Zbrodnia i kara

To chyba nie jest Petersburg…

Na początku trzęsienie ziemi, a potem się nie chce czytać

Alfred Hitchcock o Zbrodni i karze

To w końcu kogo zabił ten Ikar?

Przeciętny uczeń o tej książce

Eeee…

Ikar po przeczytaniu tej książki

Zbrodnia i kara (w oryginale Преступление и наказание) – powieść psychologiczna wydana w 1886 roku autorstwa Fiodora Dostojewskiego. Opowiada o losach Rodiona Raskolnikowa – biednego studenta, który chciał być nadczłowiekiem, a okazał się być mentalną cią. Akcja książki rozgrywa się w rosyjskim Petersburgu w lipcu 1885.

Książka w Polsce ukazała się w roku 1887, pomijając fakt, że Polska wtedy nie istniała. Obecnie „Zbrodnia…” zajmuje honorowe miejsce w kanonie lektur szkolnych.

Geneza utworu

Dostojewski na pomysł napisania tej powieści wpadł podczas 4-letniego zesłania na katorgę, co było porażką systemu sądownictwa w carskiej Rosji, bo co to za praca katorżnicza, jeśli więzień ma czas na wymyślanie zawijasów fabularnych? Nie bez wpływu były wspomnienia z dzieciństwa – młody Fiodor był bity przez ojca, popa, nawet przez samego siebie, a jego ulubionym zajęciem było przesiadywanie w parku pod miejscowym szpitalem psychiatrycznym. Inspirację pisarz czerpał także z kronik kryminalnych które czytał, gdyż w tamtych czasach nie było jeszcze W11 ani nawet Kryminalnych.

Pierwotnie książka miała opowiadać o problemie alkoholizmu, później Dostojewski z tego pomysłu zrezygnował i napisał część powieści, którą następnie zniszczył. Pisanie i niszczenie prototypu książki zajęło Fiodorowi wiele miesięcy, aż wreszcie oddał do druku ostateczną wersję powieści.

Fabuła

Akcja w książce szybko się zaczyna i szybko kończy – już na samym początku Rodion Romanowicz Raskolnikow, 23-letni były student prawa, po wielomiesięcznych przygotowaniach, polegających na montowaniu siekiery w płaszczu czy przewiązywaniu kawałka deski sznurkiem, zabija starą lichwiarkę, Alonę Iwanową. Zrobił to by udowodnić wymyśloną przez siebie teorię, według której ludzkość dzieli się na nad- i podludzi, służących za poligony doświadczalne i mięso armatnie dla tych pierwszych. Rodion chciał sprawdzić do której kategorii należy i się niestety przeliczył – już chwilę po morderstwie mózg mu się wyłączył i wolał napchać kieszenie złomem niż banknotami. Zabija także Lizawietę – siostrę lichwiarki. Mimo skrajnej biedy ukrywa łupy pod kamieniem, którego podniesienie spowodowało u niego wypadnięcie dysku i długotrwałą utratę przytomności.

W międzyczasie rozgrywają się wątki poboczne powieści (również erotyczne): nawiązanie znajomości przez Rodiona z rodziną Marmieładowów, będących marginesem marginesu społecznego, przyjazd matki i siostry głównego bohatera, która ma zamiar znaleźć sobie męża mogącego sfinansować wódkę dla Raskolnikowa, umożliwiającą mu kontynuowanie studiów, oraz śledztwo Porfirego Pietrowicza, który sam będąc kiepskim detektywem stara się za pomocą prania mózgu doprowadzić podejrzanych do takiego stanu, by sami się przyznali do winy.

Powieść kończy się podobnie jak animacje Disneya: Rodion sam przyznaje się do winy, trafia na Syberię, odnajduje miłość życia, wszyscy są szczęśliwi i śpią na pieniądzach ze spadku.

Bohaterowie

• Ikar – syn Dedala, drugi lotnik i pierwszy nurek w historii, były rekordzista świata w wysokości lotu – został pokonany dopiero przez Pana Twardowskiego.
• Rodion Romanowicz Raskolnikow – niedoszły filozof, niedoszły prawnik i stuprocentowy biedak, stał się pierwszą trzecią ofiarą swojej własnej ideologii, nawrócił się dopiero pod wpływem Pisma Świętego, prawdziwej miłości i przecwelenia na zesłaniu.
• Sonia Marmjeładow – prostytutka odmawiająca litanię podczas pracy, córka Siemiona. Mimo że Rodion nią gardził łasiła się do niego, dopiero po paru latach życia na jej koszt i po kilku mokrych snach zwrócił na nią uwagę.
• Dunia Raskolnikow – siostra Rodiona, była guwernantka u Swidrygajłowów, postanowiła bogato wyjść za mąż by jej brat mógł studiować. W ostateczności wybrała równie biednego Razumichina.
• Arkadiusz Swidrygajłow – pedofil, hazardzista i morderca, po zatłuczeniu swojej żony przehulał część jej majątku, resztę rozdał i popełnił samobójstwo.
• Siemion Marmieładow – biedny urzędnik, którego ulubionym zajęciem jest przepijanie swojego ubrania służbowego, obskubuje wszystkich wokół z pieniędzy, umiera po wpadnięciu pod samochód o mocy 4 koni niemechanicznych.
• Razumichin – przyjaciel Raskolnikowa, niczym Ferdynand Kiepski posiada żyłkę do interesów i potrafi zarobić, ale tak, żeby się nie narobić.
• Katarzyna Iwanowna – chora na gruźlicę żona Siemiona, pracuje w założonym przez siebie jednoosobowym cyrku, niestety, podczas pierwszego dnia pracy umiera.
• Pulcheria Raskolnikow – matka Rodiona i Duni, nigdzie nie rusza się bez swojej kolekcji miniatur prawosławnych ikon, podobnie jak jej syn ma problemy z głową.
• Piotr Łużyn – niedoszły mąż Duni, którą kupił za zegarek, specjalnie szuka biednej żony by po ślubie móc nią rzucać po ścianach.
• Porfiry Pietrowicz – detektyw, jego praca polega na piciu herbaty i czytaniu gazet, od czasu do czasu stosuje pranie mózgu na podejrzanych.
• Marfa Pietrowna – żona Swidrygajłowa, wyciągnęła go z rynsztoka by potem zostać przez niego zabita, w książce występuje w postaci ducha.

Zobacz też

• Fryderyk Nietzsche