Tlen

thumb|300px|right|Dać debilowi dostęp do tlenu... Ej, chwila...! Szablon:Tpierwiastek dający życie, a nierzadko je zabierający. Wolne rodniki niszczą nasze komórki, dodatkowo tlen powoduje pożary, zwłaszcza lasów bronionych przez ekologów. Istnieje również znana rymowanka, używana przez nauczycieli, aby wytłumaczyć dzieciom tajemnicę życia w wodzie: Pamiętaj chemiku młody, zawsze trochę tlenu jest w kropli wody. Któż z nas nie pamięta tej sentencji z własnych lekcji w szkole?

Odmiany

Tlen ma kilka odmian. Oto one: {{subst:#ifeq:O₂||{{subst:CURRENTDAY}}|O₂}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} zwykły tlen (w postaci tlenku tlenu); {{subst:#ifeq:OOO||{{subst:CURRENTDAY}}|OOO}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} tlenian tlenu; {{subst:#ifeq:OO₂||{{subst:CURRENTDAY}}|OO₂}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} dwutlenek tlenu; {{subst:#ifeq:O₂O||{{subst:CURRENTDAY}}|O₂O}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} tlenek ditlenu; {{subst:#ifeq:O₃||{{subst:CURRENTDAY}}|O₃}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} jakiś tam ozon... Był nawet zespół o takiej nazwie; {{subst:#ifeq:O₂O₃||{{subst:CURRENTDAY}}|O₂O₃}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} ozonek ditlenu; {{subst:#ifeq:OO₃OOO₂||{{subst:CURRENTDAY}}|OO₃OOO₂}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} tlenoozotiantlenotlenek tlenu.

Tworzy także związki z innymi pierwiastkami jak: {{subst:#ifeq:H₂O||{{subst:CURRENTDAY}}|H₂O}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} kwas tlenowodorowy, potocznie zwany wodą; {{subst:#ifeq:H₂OO₄||{{subst:CURRENTDAY}}|H₂OO₄}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} kwas tlenowy; {{subst:#ifeq:H₂OO₃||{{subst:CURRENTDAY}}|H₂OO₃}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} kwas tlenawy; {{subst:#ifeq:CO||{{subst:CURRENTDAY}}|CO}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} najnowszy rodzaj używki określany popularnie wśród ludzi jako „czad”; {{subst:#ifeq:H₂O₂||{{subst:CURRENTDAY}}|H₂O₂}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} utleniony kwas tlenowy – zabija zarazki. Na śmierć; {{subst:#ifeq:HCOOO||{{subst:CURRENTDAY}}|HCOOO}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} mrówczan tlenu – idealny środek przeciwko mrówkom na działce; {{subst:#ifeq:OCOOH||{{subst:CURRENTDAY}}|OCOOH}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} kwas karbotlenowy; {{subst:#ifeq:N₂O||{{subst:CURRENTDAY}}|N₂O}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} gaz rozweselający, dobry do ćpania; {{subst:#ifeq:CO₂||{{subst:CURRENTDAY}}|CO₂}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} dwutlenek węgla; {{subst:#ifeq:CHOOO CHOOO CHOOO||{{subst:CURRENTDAY}}|CHOOO CHOOO CHOOO}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} trójtlenian Świętego Mikołaja. Jego recepturę znają tylko za kołem podbiegunowym. Podobno dzięki temu związkowi Święty Mikołaj jest w stanie zaliczyć obskoczyć wszystkie dzieci w jedną noc.

Spotykany jest również w nieco bardziej złożonych formach jak: {{subst:#ifeq:OoOoOoOoOoOoOoOoOoOoOoOoOoOo||{{subst:CURRENTDAY}}|OoOoOoOoOoOoOoOoOoOoOoOoOoOo}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} dżdżownica z tlenu, popularnie występuje w opisach na Gadu-Gadu; {{subst:#ifeq:Tlen (komunikator)||{{subst:CURRENTDAY}}|Tlen (komunikator)}} {{subst:#switch:listopada |1=stycznia |01=stycznia |2=lutego |02=lutego |3=marca |03=marca |4=kwietnia |04=kwietnia |5=maja |05=maja |6=czerwca |06=czerwca |7=lipca |07=lipca |8=sierpnia |08=sierpnia |9=września |09=września |10=października |11=listopada |12=grudnia |{{subst:#time:xg}}}} komunikator internetowy, nie potrzebujący jednak internetu – wiadomości przenosi tlenem atmosferycznym.

Z tlenem trzeba ostrożnie, bo może się zapalić...

Przypisy

To jest tylko zalążek artykułu z dziedziny chemii. Jeżeli cierpisz na alkanolepsję – rozbuduj go.

Układ okresowy pierwiastków chemicznych
H wodór																		He hel
Li lit	Be beryl												B bor	C węgiel	N azot	O tlen	F fluor	Ne neon
Na sód	Mg magnez												Al glin	Si krzem	P fosfor	S siarka	Cl chlor	Ar argon
K potas	Ca wapń		Sc skand	Ti tytan	V wanad	Cr chrom	Mn mangan	Fe żelazo	Co kobalt	Ni nikiel	Cu miedź	Zn cynk	Ga gal	Ge german	As arsen	Se selen	Br brom	Kr krypton
Rb rubid	Sr stront		Y itr	Zr cyrkon	Nb niob	Mo molibden	Tc technet	Ru ruten	Rh rod	Pd pallad	Ag srebro	Cd kadm	In ind	Sn cyna	Sb antymon	Te tellur	I jod	Xe ksenon
Cs cez	Ba bar	*	Lu lutet	Hf hafn	Ta tantal	W wolfram	Re ren	Os osm	Ir iryd	Pt platyna	Au złoto	Hg rtęć	Tl tal	Pb ołów	Bi bizmut	Po polon	At astat	Rn radon
Fr frans	Ra rad	**	Lr lorens	Rf rutherford	Db dubn	Sg seaborg	Bh bohr	Hs has	Mt meitner	Ds darmsztadt	Rg roentgen	Cn kopernik	Nh nihonium	Fl flerow	Mc moscovium	Lv liwermor	Ts tennessine	Og oganesson
Uue ununennium	Ubn unbinilium
				*	La lantan	Ce cer	Pr prazeodym	Nd neodym	Pm promet	Sm samar	Eu europ	Gd gadolin	Tb terb	Dy dysproz	Ho holm	Er erb	Tm tul	Yb iterb
				**	Ac aktyn	Th tor	Pa protaktyn	U uran	Np neptun	Pu pluton	Am ameryk	Cm kiur	Bk berkel	Cf kaliforn	Es einstein	Fm ferm	Md mendelew	No nobel

Oznaczenia kolorów
metale	lantanowce	aktynowce	gazy szlachetne
niemetale	półmetale