Skand

Skand z lotu ptaka

Skand (Sc) – dwudziesty pierwszy pierwiastek chemiczny, najlżejszy z całej masy metali przejściowych. Podobnie jak wapń, jest dość nieśmiały i wystawiony na powietrze pokrywa się warstwą tlenku. Skand znany jest ludzkości pod piętnastoma wersjami, jednak tylko jedna jest stabilna, a reszta się nie nadaje. Jego istnienie przewidział prorok Dymitr Mendelejew, a odkryty został sześć lat później przez idącego za jego tropem Szweda, Nilssona. Nawet najbardziej aktywne wyobraźnią umysły nie przypuszczały, że takowy pierwiastek może istnieć, a co dopiero mieć jakiekolwiek zastosowanie. Jak się okazuje, nie było to dalekie od prawdy.

Zastosowanie

Ponieważ odkryty został dla sportu, trudno o jakąś większą użyteczność tego metalu. Dodawany do stopu z innymi metalami, pozwala zmniejszyć jego masę, zachowując oryginalne właściwości. Jego tlenek jest głównym składnikiem torweitytu, o którym nawet Wikipedia nie ma nic do powiedzenia. Tym bardziej w biologii jest on zupełnie bezużyteczny, z wyjątkiem tego, że okazjonalnie powoduje raka (można go więc zakopać sąsiadom pod domem i cierpliwie czekać na efekty). Stosowany jest jako dodatek do stopów, z których produkuje się anteny telefonów komórkowych. W połączeniu z jodem i sodem służył do produkcji lamp metalohalogenkowych, ale takie wynalazki to tylko w USA działały i dość szybko je wycofano na rzecz bardziej zajebistych metali, takich jak tul, itr, ind, a nawet tor. Polskie lampy sodowo-skandowe działały krócej niż niejedne żarówki, co wcale nie jest dziwne, biorąc pod uwagę, jaki metal tam zastosowano.

Układ okresowy pierwiastków chemicznych
H wodór																		He hel
Li lit	Be beryl												B bor	C węgiel	N azot	O tlen	F fluor	Ne neon
Na sód	Mg magnez												Al glin	Si krzem	P fosfor	S siarka	Cl chlor	Ar argon
K potas	Ca wapń		Sc skand	Ti tytan	V wanad	Cr chrom	Mn mangan	Fe żelazo	Co kobalt	Ni nikiel	Cu miedź	Zn cynk	Ga gal	Ge german	As arsen	Se selen	Br brom	Kr krypton
Rb rubid	Sr stront		Y itr	Zr cyrkon	Nb niob	Mo molibden	Tc technet	Ru ruten	Rh rod	Pd pallad	Ag srebro	Cd kadm	In ind	Sn cyna	Sb antymon	Te tellur	I jod	Xe ksenon
Cs cez	Ba bar	*	Lu lutet	Hf hafn	Ta tantal	W wolfram	Re ren	Os osm	Ir iryd	Pt platyna	Au złoto	Hg rtęć	Tl tal	Pb ołów	Bi bizmut	Po polon	At astat	Rn radon
Fr frans	Ra rad	**	Lr lorens	Rf rutherford	Db dubn	Sg seaborg	Bh bohr	Hs has	Mt meitner	Ds darmsztadt	Rg roentgen	Cn kopernik	Nh nihonium	Fl flerow	Mc moscovium	Lv liwermor	Ts tennessine	Og oganesson
Uue ununennium	Ubn unbinilium
				*	La lantan	Ce cer	Pr prazeodym	Nd neodym	Pm promet	Sm samar	Eu europ	Gd gadolin	Tb terb	Dy dysproz	Ho holm	Er erb	Tm tul	Yb iterb
				**	Ac aktyn	Th tor	Pa protaktyn	U uran	Np neptun	Pu pluton	Am ameryk	Cm kiur	Bk berkel	Cf kaliforn	Es einstein	Fm ferm	Md mendelew	No nobel

Oznaczenia kolorów
metale	lantanowce	aktynowce	gazy szlachetne
niemetale	półmetale