
|www = http://www.swidnik.pl
|domena =
|galeria_commons =
|wikinews = Kategoria:Świdnik
}}
{{Commons|Świdnik}}
[[Plik:Plan Świdnika.png|thumb|250px|right|Plan gminy miejskiej Świdnik]]


'''Świdnik''' – [[gmina miejska|miasto i gmina]] w południowo-wschodniej [[Polska|Polsce]], w [[województwo lubelskie|województwie lubelskim]], w [[Powiat świdnicki (województwo lubelskie)|powiecie świdnickim]], około 10 km na wschód od [[Lublin]]a. [[Podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975-1998]] miasto administracyjnie należało do [[województwo lubelskie|województwa lubelskiego]].
'''Świdnik''' – miasto i gmina posiadająca się ze szczęścia w ramach przynależności do [[województwa lubelskiego|woj. lubelskiego]] i [[powiat świdnicki (województwo lubelskie)|powiatu świdnickiego]]. Wśród starszego pokolenia znane jest jako '''miasto stalinowskie''' założone i zbudowane od podstaw według konceptu Stalina w celach propagandowych. Obecnie Świdnik słynie jako największe zagłębie '''dresiarzy'''. W każdą niedzielę wszyscy dresiarze ze Świdnika i okolic mogą zaopatrzeć się w niezbędny ekwipunek odzieżowy na pobliskim targowisku.


[[Prawa miejskie]] Świdnik uzyskał w roku [[1954]].
Świdnik od lat toczy bój z [[Łęczna|Łęczną]] o to kto ma więcej dresiarzy. Bój ten oczywiście wygrywają świdniccy dresy z racji, iż Świdnik ma więcej mieszkańców, ale łęczniacy tego nie przyjmują do wiadomości.


Według danych z 31 grudnia 2008<ref name="pl-bdr">{{źródło PL|bdr}}</ref>, miasto liczyło wtedy 40 050 mieszkańców.
Przyjezdnych u ronda wita helikopter nielot, a dalej [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL Świdnik"|fabryka tychże]]. Po ulicach Armii Czerwonej i Armii Krajowej zapierdalają skuterowcy, a po chodnikach i bezdrożach nieudolni kibice [[Avia Świdnik|Avii]]. Dla własnego bezpieczeństwa, na ich widok warto krzyknąć lokalne pozdrowienie: ''[[Avia Świdnik]] PANY!'' Lub zamiennie "Żółto, biało, niebieskie to nasze barwy królewskie" Miato posiada ponadto aż trzy sygnalizacje świetlne. Świdniccy kierowcy z dumą wożą się autami z piękną rejestracją LSW=Lubię Swoją Wieś.


Miasto jest szerzej znane z wytwórni [[Śmigłowiec|śmigłowców]] [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|WSK PZL Świdnik]], produkującej m.in. śmigłowce [[PZL W-3 Sokół]], ''Anakonda'' oraz ''[[PZL SW-4|SW-4]]'', a w przeszłości także [[Mi-1]] (dawniej zwany [[Mi-1|SM-1]]) i [[motocykl]]e [[WSK (motocykl)|WSK]]. Obecnie jest znany również z kolonii [[Suseł perełkowany|susłów perełkowanych]] na [[Port lotniczy Lublin-Świdnik|lotnisku]].
==Komunikacja miejska==
Świdnik jest znany ze swoich najstarszych w kraju autobusów, które wożą mieszkańców do pobliskiej metropolii [[Lublin|Lublina]]. Autobusy zostały sprowadzone z Rumunii w okresie transformacji ustrojowej i jeżdżą po dziś dzień, chociaż psują się po drodze po kilka razy w roku. Główną atrakcją autobusów jest zapach, jaki panuje w środku, który można porównać do mieszanki uryny, pryty, stęchlizny i grzybów. Miasto oferuje mieszkańcom cztery linie, których pieczołowicie rozpisane rozkłady są porozwieszane na przystankach w całym mieście. Rozkłady są jednak sporządzone dla picu, aby [[Wydział Kontroli i Audytu Wewnętrznego UM Lublin]] się nie czepiał. Tak naprawdę autobusy jeżdzą według własnego, codziennie zmienianego rozkładu i w mieście obowiązuje zasada "wsiadaj w pierwszy autobus jaki nadjedzie, bo dwa następne mogą nie przyjechać".


==Fauna==
== Geografia ==
=== Położenie ===
Dumą miasta jest [[suseł perełkowany]]. Ten niewielki gryzoń pierdoli motor ponad wszystko i buraków z lublina, niszczący na co dzień całe pola [[burak zwyczajny|buraków]] i [[kapusta|kapusty]], potrafi również z powodzeniem zatrzymać rozbudowę lotniska, mimo to każdy ekoterrorysta zapewni was, że te monstra to przepiękne ssaki o wielkiej wartości przyrodniczej.
Świdnik położony jest na [[Płaskowyż Świdnicki|Płaskowyżu Świdnickim]] (wg [[Jerzy Kondracki|J. Kondrackiego]]), należącym do [[Wyżyna Lubelska|Wyżyny Lubelskiej]]. Jest to [[równina]] [[denudacja|denudacyjna]], ulegająca [[Erozja|erozji]] i [[Wietrzenie|wietrzeniu]], pozbawiona pokrywy [[less]]owej, w przeciwieństwie do okolicznych [[mezoregion]]ów.<ref name=molik>A. Molik, ''Świdnik i okolice'', WOIT, Lublin, str. 4</ref>


[[Kraina historyczna|Historycznie]] Świdnik położony jest na [[Lubelszczyzna|ziemi lubelskiej]] i zarazem w [[Małopolska|Małopolsce]]. Znajduje się około 10 km na wschód od [[Lublin]]a oraz kilkadziesiąt kilometrów od [[Przejście graniczne|przejść granicznych]] z [[Ukraina|Ukrainą]] (w [[Dorohusk]]u) i [[Białoruś|Białorusią]] (w [[Terespol]]u). Położony jest również niedaleko terenów wypoczynkowych [[Równina Łęczyńsko-Włodawska|Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego]], około 30 km na południowy zachód.<ref name=nasz>P. Jankowski, A. Mieczkowski, S. Myk (red.), ''Nasz Świdnik. 50 lat miasta Świdnika'', Urząd Miasta Świdnik, Świdnik, 2004.</ref>
==Ważne wydarzenia==
* '''Dni Świdnika''' - najlepsza masowa impreza po derbach z Motorem Lublin we Wschodniej Polsce rozgrywana w Lipcu; uroczystościom towarzyszy topienie Marzanny i przemówienia mera miasta. Impreza odbywa się na lotnisku świdnickim. Obowiązkowym strojem są szeleszczące dresy z czterema paskami. Bez nich nikt nie ma prawa wstępu bo na wejściu stoi bardzo kulturalny bramkarz, który sprawdza odzienie i pobiera opłatę za wstęp i nikt nie wie na co te pieniądze potem idą.


=== Przyroda ===
* Sezonowo odbywają się również melanże w pobliskim lesie. Rekordowe ilości melanżowników pijących tanie wino AGROPOL tudzież Warkę winna sięgają nawet 100 osób.
W granicach Świdnika znajduje się kilka [[las]]ów (należących do [[Nadleśnictwo|Nadleśnictwa]] Świdnik). Dominuje przede wszystkim '''Las Świdnicki (Rejkowizna)''', położony na zachód od zabudowy miejskiej. W samym środku lasu znajduje się [[gajówka]]. Cały las położony jest w obrębie gminy.


Drugim lasem w Świdniku jest '''Las Poszpitalny (Wilcze Doły)''', położony na północ od zakładu [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|WSK PZL Świdnik]]. W obrębie gminy znajduje się tylko niewielka część lasu, przed ul. Mełgiewską. Razem z budową WSK, od reszty Lasu Poszpitalnego oddzielono również niewielką część lasu na południu zakładu, który obecnie funkcjonuje jako przyzakładowy [[park]] leśny.
==Ważne miejsca i obiekty==
* '''Galeria Venus''' – miejsce występowania największej ilości [[pokemon (osoba)|pokemonów]] jeżdzących po ruchomych schodach w tę i z powrotem i [[dresiarz|dresiarzy]], którzy stoją za galerią łypiąc na pierwszego lepszego leszcza, by go skroić, po czym zmierzają do Stokrotki mieszczącej się w galerii i za zdobyte pieniądze zakupują tanie wino. Dawniej miejsce znane jako straszny dwór, gdyż przez naście lat mieścił się tam opuszczony dom kultury z powybijanymi szybami, brakującymi cegłami i wiatrem hulajacym w środku.
*'''Galeria S'''- najbardziej nietrafiona inwestycja w Świdniku (zaraz po niedoszłym internacie PCEZ), w której znajduje się Biedronka oraz jakieś PEPCO, w którym jest wszystko, ale nie ma nic. Reszta to powoerzchnie do wynajęcia, których nikt nie chce wynająć.
* '''Stadion Avii Świdnik''' – pole wielu krwawych bitew (podczas których klęskę ponoszą tradycyjnie gospodarze) , gdyż w [[województwo lubelskie|województwie lubelskim]] jest to obiekt najlepiej przystosowany do dużych batalii. Miejsce samobójców, którzy przychodzą na mecz w szalikach [[Motor Lublin|Motoru Lublin]] i czekają na śmierć.
* '''Kino Lot''' – kino, w którym nowości pokazuje się z dziesięciomiesięczną obsuwką, w dodatku wyświetlając filmy na prześcieradle. Teraz wyswietla co 10 nowosc.
* '''Wyspa''' – miejsce znane i lubiane przez wszystkich. Najczęściej odwiedzane przez gimnazjalistów, w celu integracyjnym %%
* '''Forest Bar''' – polanka leśna na której możemy znaleźć ławeczki, stoliki i "kamienny krąg" przeznaczony do gwałcenia uczniów z '''2LO'''
* '''Plac Bolka i Lolka''' – centrum towarzyskie Świdnika. To tam miejscowi amanci (średnia wieku 72) polują na wypasione foczki vel dżagi (średnia wieku – 65) umilając sobie czas graniem w, jak to odważnie nazywają, szachy bądź pokera (środek płatniczy – Viagra). Pozostali bywalcy placu to sportowcy wyczynowi – następcy Tony'ego Hawka, szlifujący obroty na desce o – bagatela – 45 stopni, ich koledzy na rolkach wykonujący karkołomne zeskoki z 2, a nawet 3 schodków naraz oraz degustatorzy win prześcigający się w ilości spożycia alkoholu w litrach na godzinę (ulubiony trunek – wino marki „Wino”). Rozkoszą dla męskich oczu są trzynastolatki, które chadzają od jednego rogu placu do drugiego prezentując nowe ciuszki zakupione w Galerii Venus.
* '''Skate Park''' – miejsce treningów prawdziwych mistrzów, dokonujących cudów (cud – przeskoczenie półmetrowej przeszkody bez złamania ani jednej kończyny) na rolkach i deskach. Ich najwierniejszymi fankami są nielękające się ni śniegu, ni deszczu słitaśne trzynastki, prezentujące światu swe nagie, pomarańczowe brzuchy (w końcu nie po to wydawały całe kieszonkowe na solarium i samoopalacze, żeby teraz przestraszyć się głupiego zapalenia płuc, bądź choroby nerek, nie?). Po ewolucjach wszyscy (tj. ci, którzy przeżyli) zmierzają do pobliskiego pubu '''Parasol''' by nawpierdalać wszystkim, którzy śmieli wejść bez dresów.
*'''Park Technologiczny'''- park, w którym spożywane jest tanie wino przez uczniów pobliskiej zawodówki, zwanej "'''Oksfordem za torami'''". Dochodziło tu do tajemniczych napadów, w wyniku których ofiary traciły nerki i inne, nawet nieparzyste, narządy. Poza tym napady z bronią palną (sic!) w biały dzień są tu na porządku dziennym (i nocnym).
*'''Szpital Powiatowy'''- szpital, w którym pacjenci znajdują się zwykle przejściowo, do czasu aż znajdą miejsce w którymś z lubelskich szpitali. Ci, którzy zdecydują się na pozostanie i podjęcie leczenia w świdnickim szpitalu zazwyczaj umierają po kilkunastu dniach.


Na południe od zabudowy miejskiej, w obrębie Kol. Krępiec, znajduje się również niewielki kilkuczęściowy '''Las Bażantaria'''.
==Dzielnice Świdnika==
* '''Centrum''' – dla wielbicieli mocnych wrażeń – najprzyjemniejsza dzielnica miasta, dla reszty – obóz survivalowy. Przy każdej klatce schodowej można tu spotkać miejscowych gentlemanów, którzy każdego przyjezdnego witają swojskim: „Co się kur... gapisz?” i zawsze skorzy do pomocy w uzyskaniu płatnego urlopu, przy użyciu kija/rury/ławki/śmietnika są w stanie zapewnić nawet półroczne wczasy w luksusowym szpitalu na oddziale intensywnej terapii. W dniu przegranego meczu miejscowego championa – Avii Świdnik, wczasy mogą przedłużyć się nawet do okresu forever łamane przez always, przy czym uzyskana suma pieniędzy zostaje wypłacona rodzinie szczęśliwca.
*'''Brzeziny''' - Miejsce zbiórki wszystkich bogatych dzieciaków, najczęściej zbierają się po to, aby wybrać się gdzieś razem na czekoladkę do VENUS, bądz na mecze swoich przyjaciol na HALOWCE. Ci najbogatsi tworzą osiedlowe grupy, które patrolują ulice Brzezin i oczyszczają je z nieautochtonicznych osobników tudzież takich, którzy nie mają na sobie dresów.
*'''Wschód''' - dzielnica konkurencyjna dla Brzezin, z którymi od lat toczą bój o hegemonię w mieście. Młodociani mieszkańcy wschodu również spędzają weekendowe wieczory na oglądaniu meczy na halówce w pobliskiej hali tudzież na wpierdalaniu innym pod wejściem na halę. Starsi (tj w wieku, w którym normalni ludzie studiują) wożą się swoimi BMWicami po osiedlu kupionymi za pieniądze starych lub zarobione na handlu ciuchami z Ukrainy. Każdy samochód ma obowiązkowo tubę w bagażniku, aby całe osiedle słyszało techniawkowe bity.
*'''Adampol'''- największa dzielnica Świdnika, w której znajdują się same domki jednorodzinne. Istny trójkąt bermudzki. Nieznający terenu, którzy wyprawili się w samotną podróż po Adampolu nie wrócili do dzisiaj głównie za sprawą nadzianych dresów, którzy się tam wożą w swoich oryginalnych dresach ADIDAS. Ci bardziej szaleni noszą dresy NIKE. Ale i tak to jest bez znaczenia w obliczu napotkania kogoś kto na sobie ma coś innego niż dresy jakiejkolwiek marki. Osoba taka zostaje zmieciona z powierzchni ziemi i być może dlatego nigdy nie powraca z Adampola.
*'''Króla pole'''- dystrykt znany z tego, że na jego terenie znajduje się sklep, który zawsze sprzedaje alkohol nieletnim dresom i dresiarom bez względu na liczbę, okresowość i częstotliwość kontroli policji, któa niczym innym się nie zajmuje; oczywiście oprócz tego znany z największej ilości dresów na metr kwadratowy.
*'''Polesie'''- dzielnica, o której mówi się na mieście stosunkowo mało, ale tam zapewne również rządzą dresy.


==== Zieleń miejska ====
[[Kategoria:Miasta w województwie lubelskim]]
Pomimo iż Świdnik nie posiada większego [[Park miejski|parku miejskiego]], w samym mieście, a szczególnie w jego centrum posadzonych jest wiele przydrożnych [[Drzewo|drzew]]. Szczególnie zazieleniona jest główna ulica miasta, ul. Niepodległości, która stanowi swego rodzaju [[Aleja|aleję drzew]] (choć nie posiada zabytkowego charakteru). Sporo również w mieście [[zagajnik]]ów i [[trawnik]]ów z [[krzew]]ami.
[[Kategoria:Powiat świdnicki (województwo lubelskie)]]


W mieście funkcjonuje także kilka [[skwer]]ów: na rogu ulic Niepodległości i kard. Wyszyńskiego, oraz na rogu ul. Niepodległości i Al. Lotników Polskich.
{{ok}}

==== Kolonia susła perełkowanego ====
Na trawiastym [[Port lotniczy Lublin-Świdnik|lotnisku w Świdniku]] od pewnego czasu zadomowił się [[suseł perełkowany]], będący [[Gatunek zagrożony|gatunkiem zagrożonym]] i pod ochroną. Z tego powodu obszar lotniska został zgłoszony do programu [[Natura 2000]] w celu ochrony gatunku.

O ile dwa lata temu populacja susłów wynosiła około 12 tysięcy, o tyle w ostatnim czasie drastycznie spadła do zaledwie około tysiąca.<ref>''Poszukiwany suseł perełkowany'', Dziennik Wschodni: [http://www.ekolublin.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=2288 Ekologiczny Portal Lubelszczyzny] (dod. 10.07.2008).</ref>

=== Topografia i osiedla ===
[[Pole powierzchni|Powierzchnia]] gminy miejskiej Świdnik wynosi 20,35 km² <ref name="pl-regioset">{{źródło PL|regioset}}</ref>.

'''[[Śródmieście]]''', stanowiące centrum miasta, zabudowane jest trzypiętrowymi (przy ul. Niepodległości) i dwupiętrowymi [[Blok mieszkalny|blokami]] z epoki [[socrealizm]]u<ref name=spacer>
U. Klimkiewicz-Cygan, A. Wójcik, ''Spacerkiem po mieście'' [w:] ''Świdnik. Plan miasta'', Agencja Reklamowo-Wydawnicza "Omega", 2007.</ref>. W południowym i wschodnim otoczeniu Śródmieścia znajdują się nowsze [[Osiedle mieszkaniowe|osiedla]] blokowe: '''Racławickie''', '''Kościuszki''' i '''Kopernika'''<ref name="nasz"/><ref>Obecnie się ich już tak nie nazywa.</ref>. Także w jeszcze dalszym otoczeniu (za ul. Racławicką i Kosynierów) znajdują się osiedla podobnego wieku: '''Lotnicze''', '''Brzeziny (I i II)''' i '''Wschód'''<ref>Dawniej osiedle Sławińskiego-Wschód w związku z tym, iż ul. Niepodległości w czasach [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] nosiła nazwisko Sławińskiego (''Nasz Świdnik. 50 lat miasta Świdnika'').</ref>. Za Brzezinami I i II rozciąga się jedno z najmłodszych osiedli wielorodzinnych, '''Brzeziny-Kalina''', natomiast za os. Lotniczym budowane jest os. '''Polesie'''. Również po drugiej stronie ul. Kusocińskiego od Brzezin II położone jest jednorodzinne osiedle '''Kusocińskiego'''.

Na zachód od Śródmieścia i os. Lotniczego (za Al. Lotników Polskich) znajduje się duża [[Dzielnica miasta|dzielnica]] jednorodzinna, '''[[Adampol]]'''<ref name=adampol>[[Adampol]] istniał jeszcze zanim powstał Świdnik, także przed [[II wojna światowa|II wojną światową]], kiedy istniało w nim [[Wieś letniskowa|letnisko]] i [[uzdrowisko]]. Jednak funkcja [[Lotnictwo|lotnicza]] zwyciężyła i ustanawiając [[prawa miejskie]] dla Świdnika [[Adampol]] został wchłonięty jako jego [[Dzielnica miasta|dzielnica]]. (''Nasz Świdnik. 50 lat miasta Świdnika'').</ref>. Przy nim znajduje się również nieco nowsze i bardziej regularne osiedle jednorodzinne '''Radość'''. Na północ od Adampola, za torami a przed [[Lotnisko|lotniskiem]], położone jest osiedle '''Żwirki i Wigury''', zaś na południe od Adampola znajduje się przy lesie niewielkie wielorodzinne osiedle '''Słoneczne'''.

Za torami funkcjonują również [[Sport|tereny sportowe]] [[Avia Świdnik|Avii Świdnik]], a za nimi znajduje się trawiaste [[lotnisko]] sportowe i zakłady [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|WSK PZL Świdnik]].

Na południe i południowy zachód od [[Zabudowa miejska|zwartego obszaru miejskiego]] położona jest Kolonia Krępiec, zaś na północny zachód - Kolonia Świdnik Mały i dalej Kolonia Biskupie (sięgająca także za Las Świdnicki). Na wschodzie z kolei znajdują się grunty należące do Nowego Krępca.

=== Demografia ===
{{main|Ludność Świdnika}}
Dane z [[31 grudnia]] [[2008]]<ref name="pl-bdr" />:
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; text-align:right;"
!Opis || colspan=2|Ogółem || colspan=2|Kobiety || colspan=2|Mężczyźni
|-
|jednostka || osób || % || osób || % || osób || %
|--
|populacja || '''40 050''' || 100 || 20 820 || 52 || 19 230 || 48
|--
|gęstość zaludnienia<br />(mieszk./km²) || colspan=2| 1968 || colspan=2| 1023,1 || colspan=2| 945
|}

Według danych z roku 2005<ref name="pl-regioset" />, średni dochód na mieszkańca wynosił 1466.05 zł.

== Historia ==
=== Dawna historia (do 1935) ===
Pierwsze wzmianki o Świdniku pochodzą z roku [[1392]], kiedy w źródłach pojawia się nazwa [[Świdnik Duży|Świdnika Wielkiego]] (Maior Świdnik, bądź Magna Swydnyk). W tym roku król [[Władysław II Jagiełło]] nadał [[sołectwo]] królewskie Piotrowi z Moszny, zaś [[wieś]] została ulokowana na [[Prawo magdeburskie|prawie niemieckim]]. W latach [[1393]]-[[1421]] pojawia się nazwa [[Świdnik Mały|Świdnika Małego]] (Świdnik Minor), który w [[1442]] roku został przez [[Władysław III Warneńczyk|Władysława III Warneńczyka]] zapisany czterem braciom z Hadynowa ([[Podlasie]]). W roku [[1450]] pojawia się nazwa kolejnej wsi, [[Świdniczek]].

W [[1795]] roku wsie o wspólnej nazwie Świdnik zostają włączone do [[Zabór austriacki|zaboru austriackiego]]. Następnie w roku [[1809]] zostają przyłączone do [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], jednak od [[1815]] roku znajdują się w [[Królestwo Kongresowe|Królestwie Kongresowym]] ([[zabór rosyjski]]). Pierwszą kolej poprowadzono przez Świdnik w [[1877]] roku, wraz z budową [[Kolej Nadwiślańska|Kolei Nadwiślańskiej]].

Na przełomie [[XIX wiek|XIX]] i [[XX wiek]]u zauważono w Świdniku specyficzny [[mikroklimat]], który sprzyjał [[Rekreacja|wypoczynkowi]] i pomagał w leczeniu [[Choroby reumatyczne|reumatyzmu]]. Dlatego też w pobliskiej wsi [[Adampol]], przy stacji kolejowej [[Świdnik (stacja kolejowa)|Świdnik]] (tzw. "stara stacja", obecnie nieczynna) powstało [[Wieś letniskowa|letnisko]] i [[uzdrowisko]], które później, w wyniku inwestycji [[Lotnictwo|lotniczych]] i [[II wojna światowa|II wojny światowej]] przestało istnieć.

=== Inwestycje lotnicze, wojna i początki miasta (1935-1954) ===
[[Plik:Lopp 5.JPG|thumb|250px|right|Dawna szkoła pilotów L.O.P.P. w budowie]]
Z powodu widma nadciągającej [[II wojna światowa|II wojny światowej]], w [[1935]] roku rozpoczęto budowę [[Lotnisko|lotniska]] w Świdniku, którą ukończono w roku [[1937]]. Jeszcze w tym samym roku rozpoczęto przy lotnisku budowę szkoły [[Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej|Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej]], która miała szkolić [[Pilotaż (lotnictwo)|pilotów]]. Uroczyste otwarcie Cywilnej Szkoły Pilotów [[Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej|L.O.P.P.]] im. [[Marszałek (stopień wojskowy)|Marszałka]] [[Edward Śmigły-Rydz|Śmigłego-Rydza]] nastąpiło '''[[4 czerwca]] [[1939]]''' roku. Wydarzenie to zadecydowało o lotniczym charakterze przyszłego miasta. [[Lotnisko]] i szkoła pilotów zostały jednak już [[2 września]] [[1939]] roku zbombardowane przez [[Luftwaffe|Niemców]], którym później podczas wojny służyły do celów wojskowych. Tuż przed wkroczeniem oddziałów [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckich]] do [[Lublin]]a i Świdnika w [[Lipiec|lipcu]] [[1944]] roku, [[Niemcy]] zdążyli zniszczyć lotnisko.

Po wojnie w [[1949]] roku rozpoczęto wyrąb [[las]]u pod budowę [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego]] o profilu lotniczym (rozpoczęto ją rok później), która została otwarta w roku [[1951]]. Pierwsi pracownicy wytwórni mieszkali w [[Barak (budowla)|barakach]] w obecnym przyzakładowym parku i na [[Franciszków (powiat świdnicki)|Franciszkowie]]. W roku 1951 stanęły pierwsze [[Blok mieszkalny|bloki mieszkalne]] przy ulicach Świerczewskiego i Sławińskiego (obecnie Okulickiego i Niepodległości). Osiedle rozwijało się na tyle szybko, że [[7 października]] [[1954]] roku wydano rozporządzenie w sprawie nadania mu i [[Adampol]]owi statusu miasta. Rozporządzenie to weszło w życie '''[[13 listopada]] [[1954]]''' roku<ref name=prawa>''Ustawa o nadaniu praw miejskich'' ({{Dziennik Ustaw|rok=1954|numer=49|pozycja=254}})</ref>, nazwę miasta ustalono na Świdnik. Miasto liczyło wtedy 7 tys. mieszkańców<ref name="nasz"/>.

=== Szybki rozwój (1954-1980) ===

Możliwość pracy w nowym [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|zakładzie]] sprawiała, że do Świdnika przyjeżdżało dużo ludzi. W związku z tym miasto [[Rozwój gospodarczy|rozwijało]] się bardzo szybko. Świdnik należy uznać za [[miasto]] planowane (nie zaś naturalne), które z założenia miało być miastem typowo [[Socjalizm|socjalistycznym]].

Świdnik zaczął się rozwijać w kierunku południowym i wschodnim. W latach 50., 60. i 70. powstawały nowe [[Osiedle mieszkaniowe|osiedla]]: Racławickie, Kopernika, Kościuszki, a także dalsze: Sławińskiego-Wschód (obecnie Wschód), Lotnicze, Brzeziny, jak również osiedla [[dom]]ków jednorodzinnych: Radość, Żwirki i Wigury, oraz Olimpijczyków (obecnie Kusocińskiego). Także [[Adampol]] był coraz bardziej intensywnie [[Zabudowa miejska|zabudowywany]].

Wraz z przestrzennym rozwojem oddawano do użytku kolejne [[Instytucja|instytucje]]: [[Szkoła|szkoły]], przychodnie, [[szpital]], [[kino]], natomiast pierwszy [[kościół (budynek)|kościół]] wybudowano w roku [[1977]] (po 20 latach odkąd zaczęto zbierać podpisy domagając się jego budowy). W roku [[1960]] liczba mieszkańców wynosiła 11 tys., zaś w [[1970]] już 20 tys<ref name="nasz"/>.

=== Strajki i opór (1980-1989) ===
'''[[8 lipca]] [[1980]]''' roku w [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|WSK PZL Świdnik]] wybuchł [[strajk]] określany ogólnie mianem [[Świdnicki Lipiec|Świdnickiego Lipca]], który tym samym rozpoczął [[Strajki lubelskie 1980|Lubelski Lipiec '80]], a następnie [[Sierpień 1980|Sierpień '80]]. Wydarzenia te doprowadziły do powstania [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"|NSZZ "Solidarność"]]. [[Strajk]] z lipca 1980 roku wywołał również wiele innych strajków w regionie, natomiast na WSK i w innych zakładach regionu zaczęły powstawać komitety założycielskie.

[[13 grudnia]] [[1981]] roku wprowadzono [[Stan wojenny w Polsce 1981-1983|stan wojenny]] i doszło do [[Pacyfikacja|pacyfikacji]] zakładu [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|WSK Świdnik]]. Wielu działaczy [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"|"Solidarności"]] aresztowano i internowano, dlatego też "S" zeszła do działalności podziemnej. Również sami mieszkańcy miasta protestowali przeciw wprowadzeniu [[Stan wojenny w Polsce 1981-1983|stanu wojennego]]. 13 dnia każdego miesiąca wielu mieszkańców zapalało świece w oknach swoich mieszkań.

Ponadto protestem były tzw. [[Spacery świdnickie|świdnickie spacery]], czyli masowe wychodzenie świdniczan na [[spacer]] w porze nadawania [[Dziennik Telewizyjny (program informacyjny)|dziennika]]. Spowodowało to wprowadzenie przez [[Milicja|milicję]] wcześniejszej niż normalnie [[Godzina policyjna|godziny policyjnej]], oraz liczne represje. Komisja Krajowa "Solidarność" w [[1982]] roku [[Nagroda|nagrodziła]] społeczność Świdnika za tę postawę.

W roku 1985 Świdnik liczył już 37 tys. mieszkańców<ref name="nasz"/>.

=== Po transformacji ustrojowej (od 1989) ===
Po [[Transformacja ustrojowa|transformacji ustrojowej]] w roku [[1989]] Świdnik rozbudował się o kilka nowych [[Osiedle mieszkaniowe|osiedli]]. Pod koniec lat 90. oddano do użytku osiedle Słoneczne, natomiast po [[2000]] roku - osiedle Brzeziny-Kalina, oraz część osiedla Polesie (dalej w budowie).

W przyszłości planowana jest budowa [[Port lotniczy Lublin-Świdnik|portu lotniczego Lublin-Świdnik]].

== Atrakcje ==
=== Zabytki ===
[[Plik:Swid3.jpg|thumb|250px|right|Śmigłowiec SM-1 na stelażu, stojący przy głównym rondzie Świdnika]]
[[Plik:Swid41.jpg|thumb|250px|right|Świdnicka fontanna]]
Świdnik, jako bardzo młode i planowane od podstaw [[miasto]], nie posiada zbyt wielu [[Zabytek|zabytków]]. Wszystkie znajdują się na [[Adampol]]u, stanowiącym dawniej odrębną [[wieś]] (a także [[Wieś letniskowa|letnisko]] i [[uzdrowisko]]) i będącym jednocześnie najstarszą [[Dzielnica miasta|dzielnicą miasta]]<ref name=infotur>''Powiat Świdnicki. Informator Turystyczny'', str. 14</ref>. Wśród zabytków znajdujących się na Adampolu są:
* zespół starego [[Dworzec kolejowy|dworca kolejowego]] [[Świdnik (stacja kolejowa)|Świdnik]] (tzw. "stara stacja"), z lat [[1905]]-[[1914]], obecnie nieczynny i zaadaptowany na mieszkanie. W skład zespołu wchodzi dworzec i dom zawiadowcy, zbudowane z czerwonej szamotowej [[Cegła|cegły]].
* [[Willa|drewniana willa]] "Bożenna", z roku [[1910]] - ul. Wojska Polskiego 36.
* drewniana willa "Grażyna", z lat [[1915]]-[[1917]] - ul. Kruczkowskiego 40.
Ponadto na Adampolu znajduje się szereg drewnianych zabytkowych [[dom]]ów.

Żaden ze wspomnianych obiektów nie został jak dotąd wpisany do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]].

=== Miejsca reprezentacyjne i miejsca pamięci ===
Przy rondzie [[Strajki lubelskie 1980|Świdnickiego Lipca '80]] (głównym rondzie miasta) na środku Al. Lotników Polskich znajduje się ustawiony na żelaznym stelażu [[śmigłowiec]] [[Mi-1|SM-1]], stanowiący symbol i wizytówkę Świdnika.

Centralnym punktem miasta jest '''[[plac]] [[Konstytucja 3 maja|Konstytucji 3 Maja]]''' (potocznie zwany placem Bolka i Lolka - od pomnika, na którym znajduje się rzeźba dwóch żołnierzy). Plac znajduje się w południowo-wschodnim rogu skrzyżowania ulic Niepodległości i kard. Wyszyńskiego. Składa się on z trzech stopni: najwyższego (przy ul. Niepodległości), średniego i najniższego, na których znajdują się odpowiednio:
* [[Grób Nieznanego Żołnierza]] z pomnikiem,
* zegar miejski (pokazujący godzinę, datę i temperaturę powietrza),
* pomnik [[Konstytucja 3 maja|Konstytucji 3 Maja]].

Po przeciwnej stronie skrzyżowania ul. Niepodległości i kard. Wyszyńskiego znajduje się niewielki plac, na którym ustawiona jest miejska [[fontanna]]. Przy placu ustawiony jest również głaz z tabliczką upamiętniającą tzw. [[Spacery świdnickie|świdnickie spacery]].

Na końcu Al. Lotników Polskich przy bramie zakładu [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|PZL Świdnik]] postawiony jest pomnik [[Zygmunt Puławski|Zygmunta Puławskiego]]. Ponadto na terenie zakładu znajduje się pomnik [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"|NSZZ "Solidarność"]], który upamiętnia [[Strajki lubelskie 1980|strajki]] z lipca [[1980]] roku.

Na terenie [[cmentarz]]a [[Gmina|komunalnego]] w Kolonii Krępiec znajduje się pomnik "W hołdzie żołnierzom". Tu również znajdują się groby żołnierzy różnych nacji z czasów [[I wojna światowa|I]] i [[II wojna światowa|II wojny światowej]], które zostały tu przeniesione ze starego cmentarza wojennego w Lesie Poszpitalnym, z powodu planowanej budowy portu lotniczego na tym obszarze.

== Komunikacja ==
=== Tranzyt ===
Świdnik znajduje się tuż przy [[Droga krajowa nr 17|krajowej drodze nr 17]] (ulica Piasecka) z [[Warszawa|Warszawy]] do [[Kijów|Kijowa]]. Trasa ta omija samo miasto, z którym jest skomunikowana aleją Lotników Polskich i ulicą [[Stefan Wyszyński|kard. S. Wyszyńskiego]], a w przyszłości będzie skomunikowana również aleją [[NSZZ Solidarność]] i ulicą [[Janusz Kusociński|J. Kusocińskiego]]. Przez teren gminy przebiegać będzie także przyszła [[Obwodnica Lublina|obwodnica lubelska]], część projektowanej [[Droga ekspresowa S17 (Polska)|trasy ekspresowej S-17]]. Na terenie Świdnika znajdą się dwa węzły tej trasy: Witosa i Mełgiewski.

=== Komunikacja autobusowa ===
Miasto Świdnik, jako część [[Aglomeracja lubelska|aglomeracji lubelskiej]], jest najlepiej skomunikowane właśnie z Lublinem. Sam Świdnik nie posiada jednak dworca autobusowego (był planowany przy stacji kolejowej Świdnik Miasto), autobusy objeżdżają całe miasto. Ze Świdnika do Lublina (i na odwrót) jeżdżą autobusy następujących linii:
* Świdnik-Kalinówka-Lublin – przez [[Kalinówka (powiat lubelski)|Kalinówkę]] i dzielnicę Majdanek na lubelski PKS Południowy,
* Świdnik-Zadębie-Lublin – przez dzielnicę [[Zadębie (Lublin)|Zadębie]] na lubelski PKS Główny,
* linia 80 – przez Kalinówkę trasą W-Z, na [[Aleja Kraśnicka w Lublinie|aleję Kraśnicką]] pod sklep Tesco,
* linia 88 – przez Kalinówkę, dzielnice [[Felin (Lublin)|Felin]] i [[Majdanek (Lublin)|Majdanek]], pod szpital wojskowy na [[Aleje Racławickie w Lublinie|Alejach Racławickich]],
* linia "Olimpijczyków" – z ulicy Olimpijczyków i ulicą kard. S. Wyszyńskiego w Świdniku, przez Kalinówkę, dzielnicę Majdanek i [[Aleja Unii Lubelskiej w Lublinie|aleją Unii Lubelskiej]] na lubelski PKS Główny.

Ponadto funkcjonuje linia z Lublina przez Świdnik do [[Łęczna|Łęcznej]].

=== Komunikacja kolejowa ===
Przez Świdnik przebiega [[linia kolejowa nr 7]], z [[Warszawa|Warszawy]] do [[Dorohusk]]a. Na tej trasie znajdują się następujące stacje i przystanki kolejowe: [[Świdnik (stacja kolejowa)|Świdnik]] (obecnie nieczynna i zabytkowa, popularnie "stara stacja"), główna stacja [[Świdnik Miasto]] oraz przystanek [[Świdnik Wschód]].

=== Komunikacja lotnicza ===
{{main|Port lotniczy Lublin-Świdnik}}
Obecnie w Świdniku funkcjonuje trawiaste lotnisko Aeroklubu Świdnik, funkcjonuje tu również lotnicze [[przejście graniczne]]. W przyszłości powstanie natomiast [[port lotniczy Lublin-Świdnik]], którego planowane ukończenie przewiduje się na rok [[2012]]. Położone będzie tuż za zakładami [[Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego "PZL-Świdnik"|WSK "PZL-Świdnik"]], zostanie do niego doprowadzona droga ze Świdnika i linia kolejowa przyszłej lubelskiej [[Szybka kolej miejska|SKM]].

== Gospodarka ==
Świdnik jest ważnym ośrodkiem [[Przemysł lotniczy w Polsce|przemysłu lotniczego]]; znajdują się tu [[PZL]] produkujące śmigłowce. W [[2009]] firmę nabył od Skarbu Państwa włosko-brytyjski koncern AugustaWestland, wcześniej kooperujący z PZL Świdnik przez 13 lat.<ref>{{cytuj stronę | autor = | url = http://www.rp.pl/artykul/391271_Przemysl_lotniczy_w_obcych_rekach.html | tytuł = ''Przemysł lotniczy w obcych rękach'' | opublikowany = Rzeczpospolita | data = 14 listopada 2009 | język = pl}}</ref>

== Kultura ==
{{sekcja stub}}

== Religia ==
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące Kościoły i wspólnoty:

=== Katolicyzm ===
* [[Kościół łaciński|Kościół Rzymskokatolicki]] - cztery parafie:
** p.w. NMP Matki Kościoła - ul. Wyszyńskiego 32
** p.w. Chrystusa Odkupiciela - ul. Kosynierów 6
** p.w. św. Józefa - ul. Partyzantów 64
** p.w. św. Kingi - ul. Klonowa 16

=== Protestantyzm ewangeliczny ===
* [[Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w RP|Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej]]: zbór "Koinonia" - ul. Polna 24 (ok. 100 osób)
* [[Kościół Jezusa Chrystusa Wiary Chrześcijańskiej]] - ul. Warsztatowa 3 (ok. 50 osób)

=== Inne wspólnoty ===
* [[Świadkowie Jehowy]] - ul. Kamińskiego 18 (ok. 450 osób)
* [[Wolni Badacze Pisma Świętego]] - ul. Jagiełły 17 (ok. 30 osób)

== Oświata ==

'''Szkoły średnie'''


* I Liceum Ogólnokształcące
im. Władysława Broniewskiego

21-040 Świdnik, ul. Okulickiego 13
tel. 81 751-57-14, fax 81 751 57 13
liceum@exe.pl
http://www.1lo.swidnik.pl
Dyrektor: [[Stanisław Stefańczyk]]


* II Liceum Ogólnokształcące
im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
w Zespole Szkól Ogólnokształcących nr 1

21-040 Świdnik, ul. Wojska Polskiego 27
tel. 81 751-42-47/48, fax 81 751-15-20
zso1.swidnik@dmk.com.pl
http://www.2loswidnik.pl
Dyrektor: Ryszard Borowiec

* Powiatowe Centrum Edukacji Zawodowej
im. Zygmunta Puławskiego

21-040 Świdnik, ul. Szkolna 1
tel. 81 751-26-71, fax 81 759-11-53
pcez@zst.swidnik.pl
http://www.zst.swidnik.pl
Dyrektor: Anna Goral

* Zespół Szkół Nr 1
im. Cypriana Kamila Norwida

21-040 Świdnik, ul. Okulickiego 13
tel./fax 81 751-23-94
sekretariat@zsnorwid.swidnik.pl
http://www.zsnorwid.swidnik.pl
Dyrektor: Małgorzata Warszyńska

'''Gimnazja:'''

Gimnazjum nr 1
im. Jana Pawła II

21-040 Świdnik, ul. Kopernika 9
21-040 Świdnik
tel. 81 468-77-00 (do 02)
fax: 81 468-77-02
zarosinska@interia.pl
http://www.gm1.swidnik.edu.pl
Dyrektor: Krystyna Zarosińska

Gimnazjum nr 3
im. Noblistów Polskich
ul. Jarzębinowa 6,

21-040 Świdnik
tel. 81 468-89-65
fax: 81 468-93-15
swidnik_gimn_3@edu.apple.pl
www.gimnazjum3.swidnik.prv.pl
Dyrektor: Waldemar Białowąs





== Sport ==
W Świdniku działa kilka klubów wywodzących się tradycjami z dawnego Fabrycznego Klubu Sportowego Avia: klub [[piłka siatkowa|siatkarski]] [[Avia Świdnik (piłka siatkowa)|ASPS Avia Świdnik]], trzecioligowy klub [[piłka nożna|piłkarski]] [[Avia Świdnik (piłka nożna)|FKS Avia Świdnik]], Klub Tenisowy Avia Świdnik, Gminno-Powiatowe Towarzystwo Bokserskie Avia Świdnik, Klub Pływacki Avia Świdnik. Oprócz nich działa Lubelski Klub Sportów Walki Dan Świdnik ([[taekwondo]] i [[kick-boxing]]), filia Lubelskiego Klubu Karate [[Kyokushin]], SKS Shiroikaj - [[Judo]], Aeroklub Świdnik, TKKF Świt (strzelectwo sportowe), oraz Klub Motorowy Champion.

== Zobacz też ==
* [[Elektrociepłownia "GIGA"]] Sp. z o.o. w Świdniku

{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* Świdnik online: http://www.swidnik.pl/
* ''Spacerkiem po mieście'' online: http://www.swidnik.pl/spacerkiem/index.html
* Projekt ''Świdnik na kartach historii'': http://www.historia.swidnik.net/
{{Linki do map Polski
| stopniN=51
| minutN=14
| sekundN=00
| stopniE=22
| minutE=42
| sekundE=00
}}

{{Miasta województwa lubelskiego}}
{{Powiat świdnicki (województwo lubelskie)}}
{{Powiat lubelski (dawny)}}

[[Kategoria:Obszary Natura 2000 w Polsce]]
[[Kategoria:Świdnik|!]]

[[de:Świdnik]]
[[en:Świdnik]]
[[eo:Świdnik]]
[[it:Świdnik]]
[[jv:Świdnik]]
[[lv:Svidņika]]
[[nl:Świdnik]]
[[pt:Świdnik]]
[[ro:Świdnik]]
[[ru:Свидник (Польша)]]
[[sk:Świdnik]]
[[uk:Сьвидник]]

Wersja z 23:39, 10 lut 2010

Szablon:DisambigR Szablon:Miasto infobox Szablon:Commons

Plan gminy miejskiej Świdnik

Świdnik – miasto i gmina w południowo-wschodniej Polsce, w województwie lubelskim, w powiecie świdnickim, około 10 km na wschód od Lublina. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.

Prawa miejskie Świdnik uzyskał w roku 1954.

Według danych z 31 grudnia 2008[1], miasto liczyło wtedy 40 050 mieszkańców.

Miasto jest szerzej znane z wytwórni śmigłowców WSK PZL Świdnik, produkującej m.in. śmigłowce PZL W-3 Sokół, Anakonda oraz SW-4, a w przeszłości także Mi-1 (dawniej zwany SM-1) i motocykle WSK. Obecnie jest znany również z kolonii susłów perełkowanych na lotnisku.

Geografia

Położenie

Świdnik położony jest na Płaskowyżu Świdnickim (wg J. Kondrackiego), należącym do Wyżyny Lubelskiej. Jest to równina denudacyjna, ulegająca erozji i wietrzeniu, pozbawiona pokrywy lessowej, w przeciwieństwie do okolicznych mezoregionów.[2]

Historycznie Świdnik położony jest na ziemi lubelskiej i zarazem w Małopolsce. Znajduje się około 10 km na wschód od Lublina oraz kilkadziesiąt kilometrów od przejść granicznych z Ukrainą (w Dorohusku) i Białorusią (w Terespolu). Położony jest również niedaleko terenów wypoczynkowych Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, około 30 km na południowy zachód.[3]

Przyroda

W granicach Świdnika znajduje się kilka lasów (należących do Nadleśnictwa Świdnik). Dominuje przede wszystkim Las Świdnicki (Rejkowizna), położony na zachód od zabudowy miejskiej. W samym środku lasu znajduje się gajówka. Cały las położony jest w obrębie gminy.

Drugim lasem w Świdniku jest Las Poszpitalny (Wilcze Doły), położony na północ od zakładu WSK PZL Świdnik. W obrębie gminy znajduje się tylko niewielka część lasu, przed ul. Mełgiewską. Razem z budową WSK, od reszty Lasu Poszpitalnego oddzielono również niewielką część lasu na południu zakładu, który obecnie funkcjonuje jako przyzakładowy park leśny.

Na południe od zabudowy miejskiej, w obrębie Kol. Krępiec, znajduje się również niewielki kilkuczęściowy Las Bażantaria.

Zieleń miejska

Pomimo iż Świdnik nie posiada większego parku miejskiego, w samym mieście, a szczególnie w jego centrum posadzonych jest wiele przydrożnych drzew. Szczególnie zazieleniona jest główna ulica miasta, ul. Niepodległości, która stanowi swego rodzaju aleję drzew (choć nie posiada zabytkowego charakteru). Sporo również w mieście zagajników i trawników z krzewami.

W mieście funkcjonuje także kilka skwerów: na rogu ulic Niepodległości i kard. Wyszyńskiego, oraz na rogu ul. Niepodległości i Al. Lotników Polskich.

Kolonia susła perełkowanego

Na trawiastym lotnisku w Świdniku od pewnego czasu zadomowił się suseł perełkowany, będący gatunkiem zagrożonym i pod ochroną. Z tego powodu obszar lotniska został zgłoszony do programu Natura 2000 w celu ochrony gatunku.

O ile dwa lata temu populacja susłów wynosiła około 12 tysięcy, o tyle w ostatnim czasie drastycznie spadła do zaledwie około tysiąca.[4]

Topografia i osiedla

Powierzchnia gminy miejskiej Świdnik wynosi 20,35 km² [5].

Śródmieście, stanowiące centrum miasta, zabudowane jest trzypiętrowymi (przy ul. Niepodległości) i dwupiętrowymi blokami z epoki socrealizmu[6]. W południowym i wschodnim otoczeniu Śródmieścia znajdują się nowsze osiedla blokowe: Racławickie, Kościuszki i Kopernika[3][7]. Także w jeszcze dalszym otoczeniu (za ul. Racławicką i Kosynierów) znajdują się osiedla podobnego wieku: Lotnicze, Brzeziny (I i II) i Wschód[8]. Za Brzezinami I i II rozciąga się jedno z najmłodszych osiedli wielorodzinnych, Brzeziny-Kalina, natomiast za os. Lotniczym budowane jest os. Polesie. Również po drugiej stronie ul. Kusocińskiego od Brzezin II położone jest jednorodzinne osiedle Kusocińskiego.

Na zachód od Śródmieścia i os. Lotniczego (za Al. Lotników Polskich) znajduje się duża dzielnica jednorodzinna, Adampol[9]. Przy nim znajduje się również nieco nowsze i bardziej regularne osiedle jednorodzinne Radość. Na północ od Adampola, za torami a przed lotniskiem, położone jest osiedle Żwirki i Wigury, zaś na południe od Adampola znajduje się przy lesie niewielkie wielorodzinne osiedle Słoneczne.

Za torami funkcjonują również tereny sportowe Avii Świdnik, a za nimi znajduje się trawiaste lotnisko sportowe i zakłady WSK PZL Świdnik.

Na południe i południowy zachód od zwartego obszaru miejskiego położona jest Kolonia Krępiec, zaś na północny zachód - Kolonia Świdnik Mały i dalej Kolonia Biskupie (sięgająca także za Las Świdnicki). Na wschodzie z kolei znajdują się grunty należące do Nowego Krępca.

Demografia

Info.png Główny artykuł: Ludność Świdnika

Dane z 31 grudnia 2008[1]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 40 050 100 20 820 52 19 230 48
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 1968 1023,1 945

Według danych z roku 2005[5], średni dochód na mieszkańca wynosił 1466.05 zł.

Historia

Dawna historia (do 1935)

Pierwsze wzmianki o Świdniku pochodzą z roku 1392, kiedy w źródłach pojawia się nazwa Świdnika Wielkiego (Maior Świdnik, bądź Magna Swydnyk). W tym roku król Władysław II Jagiełło nadał sołectwo królewskie Piotrowi z Moszny, zaś wieś została ulokowana na prawie niemieckim. W latach 1393-1421 pojawia się nazwa Świdnika Małego (Świdnik Minor), który w 1442 roku został przez Władysława III Warneńczyka zapisany czterem braciom z Hadynowa (Podlasie). W roku 1450 pojawia się nazwa kolejnej wsi, Świdniczek.

W 1795 roku wsie o wspólnej nazwie Świdnik zostają włączone do zaboru austriackiego. Następnie w roku 1809 zostają przyłączone do Księstwa Warszawskiego, jednak od 1815 roku znajdują się w Królestwie Kongresowym (zabór rosyjski). Pierwszą kolej poprowadzono przez Świdnik w 1877 roku, wraz z budową Kolei Nadwiślańskiej.

Na przełomie XIX i XX wieku zauważono w Świdniku specyficzny mikroklimat, który sprzyjał wypoczynkowi i pomagał w leczeniu reumatyzmu. Dlatego też w pobliskiej wsi Adampol, przy stacji kolejowej Świdnik (tzw. "stara stacja", obecnie nieczynna) powstało letnisko i uzdrowisko, które później, w wyniku inwestycji lotniczych i II wojny światowej przestało istnieć.

Inwestycje lotnicze, wojna i początki miasta (1935-1954)

Dawna szkoła pilotów L.O.P.P. w budowie

Z powodu widma nadciągającej II wojny światowej, w 1935 roku rozpoczęto budowę lotniska w Świdniku, którą ukończono w roku 1937. Jeszcze w tym samym roku rozpoczęto przy lotnisku budowę szkoły Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, która miała szkolić pilotów. Uroczyste otwarcie Cywilnej Szkoły Pilotów L.O.P.P. im. Marszałka Śmigłego-Rydza nastąpiło 4 czerwca 1939 roku. Wydarzenie to zadecydowało o lotniczym charakterze przyszłego miasta. Lotnisko i szkoła pilotów zostały jednak już 2 września 1939 roku zbombardowane przez Niemców, którym później podczas wojny służyły do celów wojskowych. Tuż przed wkroczeniem oddziałów radzieckich do Lublina i Świdnika w lipcu 1944 roku, Niemcy zdążyli zniszczyć lotnisko.

Po wojnie w 1949 roku rozpoczęto wyrąb lasu pod budowę Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego o profilu lotniczym (rozpoczęto ją rok później), która została otwarta w roku 1951. Pierwsi pracownicy wytwórni mieszkali w barakach w obecnym przyzakładowym parku i na Franciszkowie. W roku 1951 stanęły pierwsze bloki mieszkalne przy ulicach Świerczewskiego i Sławińskiego (obecnie Okulickiego i Niepodległości). Osiedle rozwijało się na tyle szybko, że 7 października 1954 roku wydano rozporządzenie w sprawie nadania mu i Adampolowi statusu miasta. Rozporządzenie to weszło w życie 13 listopada 1954 roku[10], nazwę miasta ustalono na Świdnik. Miasto liczyło wtedy 7 tys. mieszkańców[3].

Szybki rozwój (1954-1980)

Możliwość pracy w nowym zakładzie sprawiała, że do Świdnika przyjeżdżało dużo ludzi. W związku z tym miasto rozwijało się bardzo szybko. Świdnik należy uznać za miasto planowane (nie zaś naturalne), które z założenia miało być miastem typowo socjalistycznym.

Świdnik zaczął się rozwijać w kierunku południowym i wschodnim. W latach 50., 60. i 70. powstawały nowe osiedla: Racławickie, Kopernika, Kościuszki, a także dalsze: Sławińskiego-Wschód (obecnie Wschód), Lotnicze, Brzeziny, jak również osiedla domków jednorodzinnych: Radość, Żwirki i Wigury, oraz Olimpijczyków (obecnie Kusocińskiego). Także Adampol był coraz bardziej intensywnie zabudowywany.

Wraz z przestrzennym rozwojem oddawano do użytku kolejne instytucje: szkoły, przychodnie, szpital, kino, natomiast pierwszy kościół wybudowano w roku 1977 (po 20 latach odkąd zaczęto zbierać podpisy domagając się jego budowy). W roku 1960 liczba mieszkańców wynosiła 11 tys., zaś w 1970 już 20 tys[3].

Strajki i opór (1980-1989)

8 lipca 1980 roku w WSK PZL Świdnik wybuchł strajk określany ogólnie mianem Świdnickiego Lipca, który tym samym rozpoczął Lubelski Lipiec '80, a następnie Sierpień '80. Wydarzenia te doprowadziły do powstania NSZZ "Solidarność". Strajk z lipca 1980 roku wywołał również wiele innych strajków w regionie, natomiast na WSK i w innych zakładach regionu zaczęły powstawać komitety założycielskie.

13 grudnia 1981 roku wprowadzono stan wojenny i doszło do pacyfikacji zakładu WSK Świdnik. Wielu działaczy "Solidarności" aresztowano i internowano, dlatego też "S" zeszła do działalności podziemnej. Również sami mieszkańcy miasta protestowali przeciw wprowadzeniu stanu wojennego. 13 dnia każdego miesiąca wielu mieszkańców zapalało świece w oknach swoich mieszkań.

Ponadto protestem były tzw. świdnickie spacery, czyli masowe wychodzenie świdniczan na spacer w porze nadawania dziennika. Spowodowało to wprowadzenie przez milicję wcześniejszej niż normalnie godziny policyjnej, oraz liczne represje. Komisja Krajowa "Solidarność" w 1982 roku nagrodziła społeczność Świdnika za tę postawę.

W roku 1985 Świdnik liczył już 37 tys. mieszkańców[3].

Po transformacji ustrojowej (od 1989)

Po transformacji ustrojowej w roku 1989 Świdnik rozbudował się o kilka nowych osiedli. Pod koniec lat 90. oddano do użytku osiedle Słoneczne, natomiast po 2000 roku - osiedle Brzeziny-Kalina, oraz część osiedla Polesie (dalej w budowie).

W przyszłości planowana jest budowa portu lotniczego Lublin-Świdnik.

Atrakcje

Zabytki

Śmigłowiec SM-1 na stelażu, stojący przy głównym rondzie Świdnika
Świdnicka fontanna

Świdnik, jako bardzo młode i planowane od podstaw miasto, nie posiada zbyt wielu zabytków. Wszystkie znajdują się na Adampolu, stanowiącym dawniej odrębną wieś (a także letnisko i uzdrowisko) i będącym jednocześnie najstarszą dzielnicą miasta[11]. Wśród zabytków znajdujących się na Adampolu są:

  • zespół starego dworca kolejowego Świdnik (tzw. "stara stacja"), z lat 1905-1914, obecnie nieczynny i zaadaptowany na mieszkanie. W skład zespołu wchodzi dworzec i dom zawiadowcy, zbudowane z czerwonej szamotowej cegły.
  • drewniana willa "Bożenna", z roku 1910 - ul. Wojska Polskiego 36.
  • drewniana willa "Grażyna", z lat 1915-1917 - ul. Kruczkowskiego 40.

Ponadto na Adampolu znajduje się szereg drewnianych zabytkowych domów.

Żaden ze wspomnianych obiektów nie został jak dotąd wpisany do rejestru zabytków.

Miejsca reprezentacyjne i miejsca pamięci

Przy rondzie Świdnickiego Lipca '80 (głównym rondzie miasta) na środku Al. Lotników Polskich znajduje się ustawiony na żelaznym stelażu śmigłowiec SM-1, stanowiący symbol i wizytówkę Świdnika.

Centralnym punktem miasta jest plac Konstytucji 3 Maja (potocznie zwany placem Bolka i Lolka - od pomnika, na którym znajduje się rzeźba dwóch żołnierzy). Plac znajduje się w południowo-wschodnim rogu skrzyżowania ulic Niepodległości i kard. Wyszyńskiego. Składa się on z trzech stopni: najwyższego (przy ul. Niepodległości), średniego i najniższego, na których znajdują się odpowiednio:

Po przeciwnej stronie skrzyżowania ul. Niepodległości i kard. Wyszyńskiego znajduje się niewielki plac, na którym ustawiona jest miejska fontanna. Przy placu ustawiony jest również głaz z tabliczką upamiętniającą tzw. świdnickie spacery.

Na końcu Al. Lotników Polskich przy bramie zakładu PZL Świdnik postawiony jest pomnik Zygmunta Puławskiego. Ponadto na terenie zakładu znajduje się pomnik NSZZ "Solidarność", który upamiętnia strajki z lipca 1980 roku.

Na terenie cmentarza komunalnego w Kolonii Krępiec znajduje się pomnik "W hołdzie żołnierzom". Tu również znajdują się groby żołnierzy różnych nacji z czasów I i II wojny światowej, które zostały tu przeniesione ze starego cmentarza wojennego w Lesie Poszpitalnym, z powodu planowanej budowy portu lotniczego na tym obszarze.

Komunikacja

Tranzyt

Świdnik znajduje się tuż przy krajowej drodze nr 17 (ulica Piasecka) z Warszawy do Kijowa. Trasa ta omija samo miasto, z którym jest skomunikowana aleją Lotników Polskich i ulicą kard. S. Wyszyńskiego, a w przyszłości będzie skomunikowana również aleją NSZZ Solidarność i ulicą J. Kusocińskiego. Przez teren gminy przebiegać będzie także przyszła obwodnica lubelska, część projektowanej trasy ekspresowej S-17. Na terenie Świdnika znajdą się dwa węzły tej trasy: Witosa i Mełgiewski.

Komunikacja autobusowa

Miasto Świdnik, jako część aglomeracji lubelskiej, jest najlepiej skomunikowane właśnie z Lublinem. Sam Świdnik nie posiada jednak dworca autobusowego (był planowany przy stacji kolejowej Świdnik Miasto), autobusy objeżdżają całe miasto. Ze Świdnika do Lublina (i na odwrót) jeżdżą autobusy następujących linii:

  • Świdnik-Kalinówka-Lublin – przez Kalinówkę i dzielnicę Majdanek na lubelski PKS Południowy,
  • Świdnik-Zadębie-Lublin – przez dzielnicę Zadębie na lubelski PKS Główny,
  • linia 80 – przez Kalinówkę trasą W-Z, na aleję Kraśnicką pod sklep Tesco,
  • linia 88 – przez Kalinówkę, dzielnice Felin i Majdanek, pod szpital wojskowy na Alejach Racławickich,
  • linia "Olimpijczyków" – z ulicy Olimpijczyków i ulicą kard. S. Wyszyńskiego w Świdniku, przez Kalinówkę, dzielnicę Majdanek i aleją Unii Lubelskiej na lubelski PKS Główny.

Ponadto funkcjonuje linia z Lublina przez Świdnik do Łęcznej.

Komunikacja kolejowa

Przez Świdnik przebiega linia kolejowa nr 7, z Warszawy do Dorohuska. Na tej trasie znajdują się następujące stacje i przystanki kolejowe: Świdnik (obecnie nieczynna i zabytkowa, popularnie "stara stacja"), główna stacja Świdnik Miasto oraz przystanek Świdnik Wschód.

Komunikacja lotnicza

Info.png Główny artykuł: Port lotniczy Lublin-Świdnik

Obecnie w Świdniku funkcjonuje trawiaste lotnisko Aeroklubu Świdnik, funkcjonuje tu również lotnicze przejście graniczne. W przyszłości powstanie natomiast port lotniczy Lublin-Świdnik, którego planowane ukończenie przewiduje się na rok 2012. Położone będzie tuż za zakładami WSK "PZL-Świdnik", zostanie do niego doprowadzona droga ze Świdnika i linia kolejowa przyszłej lubelskiej SKM.

Gospodarka

Świdnik jest ważnym ośrodkiem przemysłu lotniczego; znajdują się tu PZL produkujące śmigłowce. W 2009 firmę nabył od Skarbu Państwa włosko-brytyjski koncern AugustaWestland, wcześniej kooperujący z PZL Świdnik przez 13 lat.[12]

Kultura

Szablon:Sekcja stub

Religia

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące Kościoły i wspólnoty:

Katolicyzm

  • Kościół Rzymskokatolicki - cztery parafie:
    • p.w. NMP Matki Kościoła - ul. Wyszyńskiego 32
    • p.w. Chrystusa Odkupiciela - ul. Kosynierów 6
    • p.w. św. Józefa - ul. Partyzantów 64
    • p.w. św. Kingi - ul. Klonowa 16

Protestantyzm ewangeliczny

Inne wspólnoty

Oświata

Szkoły średnie


  • I Liceum Ogólnokształcące

im. Władysława Broniewskiego

21-040 Świdnik, ul. Okulickiego 13 tel. 81 751-57-14, fax 81 751 57 13 liceum@exe.pl http://www.1lo.swidnik.pl Dyrektor: Stanisław Stefańczyk


  • II Liceum Ogólnokształcące

im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Zespole Szkól Ogólnokształcących nr 1

21-040 Świdnik, ul. Wojska Polskiego 27 tel. 81 751-42-47/48, fax 81 751-15-20 zso1.swidnik@dmk.com.pl http://www.2loswidnik.pl Dyrektor: Ryszard Borowiec

  • Powiatowe Centrum Edukacji Zawodowej

im. Zygmunta Puławskiego

21-040 Świdnik, ul. Szkolna 1 tel. 81 751-26-71, fax 81 759-11-53 pcez@zst.swidnik.pl http://www.zst.swidnik.pl Dyrektor: Anna Goral

  • Zespół Szkół Nr 1

im. Cypriana Kamila Norwida

21-040 Świdnik, ul. Okulickiego 13 tel./fax 81 751-23-94 sekretariat@zsnorwid.swidnik.pl http://www.zsnorwid.swidnik.pl Dyrektor: Małgorzata Warszyńska

Gimnazja:

Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II

21-040 Świdnik, ul. Kopernika 9 21-040 Świdnik tel. 81 468-77-00 (do 02) fax: 81 468-77-02 zarosinska@interia.pl http://www.gm1.swidnik.edu.pl Dyrektor: Krystyna Zarosińska

Gimnazjum nr 3 im. Noblistów Polskich ul. Jarzębinowa 6,

21-040 Świdnik tel. 81 468-89-65 fax: 81 468-93-15 swidnik_gimn_3@edu.apple.pl www.gimnazjum3.swidnik.prv.pl Dyrektor: Waldemar Białowąs



Sport

W Świdniku działa kilka klubów wywodzących się tradycjami z dawnego Fabrycznego Klubu Sportowego Avia: klub siatkarski ASPS Avia Świdnik, trzecioligowy klub piłkarski FKS Avia Świdnik, Klub Tenisowy Avia Świdnik, Gminno-Powiatowe Towarzystwo Bokserskie Avia Świdnik, Klub Pływacki Avia Świdnik. Oprócz nich działa Lubelski Klub Sportów Walki Dan Świdnik (taekwondo i kick-boxing), filia Lubelskiego Klubu Karate Kyokushin, SKS Shiroikaj - Judo, Aeroklub Świdnik, TKKF Świt (strzelectwo sportowe), oraz Klub Motorowy Champion.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 Szablon:Źródło PL
  2. ↑ A. Molik, Świdnik i okolice, WOIT, Lublin, str. 4
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 P. Jankowski, A. Mieczkowski, S. Myk (red.), Nasz Świdnik. 50 lat miasta Świdnika, Urząd Miasta Świdnik, Świdnik, 2004.
  4. ↑ Poszukiwany suseł perełkowany, Dziennik Wschodni: Ekologiczny Portal Lubelszczyzny (dod. 10.07.2008).
  5. ↑ 5,0 5,1 Szablon:Źródło PL
  6. ↑ U. Klimkiewicz-Cygan, A. Wójcik, Spacerkiem po mieście [w:] Świdnik. Plan miasta, Agencja Reklamowo-Wydawnicza "Omega", 2007.
  7. ↑ Obecnie się ich już tak nie nazywa.
  8. ↑ Dawniej osiedle Sławińskiego-Wschód w związku z tym, iż ul. Niepodległości w czasach PRL nosiła nazwisko Sławińskiego (Nasz Świdnik. 50 lat miasta Świdnika).
  9. ↑ Adampol istniał jeszcze zanim powstał Świdnik, także przed II wojną światową, kiedy istniało w nim letnisko i uzdrowisko. Jednak funkcja lotnicza zwyciężyła i ustanawiając prawa miejskie dla Świdnika Adampol został wchłonięty jako jego dzielnica. (Nasz Świdnik. 50 lat miasta Świdnika).
  10. ↑ Ustawa o nadaniu praw miejskich (Szablon:Dziennik Ustaw)
  11. ↑ Powiat Świdnicki. Informator Turystyczny, str. 14
  12. ↑ Szablon:Cytuj stronę


Linki zewnętrzne

Szablon:Linki do map Polski

p • e
Miasta województwa lubelskiego
POL województwo lubelskie COA.svg

Szablon:Powiat świdnicki (województwo lubelskie) Szablon:Powiat lubelski (dawny)

Źródło: „https://nonsa.pl/index.php?title=Świdnik&oldid=728755”